KADIN

Erken menopoz yaşayanlar hamile kalabilir mi?

Eski Yunanca’daki men (ay) ve pausis (sonlanma) kelimelerinden köken alan menopoz kelimesi yumurtalıkların aktivitesi yitirilmesi sonucunda adet kanamalarının kalıcı olarak sonlanması durumunu ifade eder. Menopoz dönemi DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü)' nün sınıflamasına göre üçe döneme ayrılmıştır. Premenopozal dönem, adet kanamalarının düzenli veya düzensiz olarak oluştuğu dönemdir.

Erken menopoz yaşayanlar hamile kalabilir mi?

ERKEN MENOPOZ NEDİR?

Menopoz, son görülen adeti ifade eder ve üzerinden 1 yıl geçmiştir. Postmenopozal dönem ise menopozdan sonraki dönemdir ve menopozal dönem şikayetlerinin sona ermesine kadar devam eder.
Erken menopoz, menopozun 40 yaşından önce gerçekleşmesini ifade eder ve sıklığı yaklaşık % 1 civarındadır.

NEDEN YUMURTALAR TÜKENİYOR?

Anne karnında dördüncü ayda kız bebeğin yumurtalıklarında 6-7 milyon yumurta hücresi vardır. Yumurta hücreleri zaman içinde fizyolojik olarak yıkıma uğrayarak sayıları giderek azalır ve doğumda yanlızca 1-2 milyon yumurta hücresi kalır. Doğumdan sonra bu hızlı yumurta hücresi kaybı yavaşlar, ilk adet yaşına gelindiğinde ise 300-400 bin yumurta hücresi kalmıştır.
Doğurganlık çağı süresince ayda bir kez olmak üzere yaklaşık 400 adet kadar yumurtlama olur. Yıkım hızının farklı olması nedeni ile yaşam boyu adet döngüsü sayıları kişiler arası farklılıklar gösterir. Doğurganlık döneminde yumurta hücresi sayısında azalma sabittir, ortalama ayda 1000 yumurta hücresi azalır, 37 yaşından sonra ise kayıp hızı artar. Yumurta hücrelerinin sayısı 25 binin altına indiğinde azalma yaklaşık 1000 yumurta hücresi sayısına gelene kadar hızlanır ve menopoz bulguları ortaya çıkmaya başlar. Menopoz döneminde yumurta hücresi sayısı 1000’in altına inmiştir. Erken menopoza giren kadınlarda yumurta kaybı çeşitli nedenlerle beklenen menopoz yaşından önce çok hızlı gerçekleşmektedir.

4

ERKEN MENOPOZUN SEBEPLERİ NEDİR?

Erken menopozun sebebi çoğu zaman bilinemez ancak ailesel yatkınlık önemlidir, özellikle annede erken menopoz yaşanmış ise erken menopoz riski yüksektir. Diğer olası nedenler beslenme bozuklukları, bazı tiroidit gibi bazı otoimmun hastalıklarda bağışıklık sistemi bozukluğuna bağlı yumurtalıkların tahrip olması, Tip1 Diabetes Mellitus, Şiddetli endometriozis, kanser tedavisi için tıbbi ilaçlar veya radyoaktif maddeler kullanılması, geçirilen rahim ve yumurtalık ameliyatları, tüplerin bağlanması, geçirilen enfeksiyonlar yanında gebelik sayısı, ilk adet yaşı, ırk, beslenme, sosyoekonomik durum, çalışma durumu, fiziksel özellikler, alkol-sigara tüketimi gibi faktörler de rol oynamaktadır. Sigara içen kadınların 4-5 yıl daha erken menopoza girdikleri gösterilmiştir.

NASIL ANLAŞILIR, BELİRTİ VERİR Mİ?

Doğurganlığın azalmasının en erken işareti iki adet arası sürenin 2-3 gün kısalmasıdır. Yumurta sayısı ve kalitesi azalırken başlangıçta adet düzeni bozulmaz ancak aylık gebe kalabilme şansı düzenli adetlere rağmen dramatik olarak azalmaktadır. Adet düzensizlikleri, normal dışı kanamalar, ateş basmaları, cinsel problemler, sinirlilik, huzursuzluk gibi psikolojik sorunlar gibi bazı sıkıntılar da yaşanabilir. Daha sonra giderek adet araları açılır, kanama miktarı azalır.
Erken menopozun belirtileri normal yaşta görülen menopoz dönemi belirtilerine benzer. Uzun dönemde östrojen eksikliği nedeni ile vajinal atrofiye bağlı vajinal kuruluk, ilişkide ağrı, yanma, kanama, cinsel isteksizlik, ciltte yaşlanma, kemik erimesi, kalp damar hastalıkları riski artmaktadır.

2

ERKEN MENOPOZ TEŞHİSİ NASIL KONUR?

Her ne kadar yumurta sayısı azalması ilerleyici ve öngörülemeyen bir durum olsa da yıllık düzenli doktor muayenesi ile erken teşhisi mümkündür. Muayenede adetin ilk günlerinde hormon testleri (AMH, FSH, östradiol [E2]) yapılmalı ve yumurtalıklar vajinal ultrasonla değerlendirilerek yumurtalık rezervi belirlenmelidir. Bu tarama yöntemleri ile yumurta hücresi sayısı hakkında fikir sahibi olunabilir ve önlemler alınabilir.

FSH HORMONU YÜKSELMESİ ERKEN MENOPOZ İŞARETİ Mİ?

Erken menopoz öncesi geçiş döneminde hormonal değişiklikler ile adetlerin düzeni değişir. Adetlerin uzunluğunda kısalma veya uzama şeklinde değişiklikler gözlenirken hormonal olarak FSH ‘da artış başlar, inhibin düzeyi azalır ancak LH ve östradiol (E2) normal düzeylerdedir. Bu dönemde östradiol düzeyi artan FSH hormonuna yumurtalıkların cevap vermesi nedeni ile normaldir ve yumurta gelişimin durmasından ortalama 1 ile 2 yıl öncesinde hafif yükselir. Menopoz öncesinde ise 1-2 yıl içinde azalmaya başlayan östradiol düzeyi son adetten sonraki 1 yıl süresince ise azalmaya devam eder.

Adetlerin düzeni bozulurken yumurtlama olmayan adet döngüleri artmaya başlar. Bu dönemde FSH belirgin yüksek, LH normal düzeyde ve E2 çoğunlukla normaldir.
Adet aralarının açıldığı, 2-3 ayda bir adet kanamalarının olduğu ve artık yumurtlamanın olmadığı adetler başladığında karşılanmamış östrojene bağlı rahim iç duvarında kalınlaşma (endometrial hiperplaziler) görülebilir.
Erken postmenopozal dönem son adet döneminden sonraki ilk 5 yılı kapsar. FSH ve LH yüksektir ve en fazla yükseldikleri dönemdir. Östradiol düşüktür. Ateş basmaları, terleme gibi şikayetlerin en yoğun yaşandığı dönemdir.
Geç postmenopozal dönem ise menopozun ilk 5 yılından sonraki yaşam döneminde geçen kısımdır. FSH ve LH düzeyleri yüksektir ancak ilk 5 yıla göre daha düşüktür.

3

AMH DEĞERİ DÜŞÜK OLANLAR HAMİLE KALABİLİR Mİ?

Anti-Müllerian Hormon (AMH) yumurtaların etrafındaki granulosa hücrelerinden salınan ve yumurta gelişiminde görev alan bir protein hormondur. Yumurtalıklardaki yumurta havuzu hakkında bilgi verir. Artan yaşla birlikte yumurtalıkta yumurta havuzunda azalmaya bağlı olarak serum düzeyleri düşer ve menopozla birlikte serumda tespit edilemez duruma gelir. 0.5 ng/mL ‘nin üzerindeki değerlerde yumurtalık rezervin iyi olduğu, altındaki değerlerde ise yumurtalıklarda yumurta havuzunun azaldığı düşünülür. 0.15 ng/mL‘ nin altındaki değerler tüp tedavisinde çok zayıf cevapla birliktedir.

Tüp bebek tedavilerinde AMH düzeyine göre elde edilebilecek yumurta sayıları: AMH <0.5 ng/mL ise azalmış over rezervi, 3’ten az yumurta, AMH <1.0 ng/mL ise sınırlı sayıda yumurta, AMH 1.0-3.5 ng/mL arasında ise yumurtlama tedavisine iyi cevap, AMH >3.5 ng/mL ise aşırı cevap, polikistikover sendromunda

ERKEN MENOPOZDA TÜP BEBEK TEDAVİSİ İLE HAMİLELİK GERÇEKLEŞİR Mİ?

Erken menopoz tanısını izleyen ilk birkaç yıl içerisinde yumurta hücreleri tam tükenmemiştir ve genç kadınlar hem kendiliğinden hem de tüp bebek tedavisi ile gebe kalabilirler. Her ne kadar yüksek serum FSH düzeyleri olan kadınların hamile kalma ihtimallerinin düşük olduğu bilinse de sadece FSH düzeyine göre karar vermek doğru olmaz.
Hormon testleri ve ultrason gibi görüntüleme yöntemleri yumurtalık reservin sayısal değerlendirilmesinde başarılı olsa da hamilelik şansını belirleme konusundaki değerleri sınırlıdır.
Yumurtalık reserv testleri ve klinik değerlendirme sonucunda yumurtalık reservinin azaldığı gösterilen kadınların gebe kalma şansları uygun yumurtlama tedavisi protokolleri ile artırılabilir. Bu kadınlarda zaman kaybedilmemesi çok önemlidir.
Normal menopoz yaşlarında doğal bir süreç olarak menopoza giren bir kadında ise tüp bebek tedavisinin uygulanması dahi gebeliğin gerçekleşmesini sağlamaz.

ERKEN MENOPOZ TEHLİKESİ OLANLAR NE YAPMALI? YUMURTA DONDURMA ÇÖZÜM MÜ?

Yukarıda saydığımız nedenlerle erken menopoza girme riski olan kadınlarda evliliğin ve doğumun daha geç yaşlara ertelenmesi hamile kalabilme şanslarını çok azaltacaktır. Özellikle ailede erken menopoz öyküsü varsa gebeliği ertelememelidir. Ancak kadınlar eğitimlerini tamamlama, ekonomik özgürlüklerini kazanma, uygun ekonomik şartları sağlayabilme, uygun eş istemi, ikinci gebelik için hazır olmama gibi nedenlerle hamile kalmayı ertelemekteler. Bu durumlarda yumurtaları dondurma yöntemi bir seçenek olabilir. Yumurta dondurma planlanıyorsa gebelik şansını artırmak adına yumurtalık reservinin azalmasının devam ettiği bu süreçte zaman kaybetmemek ve daha genç yaşlarda yumurtaları dondurmak gerekir.

Prof. Dr. Nilgün Turhan
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Web sitesi: http://www.nilgunturhan.com.tr/
Facebook: facebook/drnilgunturhan/
Instagram: instagram/drnilgunturhan/

YORUMLARI GÖR ( 0 )

En Çok Aranan Haberler