Deprem, yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin artarak yayılması sonucu ortaya çıkan yer yüzeyini sarsma olayına denir. Farklı büyüklüklerdeki ortalama 500 bin deprem her sene yer küreyi sarsıyor. Hesaplamalara göre bu depremlerden sadece 5’te 1’i hissediliyor. Şiddetli depremlerin ortalama 100’ü hasara neden oluyor.

DÜNYANIN YAŞADIĞI EN BÜYÜK DEPREMLER

ŞİLİ DEPREMİ 9,5

Latin Amerika ülkesi Şili, 22 Mayıs 1960 tarihinde 9,5 şiddetinde depremle sarsıldı. Dünyanın en büyük depremi olarak dünya tarihine geçen 1960 Şili depremi ardından Pasifik Okyanusu’ndan gelen tsunami ciddi can ve mal kayıplarına neden oldu.

Depremin merkez üssü başkent Santiago de Şili'nin yaklaşık 700 km güneyindeki Valdivia şehri.

Deprem Büyük Okyanus'ta yayılan tsunamiye sebebiyet verdi. 10.000 Kilometre mesafedeki Hilo, Hawaii ve Güney Afrika'nın sahil bölgelerini tahrip etti.

ALASKA DEPREMİ 9,2

Dünyada kaydedilmiş en büyük deprem 1964 yılında yaşanan 9,2’lik Alaska depremidir. 3 dakika süren 9,2’lik Alaska depremi, tsunamiyi tetikledi. Sarsıntı ve ardından oluşan dev dalgalar, 128 kişinin hayatını kaybetmesine sebep oldu.

ENDONEZYA (SUMATRA ADASI) DEPREMİ 9,1

26 Aralık 2004'te Hint Okyanusu’nda Sumatra Adası’nın açıklarında meydana gelmiş olan bu deprem, toplam 40 ülkede yaklaşık 230 bin kişinin ölümüne yol açarak 21. yüzyıla damgasını vurdu.

9,1 büyüklüğündeki deprem, yaklaşık 10 dakika sürdü. Sarsıntı sonucunda oluşan metrelerce yüksekliğindeki dev dalgalar, Endonezya'nın yanı sıra Asya'nın kuzeyi ve Afrika’nın doğusunda 14 ülkeyi etkiledi.

Deprem ve tsunami nedeniyle 1 milyon 700 milyon insan evsiz kaldı. Depremden kaynaklanan tsunami dalgaları 30 m yüksekliğe ulaşarak, özelikle denize kıyısı bulunan ülkelerde çok ağır hasarlara yol açtı.

JAPONYA DEPREMİ 9 (TOHOKU)

Japonya, 11 Mart 2011’de önce 9 şiddetindeki deprem ardından gelen tsunami ile sarsıldı. Honshu kıyılarının açıklarında, 24 km derinlikte, 9 büyüklüğünde meydana geldi.

Bu deprem, Japonya’nın aletsel olarak kaydedilmiş en büyük depremi olmasının yanı sıra, dünyada 1900’lerden beri kaydedilmiş en büyük beş deprem arasında yer alıyor.

Japon hükümeti, felaketi resmi olarak "Büyük Doğu Japonya depremi" olarak adlandırdı. Deprem sonrasında bölgede yüksekliği 37,9 metreye varan tsunami dalgaları meydana geldi. Depremde 15.900 kişi hayatını kaybetti ve 2.531 kişi hâlen kayıp olarak belirtiliyor.

Kuzeydoğu Japonya'da 4,4 milyon ev elektriksiz, 1,5 milyon ev ise susuz kaldı, deprem sonucu gıda sıkıntısı da meydana geldi.

Deprem ve sonrasında tsunami, Fukuşima nükleer santralinde hasara yol açtı. Nükleer reaktörlerin ağır hasar alması sonucu yayılan radyasyona engel olunamadı.

RUSYA DEPREMİ 9 (KAMÇATKA DEPREMİ)

Kamçatka depremi olarak da bilinen Rusya depremin şiddeti kayıtlara 9,0 olarak geçti. 4 Kasım 1952’de meydana gelen depremde can kaybı yaşanmadı.

ŞİLİ DEPREMİ 8,8

27 Şubat 2010’da Şili’de Concepcion kenti yakınlarında yerel saati 03:34’te (06:34 UTC) çok şiddetli bir deprem meydana geldi. Amerikan Jeolojik Araştırma Kurumu, 8,3 olarak duyurduğu deprem büyüklüğünü önce 8.5'a, daha sonra 8.8'e yükseltti. Depremin merkez üssü, başkent Santiago'nun 325 kilometre güneybatısı ve Concepcion kentine 115 kilometre uzaklıktaydı. Yerin 35 kilometre altında meydana gelen deprem, yaklaşık 1,5 dakika sürdü. 2 milyon kişiyi etkileyen depremde 500 bin ev yıkıldı ya da ağır hasar gördü. 8,8 büyüklüğündeki depremin ardından Şili'de, en büyüğü 6,9 olmak üzere 60 kadar artçı deprem meydana geldi.

KÜBA DEPREMİ 7,7

Küba ve Jamaika arasındaki bölgede 28 Ocak 2020’de 7,7 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. ABD Jeolojik Araştırmalar Enstitüsü (USGS), merkez üssü Küba'nın güneyi ile Jamaika'nın 117 kilometre kuzeybatısı olan depremin, deniz tabanının 10 kilometre altında gerçekleştiğini bildirdi.

TÜRKİYE’DE GERÇEKLEŞEN BÜYÜK DEPREMLER

Deprem kuşağında olan ülkemiz, 1500’lü yıllardan beri 7 ve üstü şiddetindeki depremlerle 23 defa sarsıldı. Sismik açıdan oldukça aktif bir ülke olan Türkiye, Avrasya-Arap-Afrika levhası arasında yer alıyor. Türkiye, sınırları içerisinde Kuzey Anadolu Fay Hattı, Doğu Anadolu Fay Hattı ve Batı Anadolu Fay Hattıyla deprem kuşağında bulunuyor.

TÜRKİYE’DE YAŞANAN BÜYÜK DEPREMLER

• 10 Eylül 1509'da 7,2 büyüklüğünde "Büyük İstanbul Depremi",
• 23 Şubat 1653'de 7,5 büyüklüğünde "Doğu İzmir Depremi",
• 17 Ağustos 1668'de 8 büyüklüğünde "Anadolu Depremi",
• 10 Temmuz 1688'de 7 büyüklüğünde "İzmir Depremi",
• 3 Nisan 1881'de 7,3 büyüklüğünde "Sakız Adası Depremi"
• 10 Temmuz 1894'te 7 büyüklüğünde "İstanbul Depremi" oldu
• 9 Ağustos 1912'de 7,3 büyüklüğünde "Mürefte Depremi",
• 18 Kasım 1919'da 7 büyüklüğünde "Ayvalık Depremi"
• 7 Mayıs 1930'da 7,6 büyüklüğünde "Hakkari Depremi" meydana geldi.

ERZİNCAN DEPREMİ 7,9 (1939)

27 Aralık 1939'daki 7,9 büyüklüğünde Büyük Erzincan Depremi’nde yaklaşık 33 bin kişi hayatını kaybetti, 100 bin kişi yaralandı ve 116 bin civarında bina yıkıldı. Erzincan depremi, dünyada meydana gelen büyük depremlerden biri olarak sayılıyor.

Bu deprem, Türkiye sınırları içerisinde yaşanmış en büyük sarsıntı oldu. Bu depremle birlikte ilk defa Kuzey Anadolu Fay Hattı'nın varlığı anlaşılmaya başlandı ve Türkiye'de depremle ilgili konular ele alındı.

GÖLCÜK (KOCAELİ) DEPREMİ 7,4 (1999)

17 Ağustos 1999'da yerel saatle 03:02'de merkez üssü Gölcük olan 7,4 büyüklüğündeki 45 saniye süren Gölcük depremi sadece Kocaeli’nde değil, Ankara'dan İzmir'e kadar geniş bir bölgede ve Marmara'da hissedildi. Türkiye'nin deprem geçmişinde "en uzun deprem" olarak biliniyor.

Resmi olarak 17 bin 118 kişinin öldüğü, 25 bine yakın kişinin de yaralandığı açıklandı. Depremden en çok etkilenen Kocaeli'nde 9 bin 477 kişi yaşamını yitirdi, 9 bin 881 kişi de yaralandı. Depremde 285.211 ev, 42.902 işyeri hasar gördü.

2010 yılında yayınlanan Meclis Araştırması Raporu'nda ölen kişi sayısı sayısı 18.373 olarak güncellenmiştir.

DÜZCE DEPREMİ 7,2 (1999)

12 Kasım 1999 Cuma Günü Saat 18.57’de Düzce’de 30 saniye süren 7,2 büyüklüğündeki depremde, 894 kişi hayatını kaybetti, 2 bin 679 kişi yaralandı ve binlerce kişi evsiz kaldı.

Düzce Afet ve Acil Durum Müdürlüğü verilerine göre, 1999'daki depremlerde Düzce genelinde 16 bin 666 konut, 3 bin 837 iş yeri ağır hasar gördü, 10 bin 968 konut ile 2 bin 573 iş yerinde orta hasar, 13 bin 70 konut ve 1606 iş yerinde ise az hasar tespit edildi.

73 km. uzunluğunda olan bu fayın 30 kilometrelik batı bölümü 17 Ağustos 1999 depreminde kırılmış bulunuyordu.

12 Kasım 1999 depremi fayın 43 kilometre uzunluğundaki doğu bölümünün kırılması sonucunda oluşmuştur. Deprem Ukrayna'dan bile hissedildi.

12 Kasım 1999 depremi, 17 Ağustos 1999'daki kırılmaların Düzce fayının doğu bölümünü tetiklemesi sonucu gelişti.

VAN DEPREMİ 7,2 (2011)

Van Merkeze bağlı Tabanlı köyü merkez üssü olmak üzere büyük bir deprem meydana geldi.

23 Ekim 2011 Pazar günü saat 13.40 sularında gerçekleşen depremin aletsel büyüklüğü 7,2 olarak ölçüldü.

Tüm Türkiye bu depremin yaralarını sarmak için seferber olmuşken bu kez de 9 Kasım 2011 Çarşamba günü 21.20 sularında Van Merkez’e 16 kilometre uzaklıktaki Edremit ilçesinde, aletsel büyüklüğü 5.6 olan yeni bir deprem meydana geldi.

Her iki deprem de Doğu Anadolu Bölgesinin genelinde hissedilmiş ve büyük tedirginliğe yol açtı.

23 Ekim ve 9 Kasım 2011 depremlerinde toplam 601 vatandaşımız hayatını kaybetti, 1.966 vatandaşımız yaralandı, 252 vatandaşımız ise enkazlardan sağ olarak kurtarıldı.