Eskişehir'de 'kadın profili'
ESKİŞEHİR (İHA) - Eskişehir, iyi eğitim görmüş, bilgili ve bilinçli kadınlara sahip olmasına rağmen onlara yeteri kadar iş sağlayamıyor.
İş bulmada sorun yaşayan Eskişehirli genç kızlar, erken yaşlarda evlenmeyi tercih ediyorlar. Her on evliliğin biri boşanma ile sonuçlanıyor. İlk evlenmelerde çalışma hayatına atılamama, aile özlemi, doğru insanı bulduğuna inanma, çocuk sevgisi ve bağımsızlık duygusuyla daha çok duygusal evlilikler yapılıyor. Dul kalan kadınlarda tekrar evlenme ise orta yaş üstünde daha fazla olmakta olup, burada kadınlar ekonomik ve sosyal güvence, yalnızlık korkusunu yenme ve yeniden deneme isteği ile mantıklı evlilikler yapıyorlar. Eskişehirli kadınlar eğitim, doğum, sağlık, özürlü hizmetleri açısından şanslı olsalar da, iş hayatına atılmada erkeklere nazaran 3.6 kat daha fazla zorluklarla karşılaşıyorlar. İş bulabilen kadınların da yarıdan çoğu sigortasız ve sosyal güvencesiz çalışıyor.
İHA muhabirinin, Osmangazi Üniversitesi Teknoloji Araştırma Merkezi (TEKAM) tarafından yapılan "Eskişehir'in Sosyo-Ekonomik Profili" çalışmasından derlediği bilgilere göre, 1935'de Eskişehir'de kadınların yüzde 84'ü okuma yazma bilmezken 2000'li yıllarda bu oran yüzde 11'lere kadar geriledi. Eskişehir, Türkiye'de kadın okur yazarlığında 81 il içinde 4. sırada yer alıyor.
1975 yılında Eskişehir'de kadınların yüzde 37.5'i ilkokul, yüzde 2.2'si ortaokul, yüzde 2.4'ü lise ve yüzde 0.81'i yüksek okul mezunu iken 2000 yılında bu rakamlar yüzde 56.4 ilkokul, yüzde 6.3 ortaokul, yüzde 9.6 lise ve yüzde 6.2 yüksek okul mezunu şeklinde gerçekleşti.
Eskişehir'de istihdam edilen kadınların yüzde 52'sini ilkokul, yüzde 6'sını orta okul, yüzde 18'ini lise ve yüzde 17'sini yüksek okul mezunları oluşturuyor. Eskişehir'de
toplam işsizin yüzde 37'si ise kadın. İşsiz kadınların yüzde 46'sı lise, yüzde 24'ü ilkokul ve yüzde 18'i yüksek okul mezunu. İstihdam edilenler içinde orta okul mezunlarından 7.3 kişiden biri, lise mezunlarından her 4.9 kişiden biri ve yüksek okul mezunlarından 2.9 kişiden biri kadın.
DOĞURGANLIK VE SAĞLIK DURUMU Eskişehir'de doğurganlık hızı 1980'de 2.74 iken 2000 yılında 1.74'e düştü. Eskişehir 81 il içinde doğurganlık hızında 78. sırada yer alıyor. İlk çocuk sahibi olmada ortalama yaş 27. Eskişehirli kadınlar hane başına 1.74 çocuğa, Türkiye ise ortalama 2.53 çocuğa sahip bulunuyor. Eskişehir'de son 45 yılda kadın başına düşen çocuk sayısı yüzde 57 oranında azaldı.
Eskişehir'de erkeklerin kaba ölüm oranı yüzde 56.6 ve kadınların yüzde 43.4. Erkekler en fazla 65-74, kadınlar ise +75 yaşında ölüyorlar.
Eskişehir'de 2000 yılı rakamlarına göre 13 bin 371 özürlünün yüzde 41'i kadın. En fazla fiziki (yüzde 38), işitme (yüzde 11) ve görme (yüzde 10) özürlüler bulunuyor.
İŞ VE ÇALIŞMA DURUMU Eskişehir'de kadınların iş gücüne katılma oranı erkeklerden az. Köylerdeki her 100 kadından 75'i iş gücünde iken, bu oran il merkezinde yüzde 16. Kadınlar en fazla işgücüne 20-29 yaş grubunda katılıyor. Kadınların 25 yaşından sonra işgücüne katılma oranı evlenme ve çocuk sahibi olma ile azalıyor. Kadınların işgücüne katılım oranı 35 yaşından sonra tekrar artıp 60'dan sonra azalış gösteriyor. Eskişehir'de kadınların erkeklere nazaran iş bulma şansının 3.64 kat daha az olması dikkat çekiyor.
1980-2000 yılları arasında tarımda çalışan kadın sayısı yüzde 22 azalırken, sanayide çalışan kadın sayısı 3 ve hizmet sektöründe çalışan kadın sayısı 2.5 kat arttı. Eskişehir'de kadınların yüzde 61'i tarım ve yüzde 30'u hizmet sektöründe çalışıyor. Eskişehir'de kadınların işgücüne katılma oranı Türkiye ortalaması yüzde 42.8'den az olup yüzde 29.9.
1980-2000 yılları arasında, Eskişehir'de ücretli-maaşlı-yevmiyeli çalışan kadınların oranı yüzde 18'den yüzde 39'a, işveren olarak çalışanların oranı yüzde 0.3'den yüzde 0.8'e, kendi hesabına çalışanların oranı yüzde 5'den yüzde 6'ya çıkarken, ücretsiz aile işçisi oranı yüzde 78'den yüzde 54'a indi. Bugün Eskişehir'de çalışan kadınların yarıdan çoğu ücretsiz aile işçisi konumunda olup işveren kadın oranı çok düşük.
Eskişehir'de 2002 Ocak ayında 9 bin 021 kadın işçi vardı. Bunun ancak 3 bin 946'sı sendikalı. 1980'de yüzde 63 olan çalışmayan nüfustaki ev kadını oranı 2000'de yüzde 51'e geriledi. Eskişehir'deki kadınların yüzde 61'i bucak ve köylerde, yüzde 36'sı il merkezinde yüzde 3'ü ilçe merkezinde çalışıyor.
Eskişehir'de kadın ve erkekler çabuk ve genç yaşta evleniyorlar. Eskişehir'de erkeklerden daha çabuk ölmekte olup, eşlerini dul bırakıyorlar. Erkeklerde ortalama evlenme yaşı 25 ve kadınlarda 21.7.
Eskişehir'de evlenmelerin yaklaşık yüzde 10'u boşanma ile sonuçlanıyor. Eskişehir'de boşanma oranı (yüzde 0.86) Türkiye ortalamasından (yüzde 0.69) daha yüksek. En fazla boşanma 25-29 yaş grubunda oluyor.
