Erzurum, hayvancılıkta kan kaybediyor

ERZURUM (İHA) - Türkiye hayvan varlığı içinde önemli bir yeri olan Erzurum, meraların verimsizliği, hayvan türlerinin ıslahı, yem ve pazarlama sorunlarıyla boğuşuyor.

İHA muhabirinin, Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası'nın internet sitesinden derlediği bilgilere göre, nüfusunun büyük bölümünün geçimini hayvancılıktan sağladığı Erzurum'da, genel olarak ilkel yöntemler hakim. Mera hayvancılığının ağırlık taşıdığı ilde, meraların çoğu bakımsızlıktan ve aşırı kullanmadan verimini kaybetmiş durumda. Var olan hayvan türlerinin büyük çoğunluğunun ıslah edilmemesi ise bir başka problem. Yem sorunu ve pazarlama imkanlarının yetersizliği de il hayvancılığının gelişmesinin önündeki diğer engeller olarak sıralanıyor.

İldeki büyük ve küçükbaş hayvan sayısının 1980 yılından itibaren giderek azaldığı görülüyor. Nitekim 1980'de ilin hayvan sayısı varlığı 3 milyon 938 bin 700'ü bulurken, 1996'da bu sayı 2 milyon 056 bin 770 başa düştü.

Erzurum'daki hayvan sayısının yüzde 71'i (1 milyon 460 bin 680 baş) küçükbaş hayvanlardan oluşuyor. İlde en çok yetiştirilen küçükbaş hayvan türü ise koyun (1 milyon 343 bin 875 baş). Bu hayvan türü, süt ve yapağısından çok, eti için besleniyor. İlde egemen koyun ırkı, bölge şartlarına tamamen uymuş 'Morkaraman'. İlde 1996'da 116 bin 571 baş kıl keçisi vardı. Erzurum'da 1996'da 3 bin 210 baş manda bulunuyordu ve il manda varlığının ülke içindeki payı yüzde 1.4 dolayındaydı.

TAVUK YETİŞTİRİCİLİĞİ Erzurum, at yetiştiriciliğinde de uzun bir geçmişe sahip. 1996'da 15 bin 740 olan at varlığı, Türkiye'deki atların yüzde 4'ten fazlasını oluşturuyordu. Eşek (11 bin 450 baş) ve katır (830 baş), ilde yetiştirilen diğer yük ve çeki hayvanlarını oluşturuyor.
İl kümes hayvancılığının en önemlisi ise tavuk yetiştiriciliği. Çok eskiden beri sürdürülen bu faaliyet, ilkel metotlarla ve ilkel ırklarla, daha çok aile tavukçuluğu şeklinde yapılıyor. Aşkale ilçe merkezinde yılda 10 bin ton tavuk eti üretim kapasitesine sahip bir tavuk çiftliği faaliyet gösteriyor. 1996'da ilde 503 bin 500 dolayında tavuk bulunuyordu ve il tavuk varlığının Türkiye payı yüzde 0.3 kadardı. Erzurum'daki diğer kümes hayvanlarının sayısı ise 149 bin 70 dolayında idi.
Erzurum ili, arıcılık faaliyetleri için elverişli şartlara sahip. 1996'da ilin arı kovanı sayısı, çoğu fenni kovan olmak üzere 91 bin 20 adet olup, aynı yılın bal üretimi 904 ton olarak gerçekleşti.

SÜT VE YAPAĞI ÜRETİMİ
Erzurum, Anadolu'nun en büyük hayvancılık merkezi olmasına karşılık, hayvanlar daha çok canlı satıldığı için, ilin et üretimi nispeten sınırlı. İlde elde edilen başlıca sütlü maddeler yağ, yoğurt, tulum peyniri, lor ve çeçildir (yağsız peynir). İstanbul pazarında 'Trabzon yağı' olarak bilinen yağın büyük bölümü Erzurum'da üretiliyor. 1960'ta 99 bin 500 tona yaklaşan Erzurum üretimi, 1996'da 180 bin 495 tona ulaştı. İlin Türkiye süt üretimi içindeki payı yüzde 3'ü buluyor.
Yapağı, kıl ve deri gibi hayvani ürünler, il ekonomisinde oldukça önemsiz bir yere sahip. Elde edilen yapağının bir bölümü basit ev ihtiyaçlarının karşılanmasında ve keçe-kilim yapımında kullanılıyor. İlde 1996'da bin 687 ton yapağı ve 48 ton keçi kılı üretildi. Yapağı verimi, Türkiye'de olduğu gibi, ilde de düşük. Nitekim 1996'da ilde, 64 bin 400 adeti koyun derisi, 29 bin 130 adeti sığır derisi, 4 bin 460 adedi kıl keçisi derisi ve 510 adedi de manda derisi olmak üzere, toplam 98 bin 500 adet deri üretildi. Aynı yıl ilin Türkiye deri üretimindeki payı ancak yüzde 1.1 kadardı.
Erzurum'dan elde edilen çeşitli hayvani ürünler, işlenmek üzere ülkenin belli merkezlerine yollanıyor. Deriler, İstanbul ve İzmir'e, bağırsak ve boynuz İstanbul'a, iç ve kuyruk yağları Karadeniz'e ve özellikle Trabzon'a, pastırma İstanbul'a gönderiliyor.