Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından 2013 yılında Tür Koruma Eylem Planları, kapsamında ülke biyolojik çeşitliliği açısından önemli bir yere sahip olan türlerin belirlenmesi ve nesli tehlike altına düşmüş ya da düşebilecek türlerin korunması ile ilgili çalışma başlatılmıştı. Dünyada sadece Sivas ve Erzincan sınırında yetişen Physoptychis Haussknechtii (Gezertere) bitkisi bu kapsamda koruma altına alındı. Yapılan arazi ve literatür çalışmalarının ardından bugün Sivas'ta Gezertere Tür Koruma Elem Planı Çalıştayı gerçekleştirildi. Çalıştaya Sivas Vali Yardımcısı Yeliz Yıldızhan, Doğa Koruma ve Milli Parklar 15'inci Bölge Müdürü Abdullah Koç, Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürü Okan Gün, çeşitli kentlerden uzman personel ve davetliler katıldı.
İLK OLARAK 1893 YILINDA, DİVRİĞİ İLÇESİNDE TOPLANDI
Çalıştayda konuşan Dr. Erol Dönmez, Gezertere bitkisinin Dünyada ilk kez Divriği ilçesinde görüldüğünü belirtip “ Gezertere bitkisi ülkemizde ki endemik türler arasında yer alıyor. Dünya üzerinde sadece Sivas’ta ve Erzincan sınırında görüldü. Bu bitkinin korunması, doğadaki durumu, yok olup olmadığının ortaya konması ve ileride korunması için bugün ki çalıştayı gerçekleştirdik. Bu bitki 1893 yılında ülkemizde toplanmış, 1899 yılında bilim Dünyasına Bormüller tarafından tanıtılmış bir bitkidir. Bitki, rekabeti sevmeyen ve rekabet yönünden zayıf bir bitki. O yüzden serpentin dediğimiz ağır metaller içeren bir alanda yetişmekte. İçerisindeki ağır metal bileşenleri yüzde 1-2 ‘lere kadar ulaşabilmekte. Dünya da sadece 2 lokolite Erzincan, 7-8 lokolite ise Sivas'ta bulunuyor. Bu bitki İskoç Piter Adlen Davies isimli bilim adamının editörlüğünü yaptığı, 100’den fazla bilim adamının katkısının bulunduğu Türkiye Florası adlı kitapta yayınlanmış bir bitkidir “dedi.
'BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK İÇİN ÖNEMLİ'
Bitkinin herhangi bir alanda kullanılmadığını fakat nadir görülmesinden dolayı biyolojik çeşitlilik açısından önemli bir yere sahip olduğunu belirten Dönmez, “ Bitki çok nadir bir bitki olduğu için şuan bir işe yaramıyor gözükse de bizim biyolojik zenginliğimizdir. Bir gün yaraya da bilir, bilemeyiz. Mesela ağır metal toplayıcı olarak sağda, solda yetiştirebiliriz diye düşünüyorum. Bu zenginliğimiz korumak zorundayız, o yüzden de bu bitkinin gelecek nesillere zarar görmeden nasıl devredilebileceği konusunda çalışmalar yapıyoruz. Bu günde burada kararlar alacağız. “dedi.
Gezertere bitkisinin yetiştiği alanların zengin maden yatakları olduğunu belirten Dönmez, “ Bitki şuan serpantin dediğimiz yerlerden nikel ve krom çıkarılıyor. Özellikle Divriği’de bitkinin ilk toplandığı alanda bitki yok olmuş durumda. O kadar çok maden ocağı var ki yol yapımında kullanıyorlar. O yüzden bu bitki ağır zarar görmüş durumda. Azaldığına dair bir şey diyemiyoruz, arttığı konusunda da bir şey diyemeyiz“dedi.
TEKRAR BULUNAMADI
Gezertere bitkisinin geçmişte toplandığı alanda tekrar çalışmalar yaptıklarını ve bitkiye ulaşamadıklarını belirten Dönmez, bitki hakkında vatandaşların herhangi bir bilgisinin olmadığını da söyledi. Dönmez, “Bitkinin ilk toplandığı alanda, küçük bir dağda 4 gün araştırma yaptık. 5-6 kişi çalıştık bitkiyi bulamadık. Üstelik verilmiş koordinanta gittik, yinede bulamadık. Serpantin’in olduğu yerlerde bitkiyi tanıyanlar yok. Doğa fotoğrafçıları ile çalıştık, çoban olup fotoğraf çekenler ile çalıştık, bitkiyi gösterdik yinede ulaşamadık. Kimin ile nereye gittik ise pek bir cevap veren olmadı. Vatandaşlar bitkiyi bilmiyor. Biz bitki sistematikçileri olarak bu duruma seviniyoruz. Bilinse bitkinin başına bir şeyler gelebilir”dedi.
(İHA)
