Bilim insanlarının ısrarlı araştırması endemik bitkiyi herbaryuma kazandırdı

SİVAS (AA) - SERHAT ZAFER - Dünyada sadece Kaz Dağları'nda yayılış gösterdiği belirtilen maydanozgiller familyasından "Peucedanum urbanii ​​​​" adlı endemik bitkiye Sivas Cumhuriyet Üniversitesi ve Balıkesir Üniversitesinin yürüttüğü proje kapsamında Kaz Dağları'na 6 kez gidip araştırma yapan iki bilim insanı tarafından yıllar sonra yeniden rastlandı.

Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Botanik Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve proje yürütücüsü Prof. Dr. Hüseyin Aşkın Akpulat ile Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Matematik ve Fen Bilimleri Eğitim Bölümü Biyoloji Eğitimi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tuncay Dirmenci, ilk kez 1883 yılında Kaz Dağları'nda toplanan "Peucedanum urbanii" isimli endemik bitkiyi yeniden bulmak için proje hazırladı.

Avrupa'daki herbaryumlarda (Kurutulmuş bitki örneklerinin belli bir sistemle düzenlenerek saklandığı yer) sergilenen ancak bir daha bulunamayan endemik bitkiyi aramak için birçok kez Kaz Dağları'na giden Akpulat ve Dirmenci, 10 Eylül 2021'de Bayramiç civarında "Peucedanum urbanii"yi meyveli olarak buldu.

Bölgede çok sayıda bulunan "Peucedanum urbanii"den bir adet toplandı. Bitki, Cumhuriyet Üniversitesi Fen Fakültesindeki herbaryumda materyal haline getirilip tüm araştırmacıların hizmetine sunulacak.

Prof. Dr. Hüseyin Aşkın Akpulat, AA muhabirine, projenin Cumhuriyet Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Koordinatörlüğü tarafından desteklendiğini söyledi.

"Peucedanum urbanii"nin örneğinin Türkiye'de ilk kez 1883 yılında Kaz Dağları'nda "Sintenis" isimli araştırıcı tarafından toplandığını anlatan Akpulat, "Bu bitki örneği tek bir yerde biliniyordu ve bu örnek 1883 yılından itibaren hiç toplanmamıştı. Edinburgh'taki herbaryum ziyaretlerinde bu örnekleri gördüğümüzde, bunların meyvelerinin olmadığını gördük hatta 1945 yılında Türkiye florası yazıldığında bu örnek yazılmış ama bu örnekte meyve kısımları belirtilmemişti." dedi.

Dünyada sadece Kaz Dağları'nda yayılış gösteren "Peucedanum urbanii"yi araştırmak için daha önce 5 sefer Kaz Dağları'na gittiklerini ancak sonuç alamadıklarını belirten Akpulat, 6. gidişlerinde örneği bulduklarını dile getirerek, "Bu örnek Türkiye herbaryumlarında yoktu. Bu yüzden bu örnek çok önemli ve endemik bir tür. Biz de ısrarla bu türün peşine çalışmalar ve araştırmalar yaptık." diye konuştu.

- "138 yıl sonra meyveli olarak ilk kez toplandı"

Bitkiyi Prof. Dr. Tuncay Dirmenci ile Kaz Dağları'nda yeniden bulmanın mutluluğunu yaşadıklarını anlatan Akpulat, şunları kaydetti:

"Biz ilk defa meyveli örnek topladık ve bu meyveli örnek sayesinde de Türkiye florasındaki eksik olan kısımları tamamlayacağız. Örneğimizi en kısa zamanda makale halinde yayımlayacağız. Bunun önemi şu, 1883 yılında ülkemizden bir tane bitki yeni tür olarak yapılıyor ve bu örnek bitki daha sonra hiçbir zaman toplanmamış, kayıtlarda yok. Yurt dışında 11 tane herbaryumda ise bu örnek var. Bu örneklerin hiçbirisinde meyve olmadığı için şüphe vardı. Biz bu örneği 138 yıl sonra yeniden toplayarak gerçek olduğunu ortaya çıkardık. Örnekteki farklılıkları da tespit ederek en kısa zamanda yayımlayacağız. Kaz Dağları'nda bu bitkinin de varlığını tespit etmiş olduk."

Doğadan toplanan bitki türlerinin bir örneğinin herbaryumlarda saklandığını belirten Akpulat, bitkinin adı, toplandığı yer, tarih, yükselti, toplayan kişinin ve bitkiyi adlandıran kişinin adı yazılı etiketle kartonlara yapıştırılıp korunduğunu ifade etti.

Akpulat, bitkilerden alınan herbaryum örneğinin, o bitkinin bulunduğu yerle ilgili bilimsel kanıt olduğunu da sözlerine ekledi.