Genotip nedir? Genetik çeşitlilikte genotipin rolü nedir?

Genotip ve fenotip, organizmalar ile ilgili durumlardır ve birbirleri ile çok karıştırılır. Etkileşimleri ve birbirleri ile yakın ilişkileri bulunsa da belirgin farklar ile birbirlerinden ayrılan özellikleri bulunur. Fenotip dış yapı olarak da adlandırılır. Çevresel etkenlerin ya da başka nedenlerin etkisi ile organizmaların ya da diğer adı ile canlıların dış görünüşündeki yansımalar fenotip olarak ifade edilir. Genotip de canlılar ile ilgilidir ama başka anlamları vardır.

Genotip nedir?

Bir organizmanın genetik yapısını ifade etmek için genotip ifadesi kullanılır. Bir kişinin bütün genetik bilgisini ya da kalıtsal özelliklerini genetik materyaller belirler. Bu materyallerin genel adı da genotiptir. Genotip DNA (Deoksiribo Nükleik Asit) üzerinde bulunan genlerin ve bu genlerin değişik versiyonları olan genetik varyantların kombinasyonunu temsil etmektedir. Organizmaların dış özelikleri bu şekilde doğrudan belirlenmez ama genetik olarak potansiyel niteliklerini oluşturur. Ayrıca genotip fenotip üzerinde de etkilidir.

Bir nüfusta yer alan kişiler arasında çeşitli genetik farklılıklar bulunur. Bu durumun bilimsel adı genetik çeşitliliktir. Genetik çeşitlilik evrim süreçlerinin temel motorlarından biri olarak kabul edilir. Türlerin çevreye bağlı olarak yaşanan değişimlere adapte olabilme yeteneklerini de arttırır. Genotipin genetik çeşitliliğin oluşmasında çeşitli rolleri bulunur.

Genetik çeşitlilikte genotipin rolü nedir?

Genotip genetik çeşitlilik üzerinde önemli bir role ve çeşitli etkilere sahiptir. Bu etkiler şu şekilde açıklanabilir:

• Alellerin farklı olması
• Meiosis ve genetik rekombinasyon oluşması
• Adaptasyon
• Doğal seçilim
• Direnç ve hastalık durumları

• Evrimsel süreçler

• Genetik çeşitlilik durumunun en temel kaynağı kişilerin sahip olduğu farklı alellerdir. Aleller aynı olan genlerin farklı versiyonları olarak da tanımlanabilir. Örnek olarak bir kişinin bir göz rengi geni için bir mavi göz aleli ve bir kahverengi aleli olabilir.
• Genetik çeşitlilik farklı allellerin bir popülasyonda yer alması ile artar.
• Bir organizmanın sahip olduğu tüm alellerin kombinasyonu genotip olarak adlandırılır. Bu yüzden de farklı bireyler farklı farklı genotiplere sahip olabilir.
• Popülasyondaki genetik çeşitliliğin artmasında en önemli mekanizmalardan biri de mayoz bölünme ya da diğer adı ile meiosistir. Mayoz bölünme esnasında homolog kromozomlar birleşir ve böylece genetik materyaller değişim yapar. Bu süreç yeni genetik kombinasyonların meydana gelmesine neden olur.
• Yeni oluşan genetik kombinasyonlar kişilerin genotiplerinde çeşitliliğe neden olur ve böylece popülasyonlar içinde daha çok genetik varyasyon oluşur.
• Genetik çeşitlilik doğal seçilimin etkili olabilmesi için temel gerekli özelliktir. Bir popülasyonda farklı genotipler bulunduğu zaman çevresel değişimlere karşı daha çok varyasyon ortaya çıkar. Bu da daha fazla daptasyon imkanının ortaya çıktığı anlamına gelir.
• Hastalıklara karşı direnç gösterme hususunda da genetik çeşitlilik son derece önemlidir. Bir popülasyonda farklı genetiklere sahip olan kişiler farklı hastalıklara karşı çeşitli seviyelerde duyarlı olabilir. Bu çeşitlilik hastalıkların yayılmasını da sınırlayabilir. Bazı bireyler genetik olarak daha dirençli olduğu için bu durum ortaya çıkar.
• Evrimsel olan süreçler de genetik çeşitliliğin temeli olduğu konulardan biridir. Doğal seleksiyon genetik sürüklenme ya d mutasyonlar popülasyonlarda yaşanan genetik çeşitliği yakından etkiler.