GRAFİKLİ - Azerbaycan'da 30 yıldır dinmeyen acı "Kanlı Ocak"

BAKÜ (AA) - RUSLAN REHİMOV - Azerbaycanlılar, 20 Ocak 1990'da Sovyet ordusunun Bakü ve diğer illerde kadın ve çocuk ayrımı yapmadan katlettiği kurbanlarını anıyor.

Aradan geçen 30 yıla rağmen acısı tüm Azerbaycanlıların kalbinde tazeliğini koruyan ve tarihe "Kanlı Ocak" adıyla geçen katliam, 70 yıl süren Sovyet esaretinden sonra bağımsızlığın kazanılmasında önemli dönüm noktası oldu.

Azerbaycanlılarda bağımsızlık duygusunu alevlendiren ve Sovyetler Birliği'nin çöküşünü hızlandıran Kanlı Ocak olaylarının temelinde Dağlık Karabağ sorunu bulunuyor.

Ermeniler, 1988'den itibaren Dağlık Karabağ'ın Azerbaycan'dan koparılması için faaliyetlerini artırdı ve Aralık 1989'da Ermenistan Sovyet Cumhuriyeti Yüksek Konseyi, Dağlık Karabağ'ın Ermenistan'la birleştirilmesi yönünde karar aldı.

Bu karar Azerbaycan'da tepkiyle karşılandı ve Bakü'de yüz binlerce insanın katıldığı mitingler düzenlendi. Azerbaycanlılar, Ermenilerin artan toprak taleplerine ve Sovyet yönetimine tepkilerini göstermek için Bakü'nün Azadlık Meydanı'na akın etti.

Aralıksız devam eden mitingler Sovyet yönetimini tedirgin etti ve Bakü'ye ordu yürütülmesi yönünde karar alındı. Halk ise kentin giriş yollarını ve Bakü'deki askeri birliklerin önünü kapattı.

İlk önce 19 Ocak 1990'da Sovyet istihbaratı tarafından Azerbaycan televizyonunun enerji sağlayıcısı patlatıldı. Akşam saatlerinde ise 26 bin kişilik Sovyet ordusu zırhlı araçlarla 5 yönden Bakü'ye girdi.

Sovyet ordusu, onları engellemeye çalışan silahsız sivil insanlara mermi yağdırarak kente giriş yaptı. Tanklar ve ağır zırhlı araçlar insanların üzerlerine sürüldü, ambulanslara ve yolcu otobüslerine ateş açıldı. O gece Bakü'de 130 sivil hayatını kaybetti.

Sovyet ordusu, katliamını Neftçala ve Lenkeran gibi diğer illerde de sürdürdü ve toplam 147 Azerbaycanlı sivil 20 Ocak katliamının kurbanı oldu. Olaylarda 744 kişi yaralandı, yaklaşık 400 kişi Sovyet ordusu tarafından gözaltına alındı.

Bakü'de Sovyet yönetimi tarafından olağanüstü hal ilan edilmesine ve kentin tamamen Sovyet ordusu tarafından kontrol altına alınmasına rağmen halk yine sokaklara çıktı ve şehitlerin defnedilmesi için çalışma başlatıldı.

Şehitler, 31 Mart 1918'de Ermenilerin saldırıları sonucu hayatını kaybeden Azerbaycanlıların mezarlarının bulunduğu, daha sonra Sovyet döneminde park haline getirilen Dağüstü Park'ta defnedildi. Cenazeler Azadlık Meydanı'nda toplandı ve buradan insanların omzunda, şimdi Şehitler Hıyabanı ismi verilen şehitliğe götürüldü. Cenaze törenlerine yaklaşık 1 milyon kişi eşlik etti.

Kanlı Ocak katliamı, Azerbaycanlıların Sovyet yönetimine olan güvenini tamamen sarstı ve ülkenin bağımsızlığına giden süreç başladı.

Azerbaycanlılar tam 30 yıldır her 20 Ocak'ta, ellerinde 20 Ocak kurbanlarının simgesi haline gelen karanfillerle şehitliğe akın ediyor, bağımsızlık ateşini yakanlara minnettarlığını gösteriyor.