Eski Van Şehri Kazıları

CEMAL AŞAN - Van'ın ilk yerleşim merkezlerinden biri olan eski Van şehrinde yürütülen kazı çalışmalarındaki buluntular, Türkler, Kürtler ve Ermenilerin asırlar önce bir arada yaşamanın en güzel örneğini sergilediğini gözler önüne seriyor. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Van Bölgesi Tarih ve Arkeoloji Merkezi Müdürü Yrd. Doç. Dr. Erkan Konyar başkanlığında, Van Kalesi güneyindeki eski Van şehrinde 60 kişilik ekiple başlatılan kazı çalışmaları devam ediyor. 1915 yılında Rus işgali sonucu yıkılan iş yerlerinde çalışmalarını titizlikle sürdüren arkeologlar, yüz yıl öncesine ait önemli kalıntılara rastladı. Elde edilen bulgulardan yola çıkan bilim adamları, farklı dine ve ırka mensup kişilerin, asırlarca aynı sokakta bir arada kardeşçe yaşadığını ve ticaret yaptığını belirledi. Savaşın kirli yüzünün de gün ışığına çıktığı kazılarda silah süngüleri ve top mermileri bulan arkeologlar, yıkılan yapılarda savaşın neden olduğu ağır tahribatı da ortaya çıkardı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Van Bölgesi Tarih ve Arkeoloji Merkezi Müdürü Yrd. Doç. Dr. Konyar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bu yılki çalışmaların Osmanlı devletinin son dönemlerine ait önemli bilgilerin elde edilmesini sağladığını belirtti. Çalışmaların yapıldığı alanda gelişmiş bir mimariyle karşılaştıklarını ve o dönemdeki şehrin en işlek caddesini ortaya çıkardıklarını vurgulayan Konyar, caddedeki iş yerlerinden elde edilen bulgulara göre, Müslüman ve gayrimüslimlerin bir arada yaşadıklarını, birbirleriyle alışveriş yaptıklarını, aynı ortamlarda sorunsuz, kardeşçe yaşadıklarını belirlediklerini söyledi. Celal Bayar Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Anıl Yılmaz da ortaya çıkan cadde üzerindeki dükkanların farklı dinlere mensup insanlar tarafından işletildiğine değinerek, şöyle konuştu: "Bazı dükkanlarda Hristiyanlık inancına ait haç ve bunun gibi malzemeler bulurken, bazılarında ise İslamiyete ait Arapça yazılar ve mühürler ortaya çıktı. Bu yapılara baktığımızda eski Van şehrinde önemli bir ticaret hayatının olduğu görülüyor. Ayrıca Hristiyanlar tarafından işletilen bir parfümeri dükkanında Fransa'dan getirilen parfümlerin satıldığına dair kalıntılara rastladık. Bu, Osmanlının son dönemlerinde ciddi bir kültürel gelişmişliğin yaşandığının belirtileridir. Dükkanın bir Hristiyan tarafından işletildiğini içinden çıkan haçlar bize gösterirken, Fransızca yazılı çok sayıda buluntuya da rastlandı. Hemen yanındaki ayakkabıcı ise Müslüman tarafından işletiliyor. Burada da İslamiyete ait kalıntılar var. Güzel olan, farklı dinlere ve etnik kökene mensup insanların aynı sokakta, caddede ya da çarşıda hayatlarını sürdürmüş olması."