GAP, Güneydoğu'yu değiştiremedi

ŞANLIURFA (İHA) - Dünyanın sayılı kalkınma projelerinden birinin uygulandığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde sosyo-ekonomik gelişmişliğin istenilen düzeyde olmadığı bildirildi. Bölgeler arası sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında 6. sırada bulunan Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Türkiye'deki yaşanan gelişmeleri yakalayan tek ilin Gaziantep olduğu belirtildi.

Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) tarafından hazırlanan ve bölgeler arası gelişmişlik farkının açıklandığı rapor yayımlandı. Rapora göre 6.6 milyona yaklaşan nüfusuyla Güneydoğu Anadolu Bölgesi, 7. bölge içerisinde sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında 6. sırada yeraldı. Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak illerinden oluşan Güneydoğu Anadolu, en hızlı nüfus artışı olan bir bölge olarak belirtildi. Bölgede, 3 il bir milyonun üzeri nüfusa sahipken, 6 ilin 5 milyonun altında nüfusu bulunuyor. 4,86 ile en fazla doğurganlık oranına sahip olan bölgede hane halkı büyüklüğü ise 6.55.

EN BÜYÜK SORUN EĞİTİM Sosyo-ekonomik gelişmişlikte Türkiye sıralamasında 6. sırada bulunan Güneydoğu'da en önemli sorunlardan biri eğitim. Rapora göre, okur-yazar oranının 73.22'lik oranla oldukça düşük olduğu bölgede, okur-yazar kadın oranı ise daha da düşük seviyelerde bulunuyor. Bölgede yaşayan kadınların yüzde 60.16'sı okuma yazma biliyor. DPT raporuna göre bölgede ilköğretim, lise ile mesleki ve teknik liseler okullaşma oranı göstergelerinde de ülke ortalamalarının oldukça altında oranlara sahip. Bölgenin sağlık göstergelerinde de durumu iç açıcı değil. Güneydoğu'da on bin kişiye düşen hekim, diş hekimi ve eczane göstergeleriyle sağlık sektöründe de çok gerilerde olduğu gözleniyor.

GAZİANTEP YÜZ GÜLDÜRÜYOR DPT raporlarına göre; bölge sanayi göstergeleri itibariyle beşinci ve altıncı sıralarda yer almakla birlikte gösterge oranlarını tek başına yükselten Gaziantep. 2000 yılı itibariyle faal durumda olan organize sanayi bölgeleri parsel sayısına göre 1.733'lük oranla Güneydoğu Anadolu Bölgesi bölgesel sıralamada dördüncü sırada olmasına rağmen bu toplamın 757'si sadece Gaziantep'te bulunuyor. Yine imalat sanayi iş yeri sayısı toplamı bölgede 359 iken Gaziantep'te 259'dur. 2000 yılında imalat sanayi yıllık çalışanlar ortalama sayısı bölgede 31.576, Gaziantep'te 24.980'dir. Ayrıca Gaziantep illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında sahip olduğu endeks değeriyle Güneydoğu'nun Türkiye ortalaması üzerinde olan tek ili konumunda bulunuyor.

SU PROBLEMİ Kırsal yerleşmelerde asfalt yol oranının yüzde 36 ile Doğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerinin önünde yeralan Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde içme suyu sorun olmaya devam ettiği belirtilen raporda, bölgenin yeterli içme suyu götürülen nüfusun yüzde 74'lük oranı ile en son sırada yer aldığı belirtildi. Raporda şöyle denildi: "Güneydoğu Anadolu Bölgesinin tarım, sanayi ve hizmet sektöründe gözlenen nispi geriliği diğer refah göstergelerine de yansımaktadır. On bin kişiye düşen özel otomobil sayısı 208 olarak belirlenirken motorlu kara taşıtı sayıları ülke ortalamalarının üçtü biri düzeyindedir. 2000 yılında fert başına elektrik tüketiminde 850 Kws Doğu Anadolu'nun önünde altıncı sırada bulunan Güneydoğu Anadolu, aynı yıl fert başına telefon kontör değerinde ise 838 kontörle en alt sırada yer almaktadır."

GAP DEĞİŞTİREBİLİR Raporda, sosyo-ekonomik gelişmişlik sırasında Türkiye sıralamasında altıncı sırada bulunan Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde kalkınmanın tek umudu Güneydoğu Anadolu Projesi olarak gösterildi:

DPT tarafından hazırlanan raporun son bölümünde bölgenin gelişmesini sağlayacak politikalar üretilmesi gerektiği belirtilerek şu görüşlere yer verildi: "Sosyo-ekonomik gelişmişliğin diğer bir deyişle refah düzeyinin düşük olması nedeniyle bölge dışına yoğun bir göç yaşanmaktadır. Sermaye ve işgücü transferi olarak ta nitelendirilebilecek göç olgusu, gelişmişlik farklarından kaynaklanmakla birlikte bölgenin giderek durgunlaşmasının da nedeni durumundadır. Bu nedenle nüfusun bölge içinde kalmasını sağlayacak politikalar Güneydoğu Anadolu Bölgesi için önceliğini korumaktadır. Güneydoğu'nun bazı yöreleri gelir, istihdam ve genel olarak refah bakımından Türkiye ortalamalarının altında kalmaktadır. Bu nedenlerden dolayı her gün bölgeden diğer bölgelere yoğun bir göç yaşanmaktadır. Bununla birlikte yoğun göç olgusu nüfus yanında gelişmenin mekansal dağılımını da olumsuz yönde etkilemektedir. Bu bölgelerimizin durgunluğundan kaynaklanan göçler, iş gücü ve sermaye kaybı anlamına da gelmekte ve mevcut durgunluğu pekiştirmektedir. Öncelikle bölge dışı göçü durduracak ve göçün yönünü bölge içine çevirecek politika ve uygulamalar bu bölgelerimiz için önemini korumaktadır. Nitekim özellikle Güneydoğu Anadolu Projesiyle birlikte sulu tarım ve tarıma dayalı sanayilerin göçün yönünü değiştireceği beklenmektedir."