Erkekler neden "kısır" olur?
Ülkemizde yaklaşık on sene önce bebek sahibi olamayan çiftler problemin kadında olduğunu düşünürdü. Yapılan çalışmalar göstermiştir ki, infertilite (kısırlık) vakalarının yaklaşık üçte biri erkek faktörüne bağlı. Erkek infertilitesi vakasında en sık görülen nedenlerin başında ise çocukluk çağında geçirilen tıp dilinde "Kriptorşizm" olarak bilinen inmemiş testisler, çocukluk çağında ve ileri yaşlarda karşılaşılan üreme organlarındaki enfeksiyonlar ile varikoseldir. Ferti-Jin Kadın Sağlığı ve Yardımcı Üreme Teknikleri Merkezi Klinik Direktörü Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op.Dr. Seval Taşdemir, Mynet okurları için yazdı.
Doğuştan ya da sonradan oluşan "kriptorşizm" durumunda, çocuk 1-2 yaşlarına gelmeden testisler cerrahi bir operasyonla yumurtalık torbasına indirilmeli. Çünkü erken tedavi edilmemiş bu tip vakalar, ileride çocuk sahibi olabilmek için yardımcı üreme tekniklerine ihtiyaç duyabilirler.
Avrupa Androloji Akademisi, 2000'li yıllarda erkekleri bekleyen başlıca sorunların arasında "kısırlık" olduğuna dikkati çekiyor.Yapılan araştırmalar sonucunda erkek kısırlığına neden olan en önemli nedenler, çocukluk çağında geçirilen tıp dilinde "Kriptorşizm" denilen inmemiş testisler, üreme organlarındaki enfeksiyonlar ve ileri yaşlarda karşılaşılan varikosel'dir. Erkek kısırlığına neden olan diğer sebepler ise; testis tümörleri, testiküler yaralanma (testislerde yaralanmalar), yüksek ateşli hastalıklar, üreme kanallarında tıkanıklık, geriye boşalma, sinir sistemine ait nedenler, genetik bozukluklar, kötü alışkanlıklar ve yaşam tarzı ile hormonal ve cinsel fonksiyon bozukluklarıdır.
İnmemiş testisler kısırlığa yol açıyor!
Doğumda veya doğumdan sonra en geç bir yıl içinde testisler yumurtalık torbasına iner. Testislerin her ikisinin veya bir tanesinin inmemesi kriptorşizm olarak adlandırılır. Bu vakalarda karın içinde yukarıda kalan testisler daha yüksek ısılara maruz kaldıkları için sperm üretimi bozuluyor ve çift taraflı inmemiş testis vakalarında azospermi (menide hiç spermin olmaması) görülebiliyor. Ayrıca testisler 1-2 yaşları arasında cerrahi müdahale ile skrotuma (yumurtalık torbası) indirilirse ileride üreme sağlığı olumsuz etkilenmez. Ancak bu tür vakalara erken müdahale edilmezse, ileride çocuk sahibi olmak isteyenler yardımcı üreme tekniklerine ihtiyaç duyabilirler.
Erkeklerin korkulu rüyası: Varikosel
İnfertilite nedeni ile değerlendirilen erkeklerin yaklaşık üçte birinde olan, erkeklerin korkulu rüyası varikosel, skrotumda (yumurtalık torbası) testislerin etrafında oluşan varisli damarlardır. Vakaların %90'ında varikosel, sol tarafta görülüyor.
Varikosel infertiliteye nasıl yol açar?
-Kan akımının yavaşlamasına bağlı olarak yumurtalık torbasında ısı artışına neden olarak
-Sol böbrek üstü bezinden gelen ters yöndeki kan akımı testislerin yüksek düzeyde toksik atıklara maruz kalmasına neden olarak
-Üreme hormonlarının dengesinin bozulmasına neden olarak interfiliteye yol açabilir.
Geç yaşta geçirilen kabakulağa dikkat!
Erkek üreme organlarındaki enfeksiyonlar da infertiliteye yol açabilir. Çünkü, gonore (bel soğukluğu), tüberküloz ve bazı bakteriyel enfeksiyonlar sırasında meydana gelen iltihaplı reaksiyonlar üreme kanallarında tıkanıklıklara yol açar. Bakteriyel enfeksiyonlar sperm hareketini bozarak ve gelişmekte olan sperm hücrelerine zarar vererek infertiliteye neden olabilir.
Özellikle geç yaşta geçirilen kabakulak, sonradan testislere yerleşiyor ve dokuya zarar vererek sperm üretimini engelliyor ve bu durum infertiliteye sebep olabiliyor.
Erkek infertilitesini tetikleyen üç "S": Sigara, Stres, Sıcaklık
Erkek infertilitesi vakalarına neden olan ana sebepler haricinde, çevresel faktörler ve yaşam tarzı da erkek üreme sağlığını olumsuz etkiliyor. Erkek infertilitesinde rol oynayan birçok çevresel risk faktörleri var. Özellikle sigara sperm sayısını, hareketini ve yapısını olumsuz etkiler ve içen erkeklerin eşlerinde düşük ihtimalinin de arttığı belirlenmiştir. Strese uzun süre maruz kalan erkeklerde de spermin hareketliliği ve yapısında bozulma görülüyor. Yüksek ısı (özellikle sauna ve sıcak su banyoları), yüksek ateş ve çok sıkı pantolonların giyilmesi sperm üretimini olumsuz etkiliyor.
Erkek infertilitesinde rol oynayan diğer faktörler ise alkol, uyuşturucu maddeler, kemoterapi, obezite (aşırı şişmanlık) ve radyasyon.
Erkek infertilitesi (kısırlığı) durumunda nasıl bebek sahibi olunuyor?
Ağır erkek infertilitesi (kısırlık) vakalarının tedavisinde "mikroenjeksiyon" yöntemi başarıyla uygulanabiliyor. Bu tedavi yöntemi;
-menide az sayıda spermi olan,
-sperm hareketliliği az olan,
-normal yapıdaki spermi az olan,
-normal sayıda spermi olmasına rağmen spermlerin yumurtayı dölleyemediği durumlarda uygulanıyor.
Erkeğin menisinde hiç sperm olmazsa?
Bu yöntemle menisinde hiç spermi olmayan erkeklerden MESA ve TESE işlemi ile elde edilen spermler, kadın eşten alınan yumurtalara enjekte edilerek bu çiftlerin çocuk sahibi olabilmeleri sağlanıyor. TESE işlemi lokal anestezi altında uygulanıyor ve bu işlem ile testisin farklı bölgelerinden küçük doku parçaları alınıyor. Bu parçalardan özel işlemler ile ayrıştırılarak elde edilen sperm hücreleri ile mikroenjeksiyon işlemi gerçekleştiriliyor. TESE işlemi, menisinde hiç spermi olmayan vakalar dışında mensinde hiç normal yapıda sperm veya canlı sperm olmayan vakalarda da başarı ile uygulanabiliyor. Sperm elde edildikten sonra başarı oranı normal tüp bebek uygulamasında olduğu kadar yüksek oluyor.
