Hipertansiyon yani yüksek tansiyon bu basıncın sürekli yüksek olması durumudur. Yüksek tansiyon süreklilik gösterdiği halde yaşamsal önem taşıyan sorunlara yol açar.
Yüksek tansiyon organlara giden damarlarda:
- Tıkanma,
- Genişleme,
- Ve daralma gibi sorunlara neden olabilir.
Uzun süre bir başka belirti vermeden devam eden yüksek tansiyon sorunu:
- Beyin,
- Kalp,
- Damar sistemi,
- Böbrek gibi yaşamsal organlara zarar verir.
Tansiyon ölçümü sırasında iki değer baz alınır. Büyük ve küçük tansiyon olarak adlandırılan iki değer esas alınarak tansiyon hakkında fikir elde edilir. Kanın pompalandığı sırada damarlarda ölçülen basınç değeri büyük tansiyon, gevşediğinde damarlardan ölçülen basınç ise küçük tansiyon değerini verir. Hipertansiyon tanısı koymak için büyük ve yüksek tansiyon değerlerine ortak olarak bakılır. Değerlendirme ise belirli bir periyot sonunda yapılır. Tansiyon sağlıklı bir insanda da yükselebilir. Alınan ani ve can sıkıcı bir haber, güneşin etkileri gibi birçok nedenden dolayı dönem dönem tansiyon yüksekliği sorunu yaşamak normal kabul edilebilir. Ancak tansiyonun sürekli olarak belirlenen değerlerin üzerinde olması durumunda hipertansiyon tanısı konulabilir.
Yüksek Tansiyonun Nedenleri
Yüksek tansiyon nedenleri herkese göre farklılık gösterir.
Temel nedenleri arasında;
- Yüksek miktarda tuz tüketimi,
- Stres,
- Aşırı kilo,
- Aile üyelerinden birinde hipertansiyon olması yatar.
Bunların dışında:
- Şeker hastalığı,
- Troit,
- Böbrek üstü bezi tümörleri,
- Hareketsizlik,
- Doğum kontrol hapı kullanımı ve bazı ağrı kesiciler bu soruna sebep olmaktadır.
Ayrıca:
- Potasyum,
- Kalsiyum,
- Magnezyum eksikliği de nedenler arasında bulunur.
Hipertansiyon ile ilgili bir şüphe varsa bununla birlikte temel nedeni de bulmak önemlidir. Tansiyon tanısı koymak için fiziki muayene ile birlikte, düzenli olarak kan basıncı ölçümü, elektrokardiyogram ve ekokardiyografi gibi ölçümler yapılır.
Hipertansiyon tanısı tansiyon ölçümünün büyük bir oranda 140/90 mm üzerinde olması şeklinde konulur. Bunun altında olan değerler düşük, üzerine çıkan değerler ise yüksek tansiyon olarak değerlendirilir.
Tanı konulduktan sonra hedef, yüksek tansiyonun stabil ölçülerde tutulması ve sağlığı tehdit eden bir durum oluşturmamasıdır. Bu hastalar için ayrı bir beslenme düzeni oluşturulur. Kullanılan ilaçlara ya da tedavi yöntemlerine rağmen tansiyonun düşmemesi durumu varsa bu durumda dirençli hipertansiyondan bahsedilebilir. Dirençli hipertansiyon tedavisi, hipertansiyon tedavisine göre daha farklı bir sistemde yürütülür. Tansiyon türleri arasında en tehlikeli biçimlerden biri dirençli hipertansiyondur. Bu nedenle hipertansiyon hastalarının izlemlerini ihmal etmemeleri gerekir.
Yüksek Tansiyonun Belirtileri Nelerdir?
Yüksek tansiyonun en önemli belirtileri arasında:
- Baş ağrısı,
- Nefes darlığı,
- Baş dönmesi,
- Burun kanaması,
- Ani bastıran şiddetli baş ağrısı,
- Yorgunluk,
- Sık idrara çıkma,
- Görme ile ilgili sorunlar,
- Göğüste ağrı hissi,
- Kalp atışlarında düzensizlik bulunur.
Bu belirtilerin bir ya da birden fazlası tansiyon hastalarında görülebilir. Yüksek tansiyon tanısı birden fazla ölçüm sonucunda konulur. Tek bir ölüm ile yüksek tansiyon tanısı koymak yalancı tansiyon adı verilen sonuca yol açabilir. Tansiyon takibi sırasında bir takım ayrıntılara dikkat etmek gerekir.
Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Tansiyon ölçümünden bir saat kadar önce yemek yenilmemesi, sigara içilmemesi gerekir.
- Tansiyon ölçümünün hemen öncesinde spor yapılmamış olması şarttır.
- Tansiyon ölçümü sırasında hastanın mümkün olduğu kadar rahat bir pozisyonda olması önem taşır.
- Ani duygu değişiklikleri sırasında ölçülen tansiyon değeri normal değer olarak değerlendirilmez. Bu durumlarda tansiyon değerinin yüksek ya da düşük olması normal kabul edilir.
- Tansiyon ölçümü öncesi hastanın dinlenmiş olması gerekir.
- Ölçüm sırasında hareket etmek değeri değiştirebilir.
- Tansiyon ölçümü sürekli aynı koldan yapılmalıdır.
Tansiyon Yükselmesinde Yapılması Gerekenler
Tansiyon yükselmesinde ilk yardım olarak hastanın bileklerine kadar su tutmak ve eğer varsa ilaçlarını vermek gerekir. Eğer hastanın yüksek tansiyonu ile ilgili bir bilgi yoksa en sağlıklı yöntem bir sağlık kuruluşundan yardım almaktır. Tansiyon çıkınca nasıl yatmalı sorusu da merak edilen konulardan biridir. En doğru yatma şekli ayakları aşağı doğru sarkıtmaktır. Bu şekilde kan akımını beyne doğru değil, aşağıya doğru yönlendirmek amaçlanır. Tansiyon yükselince uyumak yerine tansiyonun normal seyrine dönmesini dönmesini beklemek daha sağlıklıdır.
Yüksek Tansiyonun Riskleri
Yüksek tansiyon tedavi edilmediği sürece organlara zarar vermeye devam eder. Tansiyonun kontrol altına alınmasının isteğinin ardında diğer organları korumak yatar. Kan olmazsa yaşam olmaz ancak damarlarda ortaya çıkan bir problem ise bütün vücudu etkisi altına alır. Tedavinin temeli tansiyonu belirli bir düzeyde tutmaktır. Bu süreç boyunca tansiyonun organlara etkisi de kontrol edilir.
1. Kalp yetersizliği
Yüksek tansiyon en temelinde kalbin iş yükünü artırır.
Kalp kasları bu yükü kaldırabilmek için:
- Kalınlaşır ve bu kalınlaşma kalbin gevşeme fonksiyonunun bozulmasında neden olur.
- Kalp kası bozulması devam eder ve tedavi edilmez ise zamanla başka sorunlar da ortaya çıkar.
- Diyastolik (gevşeme) ve sistolik (kasılma) fonksiyon bozukluğu oluşmaya başlar.
2. Kalp krizi riski
Hipertansiyon:
- Damar sertliği gelişimini hızlandırır.
- Koroner damarlarda direncin artmasına neden olur.
- Hipertansiyonu olan kişilerde bu nedenlere bağlı olarak kalp beslenmesinde bozukluk oluşur.
- Hipertansiyonun kalbe olan etkileri bu aşamaya geldiğinde, kalp krizi geçiren kişilerde ani ölümler yaşanması riski daha fazladır.
3. Görme bozuklukları
Hipertansiyon aynı zamanda görme bozukluklarına sebep olabilir ve:
- Retina tabakasında damar sertliği,
- Kanama ve hasara yol açabilen damar sertliği,
- Görme sorunlarına yol açabilir.
- Damarlarda meydana gelen hasarlar bu bölgeye kan akışını bozar.
- Yüksek tansiyon sorunu olan kişilerin dönem dönem göz kontrollerini yaptırmaları önemlidir.
- Tansiyona bağlı görme bozuklukları sürekli görme kaybı yaratacak kadar önemli bir sorundur.
4. Beyin kanaması
Ani tansiyon yükselmesinde yaşanacak en büyük sorunlardan biri beyin kanaması riski olmasıdır.
Kan basıncı:
- Beyin damarlarının incelmesine neden olarak kanama riskini artırır.
- Yüksek tansiyonun kontrol altında tutulması bu riskin önlenmesi için önem taşır.
- Beyin kanaması geçiren bir kişide ölümden felç olmaya kadar pek çok sonuç beklenebilir.
5. Böbrek yetmezliği
Kan basıncının yüksek olması:
- Böbrek yetersizliği gelişme riskini de artmaktadır.
- Böbrek yetmezliği hem yüksek tansiyonun nedeni hem de bir sonucudur.
- Bu nedenle böyle bir durumda yüksek tansiyon şüphesi de incelenir.
Normal Tansiyonu Ne Düşürür?
Tansiyonun normal halindeyken anında düşmesi de sık yaşanan bir durumdur ve
- Ani hareketler yapmak,
- Susuz kalmak,
- Gebelik,
- Alerjik nedenler,
- Enfeksiyonlar,
- Bazı ilaçlar tansiyon düşüren nedenler arasında bulunur.
Tansiyon düşüklüğüne yetersiz beslenme de neden olabilir. Tansiyon düşüklüğünde:
- Baş dönmesi,
- Sendeleme,
- Yorgunluk,
- Bulantı,
- Konsantre bozukluğu gibi durumlar ortaya çıkar.
Aynı zamanda tansiyon düşürme etkisi yüksek olan:
- Alıç,
- Kereviz,
- Limon,
- Çörek otu gibi besinlerden çok fazla miktarlarda tüketmek normal seyrinde olan bir tansiyonun düşmesinde etkili olabilir.
Yüksek Tansiyon İçin Doğal Çözümler
Tansiyon nasıl düşürülür? Tansiyon düşürmenin en temel yolu yaşam biçiminde yapılacak değişikliklerdir. Tansiyonu düşürmek için doğal yöntemlerden de faydalanmak mümkündür.
1. Soğan ve sarımsak
Halk arasında yüksek tansiyonu ne düşürür sorusuna verilecek ilk cevap soğan ve sarımsaktır.
Soğan ve sarımsağın:
- Anında tansiyon düşürme etkisi olmasa bile, uzun vadede tansiyonu düzenleme etkisi olduğu bilinir.
- Tansiyon hastalarına düzenli olarak bu gıdaları tüketmeleri veya yemeklerine koymaları tavsiye edilir.
- Sarımsak damarların genişlemesine ve pıhtı atmasına engel olur.
- Soğan tüketmenin bir yolu ise sadece suyunu içmektir. Soğan suyu da yüksek tansiyona iyi gelen sıvılar arasında bulunur.
2. Domates
Domates içerisinde likopen adlı madde bulunur.
Bu madde:
- Damar tıkanıklığını önleyen maddeler arasında yer alır.
Ayrıca:
- Tansiyon düşürmede etkili olan A, C ve E vitaminleri de domates içerisinde bol miktarda yer alır.
- Kan basıncının azalmasında ve düzene girmesinde yardımcı olan domates, yüksek tansiyon hastalarının listesinde olması gereken besinler arasındadır.
- Çiğ olarak yenilebildiği gibi, suyu sıkılarak da içilebilir.
3. Limon
Evde tansiyonu ne düşürür diye merak edenlere limon tavsiye edilebilir. Vücut tarafından üretilen serbest radikalleri atan, antioksidanlar ve C vitamini yönünden zengin olan limon da yüksek tansiyon sorunu olanlara tavsiye edilen meyveler arasındadır. Yüksek tansiyon hastaları limonu iki şekilde kullanabilirler.
Bu yöntemler:
- Düzenli olarak salata gibi yiyeceklere limon eklenebilir.
- Ger sabah bir bardak ılık su içerisine yarım limon suyu eklenerek aç karna içilebilir.
4. Muz
Muz'da ise:
- Muz içerisinde bulunan yüksek miktarda potasyum kan basıncını düzenler.
- Düzenli olarak muz tüketmek yüksek tansiyonun kontrol altına alınmasında etki gösterir.
- Muz her ne kadar fazla kalorili bir besin olsa da, uzun süre tok tuttuğu ve enerji ihtiyacını karşıladığı için diyet listelerine de eklenebilir.
5. Kekik suyu
Kekik suyu, özellikle küçük tansiyonu ne düşürür sorusuna cevap olur.
Kekik çayı:
- Tansiyon dengeleyici çaylar arasında bulunur.
- Kekik çayı herhangi bir yenilebilir kekik türü kullanarak hazırlanır.
- Sıcak su içerisine atılan bir tutan kekik, demlenir ve ılındıktan sonra içilir.
- Kekik çayı yerine hastanın başına kekik yağı ile masaj yapmak da başka bir çözümdür.
6. Alıç
Kalp kaslarını güçlendirerek kan pompalanmasını güçlendiren bu meyve:
- Damarların da açılmasında etkilidir.
- Bunlar bir araya gelince yüksek tansiyon sorununa çare olan meyvelerden biri haline gelen alıç, meyve ya da çay şeklinde tüketilebilir.
- Her gün düzenli olarak alıç tüketmek tansiyonun düzenlenmesini sağlar.
7. Karpuz çekirdeği
Mide sorunu olmayanlar için karpuz çekirdeği:
- Yüksek tansiyonu düşürme açısından önemlidir.
- Damarları genişletme özelliği olan karpuz çekirdeği sabah ve akşam birer tatlı kaşığı tüketilir.
- Karpuz çekirdeğini mevsiminde tüketmek önemlidir.
8. Kereviz
Sağlık açısından son derece faydalı olan kereviz:
- Aynı zamanda tansiyonu düşürmeye de yardımcı olur. İ
- çerdiği fotokimyasallar yüksek tansiyonu dengeler.
- Kereviz, çiğ olarak tüketilebilir veya zeytinyağlı yemek olarak pişirilebilir.
- Aynı zamanda kereviz sapı da kereviz ile aynı etkiyi gösterir.
- Kereviz sapını tek başına tüketemeyenler salatalara ekleyebilirler.
9. Acı biber
Yüksek tansiyon oranı az olan kişiler için acı biber:
- İdeal doğal yöntemlerden biridir.
- Kanı temizleme özelliği olan acı biber, kanın damarlar içerisinde daha rahat dolaşmasını sağlar.
- Kalbi korur ve tansiyon seviyesini dengede tutar.
- Acı biber toz ya da taze biber halinde tüketilebilir.
10. Nar
C vitamini, antioksidan, polifenol açısından zengin olan nar:
- Nitrik oksit üretimini destekler. Bu madde aracılığıyla kan dolaşımı hızlanır.
- Günde bir bardak nar suyu kan dolaşımını düzenlemek açısından önemlidir.
- Yüksek tansiyon hastalarına taze sıkılmış nar suyu önerilir.
11. Pancar
Yapılan araştırmalar pancarın içerisinde bulunan nitratın yüksek tansiyonu düşürme özelliği olduğunu ortaya koymuştur.
Pancar:
- Günde bir bardak taze pancar suyu tüketmek tansiyonu düşürme üzerinde etkilidir.
- Bu imkanı olmayanlar taze pancarı salatalara katabilir veya rendeleyerek tüketebilirler.
12. Nane çayı
Nane çayı içmek de tansiyonu düşüren yöntemlerden biridir.
Nane çayı hazırlamak için:
- Taze veya kuru nane kullanılabilir.
- Bir bardak kaynar suya bir tatlı kaşığı kadar nane atılır ve demlenmeye bırakılır.
- Gün içerisinde bir ya da iki bardak ılık nane çayı tüketilebilir.
Yüksek Tansiyon Hastaları İçin Öneriler
Yüksek tansiyon tespit edildikten sonra tedavi süreci başlasa da bir takım ek tedbirler alarak daha sağlıklı bir yaşama ulaşmak mümkündür. Hipertansiyon, ilaç kadar yaşam biçiminin değiştirilmesi ile de bağlantılı bir rahatsızlıktır.
1. Yemeklere tuz koymamak
Hipertansiyon ile yan yana durmayan maddelerin başında tuz gelir. Tuzun kesilmesi tansiyon hastalarına önerilen ilk uygulamadır.
Tuzu kesmek:
- Sadece yemeklere tuz koymamak anlamına gelmez.
- Aynı zamanda ekmeğin de tuzsuz olması gerekir.
- Bunlara dikkat ederek ve tuzsuz bir yaşama başlayarak tansiyonun kontrol edilme aşamasına geçilir.
2. Salçasız yemekler
Piyasada satılan hazır salçaların çoğu yüksek miktarda tuz içerir.
Salça kullanımı da bu nedenle:
- Yüksek tansiyon hastalarına önerilmez.
- Bunun yerine tansiyonu düşürme etkisi olan domates kullanılabilir.
3. Turşu ve kuruyemiş tüketimini sınırlandırmak
Turşu ve kuruyemiş türleri de aşırı tuz içeren besinler arasında bulunur. Turşunun tuzsuz yapılma ihtimali yoktur.
Kuruyemiş yerine ise:
- Badem,
- Ceviz,
- Ve fındık gibi yiyeceklerin kavrulmamış hali tercih edilebilir.
- Hazır satılan kuruyemişler arasından ise tuzsuz olanlar tercih edilmelidir.
4. Kilo vermek
Fazla kilolardan kurtulmak kalp ve damar sağlığını korumak açısından önemlidir. Yüksek tansiyon ile birlikte kilo vermeye başlamak tansiyonun dengelenmesi açısından önemlidir. Bu süreçte diyet ve egzersiz programlarından faydalanmak mümkündür.
Kilo verme aşamasında:
- Bir diyetisyenden yardım almak, hastanın süreçten daha az etkilenmesine yardımcı olur.
- Kendi başına oluşturulan diyet programları yerine hipertansiyon hastaları için hazırlanan diyet programlarından yararlanmak daha net sonuçlar almak adına önemlidir.
5. Sebze ve meyveye ağırlık vermek
Tansiyonu olan kişilerin menülerinde bol miktarda sebze ve meyve bulunması gerekir.
Sebze ve meyve tüketmek:
- Potasyum, magnezyum ve kalsiyum yönünden zengin gıdaları tüketmek damarları korumak açısından önemlidir.
- Yüksek tansiyon hastalarının menüsünde sebzeler ne kadar önemli bir yer kaplıyorsa, hamur işleri de aynı deredece tüketilmemesi gerekenler arasındadır.
- Kilo yapan besin grupları arasında bulunan hamur işlerini kesmek hipertansiyon hastaları için önemlidir.
6. Sigara ve alkol tüketimini sonlandırmak
Sigara ve alkol tansiyon sorunu olmayan kişilerde bile sağlık açısından zararlıdır. Tansiyon hastalarında ise büyük risk yaratır.
Sebepleri ise:
- Sigara damar sertleşmesine yol açan maddelerden biridir.
- Damar sertliği oluşması kanın damarlarda dolaşımı sırasında sorunlar yol açar.
- Kan basıncını yükselten alkol ise tansiyon hastalarının bırakması gereken alışkanlıklardandır.
7. Sağlıklı yağ seçimi
Hipertansiyon hastaları için önemli olan sağlıklı yağ seçmektir.
Yemeklerde kullanılacak yağ:
- Ayçiçek, mısırözü, margarin yerine kalp ve damar sağlığını koruyan zeytinyağı olmalıdır.
- Zeytinyağı ile ilgili yapılan çalışmalar damarlara en iyi gelen yağ çeşidi olduğunu kanıtlamıştır.
- Zeytinyağına alternatif olarak hindistancevizi yağı da kullanılabilir.
8. Egzersiz yapmak
Stres seviyesini azaltan, kalp sağlığını koruyan egzersiz programları tansiyon hastalarına önerilen yaşam değişiklikleri arasında bulunur.
Hareketsiz yaşam:
- Yüksek tansiyon oluşması nedenleri arasında yer alır.
- Doktor kontrolü altında ve doktor önerisi ile bir egzersiz programına başlamak tansiyonun yükselmesine neden olan birçok sorunu da ortadan kaldırmayı hedefler.
- Bunların arasında fazla kiloların verilmesi de bulunur.
9. Stresten uzak durmak
Stres kan basıncını yükselten en önemli faktörlerden biridir. Modern yaşam içerisinde stresten uzak durmak ne kadar mümkün değil gibi görünse de tansiyon stresten beslenir.
Aşırı stresli durumda olanlar için:
- Rahatlama yöntemleri ya da streslerini azaltacak uygulamalar önerilebilir.
- Meditasyon ya da stres kontrolü ile ilgili klinik tedaviler bu konuda yüksek tansiyon hastalarına yardımcı olabilir.