"Gönül Fatihi"nin yadigarı Bosna'da beş asırdır yaşatılıyor

SARAYBOSNA (AA) - EMRE BAŞTUĞ - Bosna Hersek'i 1463 yılında fethederek ülke halkının gönlünün de fatihi olan Fatih Sultan Mehmed'in hatırası, fethin üzerinden beş asır geçmesine rağmen bugün de bebeklere verilen isimlerde, camilerde, kitaplarda ve kahramanlık hikayelerinde yaşatılıyor.

Bosna Hersek'i fetheden Fatih Sultan Mehmed, sadece fethin ardından İslam'ı seçen Müslümanlar için değil, ülkedeki farklı dinlere mensup insanlar tarafından da saygı duyulan, özel yeri olan önemli bir devlet adamı.

Osmanlı padişahları arasında bölge insanının gönlünde özel yere sahip Fatih Sultan Mehmed, "savaşta komutan" ve "gönüllerde sultan" olarak kabul ediliyor.

Bosna halkı, kahraman olarak gördüğü Fatih Sultan Mehmed'e sevgisini, bebeklerine onun adını koyarak, onun adına kitaplar yazarak ya da kahramanlık hikayelerinde ve dost meclislerinde ondan söz ederek gösteriyor.

Bugün ülkede "Fatih" adını taşıyan çok sayıda Müslüman Boşnak bulunuyor.

Başkent Saraybosna'da yaşayan Samir Vildic, Fatih Sultan Mehmed'in vefatının yıl dönümü olan 3 Mayıs tarihinden bir gün sonra dünyaya gelen oğluna "Fatih Sultan" adını vererek Bosna'nın fatihine olan sevgisini gösterenlerden.

AA muhabirine Fatih'in Boşnak halkındaki yerini anlatan Vildic, Osmanlı padişahları içerisinde Fatih Sultan Mehmed'in Boşnak halkında için özel bir yeri olduğunu belirtti.

Fatih Sultan Mehmed'in Bosna Hersek'i fethederek İslam'ı buralara taşıdığını anımsatan Vildic, bir vefa borcu olarak da geçen yıl doğan oğluna onun adını verdiğini söyledi.

Oğluna "Fatih Sultan" adını verdiğini duyanlardan çok olumlu tepkiler aldığını aktaran Vildic, bazı insanların ise oğluna verdiği adı duyduğunda "bizim sultan" diyerek karşılık verdiklerini ifade etti.

Vildic, oğlunun da Fatih Sultan Mehmed gibi aydın, eğitimli, çok dil bilen biri olmasını ve kaderinin de Fatih'in kaderine benzemesini temenni ettiğini söyledi.

Boşnakların Osmanlı Devleti'ne birçok vezir, sadrazam verdiğini ve hiçbir zaman isyan etmediğini anlatan Vildic, "Bugün Fatih Sultan Mehmed dendiğinde insanların gönlünde ayrı bir hissiyat doğuyor. Camilerde hala onun adına dualar okunuyor. İsmi zikredildiğinde onun kim olduğunu bilmeyen yok. Fatih'in burada ilk günkü gibi etkisi var." ifadelerini kullandı.

- Hakkında Boşnakça kitaplar yazılıyor

Fatih Sultan Mehmed'in adı ülkedeki tarihçilerin kaleme aldığı eserlerde de yaşatılmaya devam ediyor. Ülkede onun hakkında yazılan çok sayıda kitap, akademik çalışma ve kahramanlık öyküleri bulunuyor.

Fatih'in hayatı ve İstanbul'un fethini konu alan "Sultan Mehmet Fatih ve İstanbul" isimli kitabın yazarı Mehmed Ceman da İstanbul'un fethinin dünya tarihinin en büyük olaylarından biri olduğunu kaydederek, Bosna'daki son savaşta subay olarak görev yaptıktan sonra İstanbul'u fethinin daha fazla ilgisini çektiğini ve Fatih'in askeri dehasını anlamak ve anlatmak için bu kitabı kaleme aldığını aktardı.

Osmanlı'nın Bosna Hersek'in fethinden sonra inanç konusunda insanlara asla baskı yapmadığına işaret eden Ceman, Fatih Sultan Mehmed'in Fransisken rahiplere verdiği Ahidname'nin, diğer dinlere karşı hoşgörünün güzel bir örneği olduğunu söyledi.

Ceman, Fatih'in sadece Türklerin değil, Boşnakları da sultanı olduğunu kaydederek, Osmanlı'nın gelişiyle ülkede mimari, ekonomik ve sosyal alanlarda önemli gelişmeler yaşandığını sözlerine ekledi.

- Hoşgörü sembolü "Ahidname"

Fatih Sultan Mehmed, Müslüman Boşnakların yanı sıra ülkede yaşayan farklı dinlere mensup insanlar için de önemli bir yere sahip.

Fatih'in Bosna Hersek'i fethinin ardından ülkedeki Fransisken rahiplere özgürlük bahşettiği ve bugün hala bir manastırda korunan Ahidname, bu sevginin kaynaklarından biri olarak gösteriliyor.

Ülkede yaşayan farklı dinlere mensup insanlara ibadet hakkı tanıyan Ahidname, tarihteki ilk insan hakları belgesi olarak kabul edilen 1776 yılına ait ABD Anayasasından 313 yıl önce yayınlanmıştı.

Ahidname, 1948'de BM'de kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nden 485, 1995'te kabul edilen Avrupa Konseyi Ulusal Azınlıkların Korunmasına İlişkin Sözleşme'den de 532 yıl önce yayınlanması dolayısıyla insan hakları alanında büyük önem taşıyor.

- Adı camilerde de yaşatılıyor

Bosna Hersek'te Fatih Sultan Mehmed'in anısı, onun adını taşıyan tarihi camilerde de yaşatılıyor.

Fatih Sultan Mehmed'in Bosna Krallığının merkezi Bobovac'ı fethi sırasında yaptırdığı mütevazi cami, bugün de dimdik ayakta. Fatih Sultan Mehmed adını taşıyan bu tarihi cami, ramazan aylarının yanı sıra mübarek gecelerde ibadete açılıyor.

Öte yandan, halk arasında "Hünkar Camisi" olarak anılan başkent Saraybosna'nın en eski camisi Fatih Sultan Mehmed Camisi de Bosna'daki gönülleri de fethetmeyi başaran Fatih'in bu ülkedeki varlığının en önemli sembollerinden biri olarak dikkat çekiyor.