Heyelan ve erozyon sık karşılaşılan doğal afetler arasında yer alır. Erozyon nedenleri dış etkenlere bağlı olarak şekillenir. Heyelan olayının görülmesinde ise dış kuvvetler çok etkili değildir. Erozyon, toprağın aşınmasıyla alakalı bir olaydır. Heyelan ise toprağın kütlesel bir şekilde yer değiştirmesiyle oluşur. Heyelan ve erozyonun ortaya çıkmasında ayrı ayrı faktörler etkilidir.
Erozyon nedir?
Erozyon; rüzgâr, sel, yağmur vb. dış etkenlerin sonucunda ortaya çıkar. Erozyon, toprağı aşındırıp başka alanlara taşır. Bitki örtüsünün az ya da hiç olmadığı alanlarda görülür.
Erozyonu etkileyen faktörler:
- Akarsuların taşması
- Toprağın çok işlenmesi
- Engebeli araziler
- Yağışların düzensiz olması
- Eğimi çok olan arazilerde eğimin dik sürülmesi
- Sağanak yağışlar
- Bitki örtüsü tahripleri
Erozyon sonuçları;
- Barajları doldurur,
- Doğal denge bozulur,
- Toprak verimi düşer,
- Tarım arazileri yok olur.
Erozyonu önlemek için ne yapılmalı?
- Erozyon; baraj göllerinin yamaçlarına ağaç dikilerek önlenebilir.
- Meralarda aşırı ve erken otlatma yapılmaması da erozyonu önleyen diğer bir faktördür.
- Alanda yer alan bitki örtüsü korumaya alınarak yeni ağaçlandırma çalışmaları erozyonu önler.
- Eğimi çok olan tarım arazilerinde tarlalar eğime paralel şekilde sürülmelidir.
- Erozyonun önüne, nöbetleşe tarım yöntemleriyle de geçilir.
Heyelan nedir?
Toprağın üst ve alt tabakasının olduğu alandan başka yere sürüklenmesiyle heyelan olayı oluşur.
Heyelan sebepleri:
- Şiddetli yağış
- Deprem
- Eğimin çok olması
- Toprak tabakasının uzanış şekli
- Toprak özellikleri
- İnsani faktörler
Killi topraklarda heyelan olayı daha çok görülür. Toprak tabakası, eğime paralel şekilde uzanıyorsa o alan üzerinde de heyelana çok rastlanır. Yol ve tünel çalışmaları da heyelanın sebeplerindendir.
Karadeniz Bölgesi’nde eğim ve yağış çok olduğu için heyelan da şiddetli olur. Heyelan ilkbahar aylarında meydana gelir. İlkbahar aylarında karlar eriyip, toprak suya doymaya başlar. Bu durum heyelanı oluşturur.
Erozyon ve heyelan arasındaki farklar
Genel olarak erozyon ve heyelan olayları karıştırılır. Fakat erozyon ve heyelanın hem oluşum şekilleri hem de etkileri çok farklıdır.
Erozyon ve heyelan arasındaki farklar:
- Heyelanın oluşmasında toprak yapısı etkilidir. Ancak erozyon oluşumu toprakla ilgili değildir.
- Erozyonda toprak aşınır. Heyelanda toprağın çoğunluğu tabaka halinde başka alana taşınır.
- Heyelan oluşumunda insan etkisi minimumdur. Erozyonda insanların etkisi çoktur.
- Erozyon birdenbire meydana gelmez. Ancak heyelan aniden gelişen bir doğal afettir.
- Erozyon, ağaçlandırma yapılarak önlenebilir. Bu durum heyelan için geçerli değildir.
- Erozyon aniden ortaya çıkmadığı için sonuçları da çok uzun süre sonra hissedilir. Heyelan aniden gelişerek can ve mal kayıplarına sebep olur.
- Heyelan toprak yamaca doğru uzandığında oluşur. Toprağın yamaca doğru uzanması, erozyona sebep olmaz.
- Heyelan çok yağışlı yerlerde görülür. Erozyon kurak bölgelerde olur.
Erozyon ve heyelanın ortak özellikleri;:
- Arazinin çok eğimli olması durumunda meydana gelirler. Her iki olay da eğimin fazla olduğu alanlarda görülür.
BİZE ULAŞIN
