Esir Rus askerlerini vurduğunu gösteren video gerçek mi?

Ukraynalı yetkililer, Ukraynalı askerlerin Rus savaş esirlerini bacaklarından vurduklarını gösterdiği iddia edilen video görüntülerini araştırıyor. BBC Reality Check ve BBC İzleme Servisleri bu videoyu inceledi.

Bulanık video, 27 Mart Pazar sabahının erken saatlerinde ilk kez göründükten sonra sosyal medyada dolaşıma girdi. O zamandan beri, Rusya'yı destekleyen hesaplar tarafından paylaşıldı ve yaygınlaştırıldı.

Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Başkomutanı Valeri Zaluzhnyi, Rusya'nın, Ukrayna'nın Rus mahkumlara yönelik muamelesini itibarsızlaştırmak için "sahte videolar çekip dağıttığını" söyledi.

Ancak Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'nin Danışmanı Oleksiy Arestoviç, derhal soruşturma açılacağını söyledi ve "Tüm askerimize, sivillere ve savunma güçlerimize, savaş esirlerini taciz etmenin bir savaş suçu olduğunu hatırlatmak isterim" dedi.

BBC bu videoyu inceliyor ve henüz bağımsız olarak doğrulayamadı. Görüntüleri incelemeye devam ederken, şimdiye kadar öğrendiklerimizi paylaşıyoruz:

Videoda ne gösteriliyor?

Tamamı yayımlanamayacak kadar rahatsız edici videoda yerde yatan bir dizi esir asker gösteriliyor. Bazılarının başlarında torbalar var ve birçoğunun bacaklarındaki yaralardan kanlar akıyor gibi görünüyor. Nasıl ve ne zaman yaralandıklarıysa belli değil.

Mahkumlar, kendilerini alıkoyanlar tarafından sorgulanıyor ve onlara bölgedeki birimleri ve faaliyetleri hakkında sorular soruluyor.

Bir noktada, üç adam bir araçtan çıkarılıyor ve bir asker tarafından bacaklarından vuruldukları görünüyor.

Bu adamlar vurulduktan sonra sorgulanıyor.

Video nerede çekildi?

Pazar akşamı bir Twitter kullanıcısı videonun Harkiv'in güneydoğusundaki Malaya Rohan'daki bir mandırada çekildiğini öne sürmüştü. BBC, konumu doğrulamak için coğrafi konum araçlarını kullandı. Bölge kısa süre önce Ukrayna birlikleri tarafından Rus güçlerinden geri alınmıştı.

Çiftliğin uydu görüntülerini ve resimlerini analiz ederek videonun yeri hakkında ipuçlarını tespit edebiliriz.

• Savaşın yalan olduğunu iddia eden sahte paylaşımları inceledik
• Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sonrası sosyal medyada savaşla ilgili paylaşılan gerçek dışı fotoğraf ve videolar
• Putin savaş suçu işliyor olabilir mi?

Üç asker vurulmadan önce, birinin arkasındaki evin unsurlarını tanıyabiliriz. Beyaz bir yapının arkasındaki ağaç (1), bir baca (2) ve bir pencerenin üst yarısı (3), çiftliğin Google web sayfasında bulduğumuz mandıra çevresinin önceki görüntülerine çok benziyor.

Videonun askerler yerde yatarken ön planda göründüğü anında daha fazla görsel ipucu var.

Beyaz yapı (4) ve bacalar (1), ağaçlar ve siyah duvar (2) çiftliğin ana açık alanında yer alıyor.

BBC bu mandırayla irtibata geçti.

Ne zaman çekildi?

Video görüntüsünün saat veya tarih damgası yok ve tam olarak ne zaman çekildiğini belirlememize izin verecek bir meta veri bulunmuyor.

Ancak gökyüzünün anlık görüntülerine göre hava açık ve zemin kuru.

Harkiv bölgesinden gelen hava durumu raporları, videonun 26 Mart Cumartesi günü çekilmiş olabileceğini gösteriyor. Cuma ve Cumartesi günleri hava kuru, güneşli, fakat soğuktu. Cumartesi gününü Pazar'a bağlayan gece boyunca bölgede hafif yağmur kaydedildi.

Bazı video karelerinde güneşin konumu görüntülerin günün erken saatlerinde çekilmiş olabileceğini düşündürüyor.

Ne söyleniyor?

Mahkumlar Rusça sorgulanıyor. BBC İzleme Servisi'nden bir dil uzmanı, soru soranların aksanlarının "Rusça konuşan Ukraynalılar'dan beklenenle uyumlu" olduğunu söylüyor.

Başka bir uzman, Rusça "govorit" yerine "hovorit" ("konuş") kullanımına işaret ederek askerlerin Ukrayna'nın doğu aksanıyla konuştuklarını doğruladı.

Bir noktada, esirlerden biri Harkiv'i bombalamakla suçlanıyor, bir diğerine uyruğu soruluyor ve asker Azeri olduğunu söylüyor.

Esirlerden biri, Malaya Rohan köyüne ve tespit ettiğimiz mandıraya yakın Biskvitne'de görev yaptığını söylüyor.

Askerler kim?

Askeri esir alanların aksanları, Ukrayna'nın doğusunda konuşulanla tutarlı. Ancak bu, Ukraynalı askerlerler olduğunu doğrulamıyor. Çünkü bu bölgeden Rus yanlısı ayrılıkçılar olmaları da mümkün.

Ayrıca Ukrayna kuvvetleri tarafından kullanılan mavi kol bantlı üniformalar giyiyorlar ancak bu hemen sonuca varmamız için yeterli kanıt sunmuyor.

Alay rozetleri veya diğer kimlik belirleyicilerinin olmaması, onları tanımlamayı çok zorlaştırıyor.

Ancak Ukrayna kuvvetlerinin yakınlarda olduğunu biliyoruz.

26-27 Mart hafta sonu boyunca, aşırı sağcı Ulusal Kolordu siyasi grubuna bağlı Kraken biriminin faaliyetlerini gösteren bir video, internette yayımlandı. BBC, bu videonun coğrafi konum incelemesiyle Malaya Rohan'dan 5,6 km uzaklıktaki Vilkhivka köyünde çekildiğini tespit etti. Hava da aynı şekilde güneşli ve kuruydu.

Grup, 25 Mart'ta köyde 30 Rus'un esir alındığını söyledi. Kraken videosunda bağlı ve gözleri kapalı savaş esirleri bir minibüse bindiriliyor ve bir noktada Ukrayna milli marşını söylemeye zorlanıyorlar. Ancak ateş edilmesi ya da ciddi bir şiddet eylemi söz konusu değil.

Mandıradaki askerlerin vurulduğu iddia edilen videoda, askerlerden biri kamuflajlı olmasıyla ayırt edilebilen tüfeğiyle geçerken görünüyor.

İngiltere'de savunma ve güvenlik konularında çalışan düşünce kuruluşu Royal United Services Institute'te (RUSI) askeri uzman Nick Reynolds'tan görüntünün bu bölümünü incelemesini istedik.

Reynolds "Ukraynalı SOF'nin [özel kuvvetlerin] saldırı tüfeklerinin kamuflajlı görüntüsüne benziyor ancak silah, gördüğüm herhangi bir silahtan çok farklı görünüyor." dedi

Reynolds ayrıca, her iki tarafın da birbirinden silah ele geçirdiğine ve bu nedenle silahlarla kesin bir sonuca varmanın zor olduğuna dikkat çekti.

Çekimlerle ilgili sorular

Videonun en rahatsız edici bölümünde, üç adam yakın mesafeden bir tüfekle bacaklarından vurulmuş gibi görünüyor.

Sosyal medyada, görüntülerin gerçek mi, sahte mi olduğu konusunda bazı tartışmalar oldu. Bazı insanlar, yeterli kan olmadığını, kurşun yaralarına ait kanıt bulunmadığını ya da kurbanların bağrışma ve çığlıklarının olması gerektiğini söyledi.

Uzman görüşlerini bildiren ancak adının açıklanmasını istemeyen travma cerrahları ve eski askeri hekimlerin görüşlerine başvurduk.

Bu uzmanlardan biri, bağırıp çağırmayan kurşun yarası almış askerleri tedavi ettiğini ve yaralı askerlerin bazılarında kanama olmamasının turnike uygulanmış olmasıyla açıklanabileceğini söyledi. (Bu, videoda görülüyor).

Bu uzman: "Görüntülerin yalnızca görülenlere dayanarak 'sahte' olarak sınıflandırılamayacağı kanaatindeyim. Bunun için savaş suçları soruşturması yapılması gerekiyor" dedi.

Başka bir doktorsa: "Gerçek görünüyor ... Burada görülenler uzuvlara yönelik ceza yaralamaları tanımına uyuyor" dedi.

Sosyal medyadaki diğer yorumlar, tüfek ateşlendiğinde belirgin bir geri tepme olmadığına dikkat çekerek, boş mermi atıyor olabileceğini iddia etmişti.

Reynolds, AK-74'ün 5,45 mm'lik kurşununun küçük kalibreli olduğunu ve çok az geri tepmeye neden olduğunu belirtiyor, ancak "video kalitesinin harika olmadığını" da sözlerine ekliyor.

*BBC bu videoyu doğrulamak için çabalarını sürdürüyor ve daha fazla kanıt ortaya çık*ması durumunda bu haberi güncelleyecek.

*Alistair Coleman, Daniele Palumbo, Shayan Sardarizadeh, Richard Irvine-Brown, Vitaly Shevchenko ve Paul Myers*'ın katkılarıyla