Han Hanedanı’nın 400 yıl süren hâkimiyeti, tarımdan metalürjiye oradan sismolojiye kadar her alanda bir yenileşim çağıydı.
MÖ 206 yılında halk tabakasından Liu Bang adındaki bir adamın Han Hanedanı’nın imparatoru olması, kayıt tutmaktan tarıma tarihten tıbba her alanda ilerlemeler yaşanan 400 yılı aşkın bir dönemin başlangıcı oldu.
McGill Üniversitesi Tarih ve Klasik Çalışmalar Bölümü’nden Profesör Robin D.S. Yates, “Bu dönemde bilim ve teknolojide büyük gelişmeler olmuş, önemli icatlar yapılmıştı. Bu icatlardan bazıları, tüm icatlarda olduğu gibi, daha sonraki dönemlerde, hatta bazen çok sonra ortaya çıktı” diyor.
İşte Han Hanedanı’nından günümüze ulaşmış çığır açan icatlardan bazıları...
Çin'in Han Hnedanlığı'ndan dünyayı değiştiren 10 icat
KAĞIT:
Günümüze kadar varlığını kormuş en eski kağıt parçası 1957 yılında Çin’deki bir mezarda bulundu. Çoğunlukla kenevir lifinden yapılan bu ham kağıt parçası MÖ 140 ila 87 yılları arasına tarihlendiriliyor. Ancak, Li Shi’nin Qin ve Han Hanedanlığında Bilim ve Teknolojinin Tarihi adlı kitabında belirttiğine göre ağaç kabuğu, kenevir, keten paçavralar ve balık ağından parçaların ezilip karıştırılması ardından bu karışımın kül suyu (sodyum hidroksit) ile işlenmesiyle elde edilen gerçek yüksek kalite yazı kâğıdının asıl mucidi MS 105’de Han sarayında bir görevli olan Cai Lun.
Yates’in açıkladığına göre devlet belgeleri, belki de bu şekilde daha iyi korundukları için birkaç yüzyıl boyunca daha ahşap plaklara ve bambu çubuklara yazılmaya devam etti. Ancak hanedanlığın çöküşünden sonra, Cai Lun’un gelişmiş kağıdı yaygınca kullanılmaya başlandı.
ASMA KÖPRÜ:
Robert Temple’ın Çin icatlarına dair çok sevilen kitabı The Genius of China’ya göre Han Hanedanlığı asma köprünün gelişimine tanıklık etmişti. Asma köprü ilk olarak halattan yapılmış basit köprülerden türemiş daha sonra gelişerek tellere asılı düz yollara çevrilmişti. Yıl MS 90’a geldiğinde ise mühendisler çok daha karmaşık yapılar inşa etmeye başladı.
DERİN SONDAJ:
MÖ 1. yüzyılda, Han Hanedanlığının deniz suyu arayışı içindeki tuz madencileri sondaj kuleleri inşa edip demirden burgu uçları kullanarak yerin dibine doğru neredeyse 1,5 kilometre derinlikte delikler kazıyordu. Geliştirdikleri yöntem modern petrol sondajlarının öncülüydü.
EL ARABASI:
M.J.T Lewis’in Technology and Culture dergisinde yayımlanan 1994 tarihli makalesine göre el arabası MÖ 100 gibi erken bir dönemde Çin’de geliştirilmişti.
MADEN ERİTME OCAĞI:
Çin teknolojisi tarihçisi Donald B. Wagner’a göre Çinli metalurjistler MÖ 200’lerin başında, Han Hanedanlığının ilk dönemlerinde, dökme demir elde etmek için ısıtılmış demir cevheri yığınına yüksek basınçlı hava pompalayan ilk maden eritme ocağını icat etmişti.
