Faizin faturasını vatandaş ödedi

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından hazırlanan "Ödenen Vergiler Nereye Harcandı" raporuna göre, vergi gelirlerinin GSMH'ya oranı 2000'de yüzde 20'yken bu oran 2005'te ise yüzde 30'a çıktı. Rapora göre, 2000 yılında 216.4 milyar YTL vergi toplanırken, 2005'te bu tutar 275.1 milyar YTL'ye çıktı. Yine 2000 yılında toplanan vergi gelirlerinin 140.9 milyar YTL'si, 2005'te de 105.6 milyar YTL'si faiz harcamalarına gitti.

Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, 2000-2005 dönemini kapsayan "Ödenen Vergiler Nereye Harcanıyor" raporu vatandaştan toplanan vergi gelirlerinin faiz harcamalarına gittiğini ortaya koydu. Raporda, devletin gerek sosyal hizmetler gerekse diğer görevlerini yerinde getirmesinde ihtiyaç duyulan finansmanın en önemli kaynağının vergi olduğunun altı çizildi. Raporda, şu saptamalara yer verildi:

VERGİ YÜKÜ YILLAR İTİBARİYLE ARTTI

Kamu gelirlerinin yüzde 80 gibi büyük bir bölümü tahsil edilen vergilerden oluştu. Vergi dışı diğer gelirlerin toplam gelir içindeki payı ise çok düşük oldu. Gelişmiş ülkelerin GSMH'nin yüzde 30 civarında bir kısmını vergi olarak alırken, bunu da devlet kanalıyla harcadı. Türkiye'de vergi yükü yıllar itibariyle artış gösterirken, 2000 yılında vergi gelirlerinin GSMH'ye oranı yüzde 20 iken, 2005 yılında ise bu oran yüzde 30'a çıktı. Devletin ekonomide sağlanan toplam kaynaklardan yıllar itibariyle artan oranda pay aldığı görüldü.

TOPLANAN VERGİ GELİRLERİ

Toplanan vergi gelirleri 2000 yılında 216 milyar 486 milyon YTL, 2001'de 189 milyar 804 milyon YTL, 2002'de 202 milyar 990 milyon YTL, 2003'te 235 milyar 762 milyon YTL, 2004'te 255 milyar 89 milyon YTL ve 2005'te 275 milyar 150 milyon YTL tutarında vergi toplandı. Vergi dışı gelirler ise aynı tarihlerde sırasıyla, 53 milyar 477 milyon YTL, 59 milyar 511 milyon YTL, 53 milyar 243 milyon YTL, 45 milyar 36 milyon YTL, 57 milyar 395 milyon YTL, 76 milyar 263 milyon YTL olarak gerekçekleşti. Merkezi bütçe gelirleri ise yine aynı tarihlerde sırasıyla, 274 milyar 962 milyon YTL, 249 milyar 315 milyon YTL, 261 milyar 233 milyon YTL, 280 milyar 799 milyon YTL, 312 milyar 485 milyon YTL, 351 milyar 413 milyon YTL oldu.

GELİR FAİZE GİTTİ

Aynı dönemlerde bütçe harcamaları içinde faiz harcamalarının payı arttı. Borçlanmaya olan ihtiyacın çok yüksek olması nedeniyle yüksek faiz oranlarında borçlanmaya gidildi, maliyetler hızla yükseldi.

Yine 2000-2005 tarihlerinde faiz dışında diğer alanlarda yapılan harcamaların artış içinde olduğu görüldü. Faiz giderlerinin izlediği seyir önce çıkan sonra da inen doğrultuda gerçekleşti. En yüksek faiz artışı 2001 yılında yaşandı. Yine aynı dönemde faiz hariç kamu harcamalarının artış eğiliminde olduğu görüldü.Fakat mal ve hizmet alımı giderleri ile sermaye giderleri harcamalarında artışların daha küçük oranda gerçekleşti.

Türkiye faize, 2000 yılında 140 milyar 904 milyon YTL, 2001'de 175 milyar 144 milyon YTL, 2002'de 170 milyar 147 milyon YTL, 2003'te 162 milyar 656 milyon YTL, 2004'te 143 milyar 611 milyon YTL, 2005'te de 105 milyar 67 milyon YTL ödedi.

BORÇ STOKU ARTTI

Araştırmanın yapıldığı 2000-2005 döneminde kamu gelirlerinin GSMH'ya olan oranı yıllar itibariyle bir artış içinde olduğu görüldü. Bu dönemde dikkat çeken harcama kalemi faizler oldu. Kamu net borç stoku da son beş yıllık dönemde artış gösterdi. Raporda, "Ancak, gayri safi milli hâsılamızın daha yüksek bir artış eğilimine sahip olduğu görülecektir. Bunun, borçlarımızı daha rahat çevirebilme yeteneğini kazandığımız anlamına geldiğini rahatlıkla söyleyebiliriz" denildi.

ANKA