EPDK fiyat belirleme mekanizmasına el koyuyor
ANKARA(ANKA)-Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Başkanı Hasan Köktaş, akaryakıtta şirketlerin uluslararası piyasadaki zamları hemen fiyata yansıtırken, düşüşleri yansıtmadıkları şikayetlerinin ardından fiyat belirleme ve açıklama süreçlerini değiştirme kararı aldıklarını açıkladı.
Rafineri, dağıtımcı ve bayinin fiyatları belirleme metodolojisinin yeniden belirleneceğini belirten Köktaş, fiyat belirleme süreçlerinin de şeffaflaştırılacağını bildirdi.
Köktaş, basın mensuplarına verdiği iftar yemeğinde, petrol fiyatlarındaki düşüşlerin fiyatlara yansıtılmadığı şikayetlerinden rahatsız olduklarını söyledi. Yükselirken fiyatta görülen duyarlılığın düşüşte aynı olmadığını ifade eden Köktaş, EPDK'nın bu duruma müdahale için fiyat belirlemesinin ise tüketiciye ilave maliyet olarak döneceğini anlattı. "Bugüne kadar bunun örnekleri acı bir şekilde görülmüştür. Elektrik bunun en canlı örneklerinden bir tanesidir. 1998 öncesi petrol de dahil" diyen Köktaş, uzun süredir üzerinde çalıştıkları yeni mekanizmayı şöyle anlattı:
Fiyat belirleme süreci açıklanacak
"Sektörün fiyatlandırma mekanizmaları, sektörün metodolojisi üzerinde çalışıyoruz. Yakında göreceksiniz bunun sonuçlarını. İkincisi, rekabetin kalıcı tesisi noktasında çalışıyoruz. Son aşamaya gelmiş durumdayız. Fiyat tespit ederek müdahale etme yerine piyasada bir düzenleyici olarak müdahale etme yöntemini seçiyoruz. Rafineri çıkış noktasından tüketiciye varış noktasına kadar olan bütün fiyatlamaların metodolojisi şeffaflaştırılacak. Rafineri metodolojisini açıklayacak ya da paylaşması gerekenlerle paylaşacak. Dağıtımcı firmalar kendi metodolojilerini paylaşmış olacaklar. Siz süreçleri şeffaflaştırmadıkça, bilgi akışını şeffaf yapmadıkça şikayetler hep olacak."
Zincirde rafineri, dağıtıcı lisansı sahipleri ve bayiler olmak üzere üç halka bulunduğunu ifade eden Köktaş, "Bu halkanın fiyat metodolojilerini şeffaflaştırmak lazım. Biz orada çok net bir şekilde fiyatta hangi parametreleri kullanıyor göreceğiz, bu eleştirilerin çoğu da ortadan kalkmış olacak" diye konuştu.
Doğal gazda piyasa oluşmadı, yasa değişecek
Doğal Gaz Piyasası Kanunu gerektirmesine rağmen BOTAŞ'ın kontratlarını devretmediği, yasaya göre BOTAŞ yeni ithalat kontratı yapamayacağı, buna karşılık Rusya'dan gelen Batı Hattı doğal gazında 2011'de sözleşmenin bitecek olması sorununu değerlendiren Köktaş, Azeri ortağı bulunan Petkim'in, yasa BOTAŞ'ın kontratı olan ülkeden özel sektörün ithalat yapmasını yasakladığı için kendi ülkesinden doğal gaz getiremediğini ifade etti. Bu sorunun yanı sıra Batı Hattı'nın 2011, Cezayir kontratının 2014'te bitecek olmasına işaret eden Köktaş, 2001 yılında çıkan Doğal Gaz Piyasası Kanunu'nun 2008 sonuna kadar BOTAŞ'ın pazar payının yüzde 20'nin altına düşmesini öngördüğünü vurguladı.
Köktaş, "Sonuçlarına bakıyoruz; yüzde 20'nin altına düşmüş müdür, hayır yerinde duruyor. Çok oyunculu bir piyasa oluşmuş mudur, hayır, öngörülen serbest piyasaya dayalı bir model oluşmamıştır" dedi. Doğal Gaz Piyasası Kanunu'nda değişiklik yapılması gerektiğini bildiren Köktaş, "Bu kanun çalışmamıştır, çalıştırılmamıştır, işletilmemiştir. O halde çok oyunculu, rekabetçi bir piyasayı sağlayacak bir model geliştirmemiz lazım" diye konuştu. AB için hazırlanan Ulusal Programın da bunu öngördüğünü ifade eden Köktaş, şöyle konuştu:
İthalat serbest olmalı
"Piyasa yapısını yeniden oluşturmaya dönük çalışma yapılması lazım. Tedarik ayağında birden fazla oyuncunun olması lazım. Rekabetin oluşması lazım. Kurumsal ayrışmaların sağlanması lazım. İthalat serbestliğinin olması lazım. Bu da zaten namütenai bir serbestlik yok. Sonuçta boru hatlarına bağlı olduğu için kaynağı istediğiniz kadar genişletemiyorsunuz. 27 Temmuz'da yürürlüğe giren Elektrik Piyasası Kanunu değişikliği ile spot LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) ithalatını serbest bıraktık. BOTAŞ ve Ege Gaz'ın bunun için lisans başvurusunu geçen hafta kurula indirdik, çalışmasını yapıyoruz. Kısa sürede sonuçlandırıp ardından bu iki tane lisans başvurularını değerlendirmiş olacağız. 6 milyar metreküplük Batı Hattı'nda gelen 31 Aralık 2011'de sona erecek, 2014'te Cezayir var, arkasından diğerleri gelecek. Onun için biz yapısal bir şey istiyoruz, bir piyasa oluşturalım. Kontratı kimin yaptığının önemi yok benim açımdan, gazı çok sayıda oyuncunun getirmesi, rekabetçi bir ortamda getirmesi. 6 milyar metreküpü BOTAŞ'ın ya da başka bir kuruluşun getirmesi o anlamda önemli değildir. Ama kanun gereği BOTAŞ'ın yapamayacağı çok kesin. Ama mikro düzeydeki bir sorundur o. Piyasanın kendisi çalışmıyor, oyuncu yok piyasada. 37.5 milyar metreküp doğalgaz kullanıyoruz, 6 milyar metreküpün o anlamda önemli değil."
Ermenistan için önce kontrat getirmeliler
Ermenistan'dan elektrik ithal edilmesi konusuna değinen Köktaş, EPDK'nın bu işleme izin vermesi için kontratın yapılıp getirilmesi gerektiğini söyledi. Teknik yeterlilik olarak iletim hattının olup olmamasına bakıldığını ifade eden Köktaş, izlenecek süreci şöyle anlattı: "Ermenistan'dan iletim hattı var, uzun yıllar alınmış zaten kısıtlı miktarda da olsa. Tedarik anlaşmalarını yaptıktan sonra lisans için bize gelecekler. Sonra ön izin verilecek. Ardından TEİAŞ'tan (Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi) iletim hattı kiralamak yöntemiyle alınacak. Ardından kime satacaksa, devlete satacaksa TETAŞ'la (Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi) mcsaya oturacak, ya da doğrudan piyasaya satacak."
EPDK'nın daha önce yapılan Ermenistan'dan elektrik ithalatı izin başvurusunu reddetmesine açıklık getiren Köktaş, "Bir başvuru yapmışlar, usul ve esasları tamamlamamışlar. Hali hazırda bize başvurduğu yeni çıktı ortaya. Biz reddettiğimizde Ermenistan'la ilişkiler gelişmemişti. TEİAŞ'ın sitesine girin, Ermenistan hattı kapalıdır. Dışişleri Bakanlığı'ndan gelen bir şeydir o. Bir ülkenin dış politikası ile ilgili şeylerdir. İletim hattı olmadan elektrik veremem ki" dedi.
