(Özel) Safranbolu evlerine "soyut" ve "somut" koruma

UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan ve "en iyi korunan 20 kent" arasında bulunan Karabük’ün Safranbolu ilçesinde, tarihi ev ve iş yerleri yıllar önce soyut olarak dini inanç ile birlikte somut olarak da sigorta yapılarak yangın, deprem ve yıldırıma karşı koruma altına alındığını gösteren "Balkan" levhaları geleceğe aktarılıyor.
Osmanlı mimarisi, şehir hayatı ve kültürünü yansıtması dolayısıyla "Osmanlı’nın parmak izi" olarak anılan Safranbolu’da, genelde evler 2 ya da 3 katlı binalardan oluşurken, çoklu nüfus nedeniyle 8 oda bulunurken, yapıların ahşap kapı ve tavanları süslemeleriyle güzel görüntü oluşturuyor.
Osmanlı döneminden kalma han, hamam, konak, çeşme, cami ve köprüleriyle açık hava müzesini andıran ilçede, ev ve iş yerleri insanlar tarafından yangına, deprem ve yıldırımlara karşı dini inançlara göre "Ya Celil", "Ya Hafız", "Maşallahü Kane" gibi tevekkül sözleriyle soyut olarak korumaya çalışırken, somut olarak da koruma altına alındı. O dönemde Safranbolu halkı evlerini yangın, deprem ve yıldırımlara karşı korumak için 1912’de Bulgaristan’da kurulan "Balkan" sigorta şirketine evlerini sigortalattı.
Sigortalatılan evlerin girişlerine sigorta şirketine ait levha asılırken, zamanla bu levhalar kayboldu. İlçede bazı tarihi evlerde bu levhalara rastlanırken, bu uygulamanın Safranbolu’da ticari kültürün, riski karşılama becerisi ve bilgisinin somutlaştığı örnekler olarak görülüyor.
Kent üzerine araştırmalar yapan ve kitapları bulunan araştırmacı yazar Aytekin Kuş, İhlas Haber Ajansı muhabirine yaptığı açıklamada, Safranbolu’nun geçmişin geleceğe taşınmasında en büyük örnek olduğunu söyledi. Safranbolu’nun eski yaşama sanat ve güzelliğinin bugüne aktarımının kolay olduğu bir ilçe olduğunu ifade eden Kuş, "Safranbolu kendine özgü yaşam biçimini bazı felsefelerle yüklemiş eski zaman tanığıdır. Bunu soyut ve somut örneklerle gösterebiliriz. Evlerimizde yangına, depreme, yıldırıma karşı tevekkül sözleri vardır. Bunlar ’Ya Celil’, ’Ya Hafız’, ’Maşallahü Kane’ gibi. Bunun dışında somut olarak evlerin sigorta edilmesiyle sonuçlanmış. Bunları Safranbolu evlerinde görmek mümkün. Balkan sigorta 1912’de Bulgaristan’da kurulmuş. Safranbolu evlerinin ve iş yerlerinin sigortasını yapmış. Sigorta geleceğe karşı bir güvence oluşturma birikim ve kazanımıdır. O nedenle bazı hemşehrilerimiz bu riski karşılamak amacıyla sigortalamışlar. Zaman içerisinde bu levhalar kayboldu. Bir iki örneği bugün görebilirsiniz. Bu Safranbolu’daki ticari kültürün, riski karşılama becerisi ve bilgisinin somutlaştığı örnekler. Safranbolu yaşantısını yalınlık içerisinde soyluluk geleneğiyle sürdürmüştür. Her öğesinde geçmişin geleceğe taşınmış izlerini görmek mümkündür" diye konuştu.