Gerçek, isim ve sıfat türlerinde birden fazla alanda kullanılan bir kelimedir. Birçok tanımı vardır. Atasözlerinde ve deyimlerde sıkça kullanılır. Farklı kelimeler ile bir araya gelerek yeni anlamlara karşılık gelen ve birleşik türde kelimeler üretir.
Gerçek eş anlamlısı olan kelimeler de birden fazladır. Cümle içinde kullanılış amacına ve anlamına göre gerçek kelimesinin yerine geçebilecek olan kelimeler şunlardır: Hakikat, asıl, temel, başlıca…
Türk Dil Kurumu gerçek kelimesi için isim ve sıfat türlerinde birden fazla tanım yapmıştır. Bu tanımlar ve bu tanımlar için verilen örnek cümleler ve kullanımlar şunlardır:
Yalan olmayan, doğru olan şey, hakikat.
"Esasen bizim için milli varlık ve istiklal ve hürriyet anı gerçeğin çeşitli cepheleridir. (Mehmet Kaplan)"
Gerçeklik.
"Her halde o gün imparatorluğun ölümü apaçık bir gerçekti. (Halide Edip Adıvar)"
Doğruluk.
"Bu laflarda gerçek payı ne kadar çoksa duygu payı da ondan az değildir. (Burhan Felek)"
Yalan olmayan.
"O yürekler acısı fukara kafile, yüzlerinden gerçek acı aka aka ölü arkadaşlarının namazını kıldılar. (Halikarnas Balıkçısı)"
Bir durum bir nesne veya bir nitelik olarak var olan, varlığı inkar edilmeyen olgu durumunda olan, özbeöz, hakiki, reel.
"Kağıt paranın saymaca değeri varsa da gerçek değeri yoktur.
Aslına uygun nitelikler taşıyan, sahici.
Örnek kullanımlar:
"Gerçek elmas, gerçek hikaye…"
Temel, başlıca, asıl.
"Bir kişinin ahlaklı olması için, o benim dediğim gerçek ahlaka erişebilmesi için bir iç alemi olmalıdır. (Nurullah Ataç)"
Doğadaki gibi olan, doğayı olduğu gibi yansıtan.
"Bu peyzajdaki çiçekler son derece gerçek."
Yapay olmayan.
Hakikat, temel, başlıca, reel, özbeöz, doğruluk, gerçeklik kelimeleri gerçeğin eş anlamlısı olan kelimelerdir.
Bazı örnek cümleler şunlardır: