Fidye nedir, fidye ne demek? Fidye hangi durumlarda gerekir? Fitre ve fidye arasındaki fark

Yılda bir kez gelen ve 30 gün boyunca devam eden Ramazan ayı beraberinde birçok geleneği, göreneği, adeti, terimi ve kavramı da getirir. Bu kavramlardan ikisi çokça birbirleri ile karıştırılan hem söylenişinde hem de kullanımında çok sık hataya düşülen fidye ve fitre kelimeleridir.

Fidye ne demektir?

Türk Dil Kurumu (TDK) Arapça kökenli bir kelime olan fidye kelimesi için resmî internet sitesinde yer alan Türkçe Sözlük sayfasında isim türünde tek bir tanıma yer vermiştir. Bu tanım şu şekildedir:

• Rehin alınan ya da tutsak edilen bir kişinin serbest bırakılması için istenen para.

Bu kelimenin eş anlamlı karşılıkları olarak da kurtulmalık ve fidyeinecat kelimeleri kullanılmaktadır. İsim türündeki fidye kelimesinin ilk anlamı bu şekilde olsa da dini bir terim olarak kullanıldığında bambaşka bir anlama karşılık gelmektedir.

Fidye nedir?

Fidye Diyanet İşleri Başkanlığı'nın verdiği ve teyit ettiği bilgilere göre dini bir terim olarak kullanıldığında daha çok Ramazan ayı boyunca duyulan bir kelimedir. Bu kelime oruç tutamayan, bu konuda geçerli bir engeli olan veya kaza imkânı kalmayan kişilerin ödediği maddi bir karşılık için de kullanılır.

Sadece Ramazan ayında çeşitli nedenlere bağlı olarak oruç tutamayan kişiler için değil hac sırasında işlenen bazı kusurların giderilmesini sağlayabilmek için yapılan ödeme olarak da fidye kelimesi kullanılır.

Fidye hangi durumlarda gerekir?

Türkçe dilinde fidye, bir kişiyi içinde yer aldığı sıkıntılı bir durumdan kurtarmak için ödenen miktar ifadesinin karşılığı olarak kullanılır. Hem ramazan aylarında tutulamayan oruçlar için hem de hac ibadeti esnasında yapılan çeşitli hatalar karşılığında fidye ödenebilir. Fidye ödemesinin yapılabileceği bazı durumlar şunlardır:

• Oruç tutma ibadetinin önünde geçerli kabul edilen engeller olduğu için kişi oruç tutamadığında
• Hac ibadeti ile ilgili görevler gerçekleştirilirken meydana gelen çeşitli eksiklikler ya da hatalar karşılığında

Verilecek olan fidyenin miktarı kişinin geliri göz önünde bulundurularak hesaplanmalıdır. Bir fidyenin asgari olarak belirlenen ölçüsü bir kişiyi bir gün doyurabilecek (iki öğün) kadar ödeme yapılması şeklinde belirlenir. Miktar belirlenirken öncelikli olan koşul budur.

Fidye ile çok sık olarak karıştırılan bir diğer dini terim de fitredir. Fitre kelimesi de Arapça kökenli bir kelimedir ve din biliminde kullanılır. Arapça olan fitra kelimesinden gelen fitre için TDK Sözlük sayfasında şu tanım yapılmıştır:

• Zorunlu ve asli kabul edilen gereksinimler dışında 80, 18 gram altın ya da bu değerde olacak mala sahip olan bir Müslüman, zekattan ayrı bir şekilde ve ibadet niyeti ile ramazan bayramından önce ihtiyaç sahiplerine vermesi vacip olan ödeme, sadaka, fıtır sadakası.

Fitre ve fidye arasındaki farklar nelerdir?

Hem kelime benzerliği hem de kullanım amacı açısından halk arasında birbiri ile en sık karıştırılan dini iki terim fitre ve fidye kelimeleridir. Ancak aslında iki kelime arasındaki farkın temelinde bağış türleri yatar.

• Fitre: Ramazan ayında tutulan orucun sonunda Ramazan Bayramı'na ulaşabilmiş olmanın şükrü olarak verilir.
• Fidye: Bir sağlık sorunu ya da yaşlılık gibi geçerli nedenler ile oruç tutamayan kişilerin ihtiyaç sahiplerine kendi gelirine göre ödediği miktardır. Hem oruç hem de hac ibadetleri ile ilgili olarak verilebilir.