Fındık üretimine bilimsel yaklaşım

ANKARA (İHA) - Avrupa Birliği'nin, Türk fındığında kanserojen madde olan Aflatoksin çıkmasından dolayı ihracatta kontrol zorunluluğu getirmesi üzerine TÜBİTAK MAM tarafından başlatılan Fındık Güvenliği araştırmaları sona erdi. AB yetkililerinin de yakından takip ettiği araştırma sonuçlarında Türk fındığında aflatoksinin kabul edilebilir maksimum değerlerden yüksek düzeylerde olmadığı ve süreklilik göstermediği bilimsel verilerle ortaya kondu.

Dünya fındık üretiminin yüzde 75'ini elinde bulunduran Türkiye, ihracatta zaman zaman yaşanan sorunları gidermek için fındık üretimine bilimsel yaklaşım getirdi. AB'nin Türk fındığında aflatoksin çıktığı gerekçesiyle kontrol zorunluluğu getirmesi üzerine Tübitak MAM Gıda Enstitüsü ve Fındık Tanıtım Grubu bir araya gelerek fındık güvenliğinin ve kalitesinin artırılması amacıyla araştırma projesi başlattılar. Üç başlık altında yapılan proje araştırma sonuçları ise şöyle:
Avrupa Birliği'nin 2002 yılında Türkiye'den gelen incir, antepfıstığı ve fındık'ta kanserojen madde olan aflatoksin maddesine rastlanması üzerine Türkiye'den ihraç edilecek söz konusu ürünlere kontrol zorunlulu getirmesi üzerine fındık ihracatçısı zor durumda kaldı ve geri dönen ürünler yüzünden ekonomik kayıplara uğradı.
Sorunun boyutun görmek, aflatoksin oluşunu minimize etmek üzere 2002 yılında bilimsel çalışmalar başlatıldı. Projenin amacı fındık bahçesinden depolama sonuna kadar her aşamada fındıkta aflatoksin oluşumuna etki eden faktörlerin ve engelleyici tedbirlerin belirlenmesi oldu.

Proje çalışmaları üç yıl boyunca devam etti. Sonuçta Türk fındığında aflatoksinin kabul edilebilir maksimum değerlerden yüksek düzeylerde olmadığı ve süreklilik göstermediği bilimsel verilerle ortaya kondu. Hasat ve hasat sonrası aşamaların riskli bulunduğu bölgede merkezi kurutma tesislerinin faydalı olacağı sonucuna varıldı. Projeyi, AB yetkilileri ve fındık ithalatçıları yakından ve ilgiyle izledi. Türkiye'nin bu bilimsel yaklaşımını takdirle karşılandı. Proje, uluslararası platformda fındığımızın imajının desteklenmesi açısından başarılı oldu.

Fındık ve fındık ürünlerinde meydana gelen fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik kalite değişimlerinin incelemek ve kalite değişimine etki eden faktörleri ve en uzun raf ömrünü sağlayacak koşulları belirlemek amacıyla Kasım 2001 tarihinde başlayan projede bazı ürünler için raf ömrü belirlendi. Kabuklu, iç, beyazlatılmış, kavrulmuş, fındık unu gibi faklı fındık ürünlerinin değişik ambalajlarda bilimsel olarak raf ömürleri belirlendi. Projeden sağlanan en önemli fayda ürünlere mümkün olan en uzun raf ömrünü kazandırmak, ürünlerin ticari dolaşım süresini artırmak. Ürün satışı sırasında ürünle birlikte bu bilginin verilmesi alıcı, tüketici beklentisi karşılanmış oldu.
Fındık Tanıtım Grubu ile uluslararası bir kuruluş olan International Treenut Council (INC) tarafından desteklenen Aflatoksin Analizi İçin Fındık Örneklemesi Projesi, uluslararası bir proje niteliği taşıyor. Bir fındık partisinde aflatoksin düzeyinin belirlenmesi için örnek alımından başlayarak, örnek hazırlama, miktar tayini gibi aşamaların getirdiği hatalar hesaplanmış, bir partideki aflatoksin dağılımı incelendi. Türk fındığı yanında, İtalyan ve Amerikan fındıkları da çalışmaya dahil edildi.

Sonuçlar uluslararası yasal düzenlemelerde etkin bir organizasyon olan Codex Alimentarius Komisyonu'na iletilmiş olup ilk toplantıda görüşülecek. Böylelikle, Türkiye sert kabuklu meyvelerde aflatoksinle ilgili alınacak kararlara önemli bir bilimsel bilgi sağladı.