Gizli toplantı için gece kuryesi

12 Eylül’de referanduma sunulacak olan anayasa değişikliği paketinin, yüksek yargıdan HSYK ve Anayasa Mahkemesi’ne üye seçilmesi yöntemine ilişkin düzenlemelerini iptal eden Anayasa Mahkemesi’nin dolaylı yoldan esas denetimi yaparak verdiği karar tartışma yarattı.

Mahkemenin, gerekçeli kararında “esas değil, şekil denetimi” yaptığını savunacağı öğrenildi. Anayasa Mahkemesi’nin, kamuoyuna toplantı gününün yansımaması için tarihinde görülmemiş bazı uygulamalar gerçekleştirdiği de ortaya çıktı. Başkan Haşim Kılıç’ın görevlendirdiği kurye, ertesi gün toplantı yapılacağını bilmeyen üyelerin evlerini tek tek dolaşarak tarihi toplantının çarşamba sabahı yapılacağını bildirdi. Telefonla bildirim yapılmamasında “dinlenme” kuşkularının etkili olduğu iddia edildi.

Başkan Kılıç, üyeler Serruh Kaleli, Nuri Necipoğlu ve Engin Yıldırım, paketin bütününün iptali talebini reddeden Yüksek Mahkeme’nin, paketteki maddelerin anayasanın değiştirilmesi teklif dahi edilemez maddelerine aykırı olup olmadığını incelemesine karşı çıktı. Bunun şekil denetimi değil esas denetimi anlamına geldiğini, anayasaya göre de esas denetimi yapılamayacağını belirten 4 üyenin karşı oyuna rağmen 7 üyenin oyuyla ‘esas’ yönünden denetim yapıldı.

Ancak bu 4 isim, ‘esas denetimi’ sırasında, pakette yer alan bazı düzenlemelerin anayasanın değiştirilmesi teklif dahi edilemez maddelerine aykırı olduğuna ve iptalinin gerektiğine hükmeden 7 üyeye destek verdi ve iptal kararları oybirliğiyle alındı.

‘Esasa girdik’ denilmeyecek

Kılıç’ın, kararı açıklarken “esas denetimi yaptık” demesine rağmen, gerekçeli kararda, yapılan denetimin “şekil denetimi” olduğunun savunulacağı, buna gerekçe olarak da “anayasanın 4. maddesinde yer alan ‘teklif dahi edilemez’ ifadesi uyarınca yapılan denetimin şekil denetimi’ anlamına geldiğinin gösterileceği bildirildi.

Raportörün aksi yöndeki raporuna rağmen, “değişiklik paketinin iptali istemi referandumdan önce görüşülür” kararı veren mahkemenin, gerekçeli kararda, bu tartışmaya da değinmesi bekleniyor.

Oylamanın kaderini 2 üye etkiledi

Anayasa değişikliği paketini kısmen iptal eden Anayasa Mahkemesi’nin özellikle iki üyesinin verdiği oylar, oylamaların kaderini değiştirdi. Anayasa değişikliklerinin iptali istemiyle açılan davalarda iptal kararı çıkması için 11 üyeli mahkemedeki 7 üyenin oyu gerekiyor. Paketin esastan denetimine karşı çıkmalarına rağmen 7 üyeye karşı azınlıkta kalan üyelerden Kılıç, Serruh Kaleli, Nuri Necipoğlu ve Engin Yıldırım’ın, paketteki maddelerin büyük bölümünde de iptal isteminin reddi yönünde oy kullandığı belirtildi. Başkan Vekili Osman Paksüt, üyeler Fulya Kantarcıoğlu, Serdar Özgüldür, Ahmet Akyalçın, Mehmet Erten, Zehra Ayla Perktaş ve Şevket Apalak ise verdikleri oyla paketin esastan denetlenmesini sağladı. Bu üyelerden Akyalçın ile Özgüldür’ün, paketteki yargıyı ilgilendiren kritik düzenlemelerin iptali istemi oylanırken, birlikte ya da ayrı diğer 4 isme katıldığı, bu nedenle kritik red kararlarının bir bölümünün 5’e karşı 6 ya da 6’ya karşı 5 oyla çıktığı öğrenildi.