Geldi Marteniçka zamanı! Bereket getiren bu bilekliklerin anlamı ne?

Мартеница, Martenitsa, Marteniza, Martenica, Martenitzi...

Ya da Türkiye'de kullanıldığı haliyle Marteniçka :)

İlkbaharı karşılayan bu Bulgar geleneği, yüzyıllar içinde birbiri içine geçmiş kültürlerimizin sahip olduğu en güzel ayrıntılardan biri. Kökleriyse binlerce yıl öncesine dayanıyor: Marteniçkalar inanışa göre Milattan Önce 4. yüzyılda Büyük İskender tarafından asimile edilen, Herodot'a göre o döneme kadar Hindu'lardan sonra dünyanın en kalabalık ikinci kavimlerinden biri olan Traklar'a kadar uzanıyor!

İlk geleneklerde beyazın erkeği, kırmızının kadını temsil ettiğine inanılsa da, bu gelenek zaman içinde bu toprakların farklı yerlerinde farklı renklerle, farklı şekillere bürünmüş.

Bu arada evet; bir bileklik geleneğinden bahsediyoruz :)

Mart'ı karşılayan, bir nevi sağlık ve güç muskası olarak görülen bu marteniçka bileklikler, Bulgarlarda Hristiyanlığın kabulü ile küçük bir anlam değişikliğine uğramış; erkekliği simgeleyen beyaz renk, bekareti ve temizliği simgelemeye başlamış. Kadının rengi olan kırmızı ise aynı kalmış, doğurganlık ve sağlık olarak adlandırılmaya devam etmiş.

Bu gelenek bugün dahi devam ediyor, birçok Bulgar Mart'la birlikte bileklerine marteniçkayı geçiriliyorlar :)

Ve baharla, bereketle olduğu kadar kadınlık & erkeklikle de ilgili olan bu gelenek, elbette kadınlarda erkeklerde bir takım değişiklikler gösteriyor.

Öncelikle, marteniçkaları evin kadınlarının hazırlaması bir gelenek. Gelinler sağ bileklerine, bekâr kızlar ise sol bileklerine takıyorlar. Bekar erkeklerin iplikleri birbirinden ayrı oluyor, evli erkeklerin iplikleri ise neredeyse düğüm olmuş kadar toplu hazırlanıyor. İpliklerdeki bu 'toplu' halin gelin ve damadın birbirine sarılmış olmasını temsil ettiğine inanılıyor.

İlk turna kuşunu görünceye kadar bilekte durur marteniçkalar :)

Sonra da yeşermiş bir ağaca asılır :)

Bu gelenek kimi yerlerde marteniçkayı büyük bir taşın altına koyma şeklini almıştır: Bu inanışta 9 gün sonra taşın altına bakılır, eğer karınca çoksa koyun ve kuzuların, eğer iri böcek varsa inek ve buzağıların bereketli olacağına inanılır. Kimi yerlerde de suya atılır marteniçkalar, bu sayede kötülüklerin su gibi akıp gideceği inanışı vardır.

Marteniçkaların girdiği bir başka şekil de iplik bebekler!

Bulgarların geleneksel Marta Nine Şenlikleri'nin vazgeçilmesi olan bu bebeklere de Pijo ve Penda adı veriliyor. Ayrıca geleneklere göre en fazla mutluluk ve şans getiren marteniçkalar, biri tarafından hediye edilenler :)

Mevsim normalleri şimdilik çok farkına varamadı belki ama, bin yıllık inanışlara göre bahar çoktan geldi! Yılın en bereketli ayını marteniçkalarla kutlama vakti ;)

---

Kaynaklar: Dizmana.com, Balkanlar.net, Serinletici.com & Wikipedia.org