Erotik romanın AİHM zaferi

Türkiye, ünlü Fransız yazar ve şairi Guillaume Apollinaire'in, “sado-erotik” romanını “On Bir Bin Kırbaç”ın (Les Onze Mille Verges) “müstehcen” olarak değerlendirerek, yayıncısını cezalandırdığı için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde (AİHM) haksız bulundu. Mahkeme, yayıncı Rahmi Akdaş’ın, ağır para cezasına çarptırılmasının ifade özgürlüğünün ihlali olduğunu bildirdi

Strazburg’da görev yapan AİHM, Akdaş’ın, başında bulunduğu Bandırma’daki Hades Yayıncılığı şirketince 1999 yılında piyasaya çıkartılan kitabın toplatıldığı ve “müstehcen” materyal yayınladığı savıyla ağır para cezasına çarptırıldığı gerekçesiyle 2004 yılında yaptığı başvuru üzerine açılan davayı sonuçlandırdı.

AİHM, davaya ilişkin kararında ilginç bazı değerlendirmelerde de bulundu. Kitaba yapılan müdahalenin, dönemin yasalarında öngörüldüğünü ve amacı meşru olduğunu, sanat eserlerini yayınlayanların ifade özgürlüğü hakkını kullanırken “görev ve sorumlulukları”nın da bulunduğunu belirtti.

Buna karşın, söz konusu eserin dünya çapında tanınmış bir yazar tarafından kaleme alındığına, Avrupa’nın edebiyat mirasının bir parçası olduğuna, ilk yayınlandığı 1907’den bu yana yüzü aşkın yıl geçtiğine, o zamandan beri kitabın birçok dile çevrildiğini, internette de yer aldığına da vurgu yapıldı.

AİMH, olayın meydana geldiği dönemde yürürlükteki düzenlemelerin uygulanmasında sosyal bir zorunluluğun bulunmadığını da belirterek Aktaş’a ağır para cezasının verilmesi ve kitabın toplatılmasının “orantılı bir ceza olmadığını” ve “demokratik bir toplumda buna ihtiyaç bulunmadığı” değerlendirmesini de yaptı.

Bunun üzerine oy birliğiyle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ifade özgürlüğüne ilişkin maddesinin ihlal edildiğine karar veren Mahkeme, Aktaş’ın, zamanında tazminat talebinde bulunmadığı gerekçesiyle bir tazminat belirlemedi. (ANKA)