Fütürsuz katil Moskova sokaklarında

Avustralya cayır cayır yanıyorİnfaz edilen gazeteci Baburova ve avukat Markelov.

BBC muhabiri Cenk Başlamış, Moskova'da insan hakları savunucusu avukat Stanislav Markelov ve gazeteci Anastasia Baburova'nın sokak ortasında infaz edilmesini yazdı.

Siyah bereli katilin hedefi, basın toplantısından çıkan avukat Stanislav Markelov'du. Kurbanın ayak seslerini bile duymasına izin vermeden ateş etti.

Dehşet dolu gözlerle bir saniye öncesine kadar beraber yürüdüğü kişinin karla kaplı kaldırıma düştüğünü gören genç gazeteci Anastasia Baburova, katile doğru hamle yaptı. Katil Baburova'yı öldürmeyi planlamış mıydı, bilinmez ama, bu hamle sonu oldu.

Siyah bereli, aynı soğukkanlılık ve fütursuzlukla metroya girdi, gözden kayboldu. Rusya'da 1990'larda benzeri çok işlenen cinayetlere bir yenisi eklenmişti.

Genç avukat neden öldürülmüş olabilir?

Meslek yaşamı insan hakları davalarıyla dolu. Öldürülmeden önce düzenlediği basın toplantısı da bu davalardan biriyle ilgiliydi. Markelov, 2000 yılında Rus Albay Yuriy Budanov tarafından öldürülen Çeçen genç kız Elza Kungayeva'nın ailesinin avukatıydı.

Masum bir kızın öldürülmesi o kadar büyük yankı ve tepki yaratmıştı ki, ordu Albay Budanov'u adalete vermek zorunda kalmıştı. İnsan hakları örgütlerinin gözünde Budanov yasa ve kural tanımazlığın sembolüydü, milliyetçilerin gözünde ise Çeçenlere haddini bildiren onurlu bir komutan. 10 yıl hapse mahkum edilen Budanov geçenlerde aniden bırakıldı. İşte, avukat Markelov öldürülmeden beş dakika önceki basın toplantısında Budanov'un yeniden tutuklanması gerektiğini, dava açacağını söylemişti.

Aslında cinayeti doğrudan Budanov'un işlettiğini düşünen yok. Ama Rusya'da Budanov benzeri kişileri savunan,destekleyen ve kollayanların çok olduğu biliniyor. Hem devletin dışında, hem de içinde...

Diğer yandan, Budanov olayı Markelov'un öldürülmesi için tek neden değil. Bir kaç ay önce Moskova yakınlarındaki bir kasabada saldırıya uğrayan gazetecinin avukatı da oydu. Bir Çeçen sivili öldüren polisi 11 yıla mahkum ettiren de yine Markelov'du. Yabancı düşmanlığının tavan yaptığı, daha doğrusu Rus'a benzemeyenlerin küçümsendiği, bakışlarla ezildiği ve dalga geçildiği Rus toplumunda bu tür davalara sahip çıkan avukatlara en hafifinden "hain", "dönek" ve "Kafkasyalı hayranı" gibi lakaplar takılıyor.

Ya genç gazeteci Baburova?

Baştan beri katilin hedefi miydi yoksa yanlış zamanda yanlış yerde miydi?

Kısa gazetecilik öyküsünde ipucu sayılabilecek ayrıntılar var. Baburova, Novaya gazetesinde stajyerdi. Gazetenin adı ilk anda çağrışım yapmayabilir. Ama bundan bir kaç yıl önce öldürülen Kremlin'e muhalif kadın gazeteci Anna Politkovskaya da aynı gazetenin yazarıydı. Novaya, az tirajlı, insan haklarına ağırlık veren liberal bir gazete. İşte,hafta içinde öldürülen muhabir Baburova'nın odaklandığı konuların başında da aşırı milliyetçi, ırkçı örgütlenmeler geliyordu.

Yani,avukat Markelov'la stajyer Baburova'nın kaderleri galiba ilgilendikleri konularda çakışmıştı. Onlar, insan hakları ve dazlaklar gibi, Rusya'da neredeyse tabu olan konularla uğraşıyordu.

Günümüzde Rusya'da, özellikle Moskova'da işlenen ırkçı cinayetlerin hesabını tutabilen, daha doğrusu farkında olanların sayısı çok az. Çünkü, ırkçı cinayetler Rus medyasında çok ender haber oluyor.

Ama ırkçıların reklamını yapmak istemedikleri için değil.Ya bir yerlerden bu konularla ilgilenmemeleri fısıldanıyor ya da haberlerin işe yaramayacağını düşünüyorlar. Aslında medyanın tutumu toplumun tutumundan farklı değil. Belki cinayetleri onaylamıyorlar ama dazlaklara,daha doğrusu ideolojilerine için için sempati duyuyorlar.

Kimi zaman Moskova'da 24 saat içinde bir kaç ırkçı cinayet işlendiğini bilenler ise tedirgin. Tedirgin çünkü ekonomik kriz Rusya'yı da pençesine alıyor ve aşırı milliyetçilerin daha da gelişecekleri ortam iyice yeşeriyor.

Aslında ırkçı saldırılar dışında, ekonomik krizle birlikte Rusya'ya mafya kökenli "infaz" türü cinayetler de dönüyor. Polis ise,toplumda yankı yaratan cinayetleri çözmekte başarılı olamıyor.

Rusya son yıllarda düzeni sağlama adına demokrasiyi belki askıya almadı ama, öncelikler listesinden çıkardı. Giderek küçülen Rus muhalefetin yeni isim olarak Solidarnosc'u (Dayanışma), yani 1980'lerde komünist Polonya'daki muhalif işçi hareketinin adını alması ise, herhalde Rus demokrasisi açısından talihsiz bir durum.

Radikal