GRAFİKLİ - "Bozkır delicesi"nin 2 kıta ve 13 ülkeyi kapsayan göç yolculuğu

HÜSEYİN YILDIZ - Iğdır'da yakalanıp uydu vericisiyle izlemeye alınan ve dünyada nesli tükenme riski taşıyan yırtıcı kuşlardan biri olan "Bozkır delicesi"nin son 1,5 yılda 2 kıta ve 13 ülke arasında 24 bin 991 kilometre yol katettiği belirlendi.

Iğdır Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü (DKMP) ile KuzeyDoğa Derneği görevlilerince, Tuzluca ilçesine bağlı Yukarı Çıyrıklı köyünde yer alan Aras Kuş Halkalama İstasyonu'nda 2020 yılının nisan ayında yakalanan Bozkır delicesine uydu vericisi takıldı.

Daha sonra doğal ortamına bırakılan Bozkır delicesi, uydu verilerine göre, kısa süre sonra Ermenistan, Gürcistan ve Rusya'dan geçip Kazakistan'ın kuzey sınırına geçti.

Kazakistan'ın Ozyornoye bölgesine göçüp burada üreyen kuş, yazı geçirdikten sonra tekrar Rusya, Gürcistan ve Ermenistan üzerinden Türkiye'ye gelip Kars güzergahından Iğdır'a geldi.

Daha sonra Şırnak'a geçip buradan Türkiye'yi terk ederek sırasıyla Irak, Suriye, Ürdün, Mısır, Sudan, Çad ve Nijer'e ulaştığı belirlenen kuşun daha sonra gittiği Nijerya'nın Sokoto bölgesinde konakladığı belirlendi.

Sokoto'da kışı geçiren yırtıcı kuşun, ardından Nijer, Çad, Sudan, Mısır, Ürdün, Suriye ve Irak üzerinden Türkiye'ye gelip Ermenistan, Gürcistan ve Rusya üzerinden Kazakistan'daki üreme noktasına döndü.

Bozkır delicesi, Asya ve Afrika kıtasındaki göç yolunda toplamda 24 bin 991 kilometre yol katetti.

Kuşun, güzergahındaki önemli sulak alanların yanı sıra turistik bölgelerde de bir süre dinlenip beslendiği, yaşam sürdüğü bölgelerde gün içinde kilometrelerce uçtuğu belirlendi.

Yolculuk sırasında konakladığı dönemler hariç havada en fazla 3 bin metre yüksekliğe çıkıp en az 376 metreye kadar inerek uçuşuna devam eden Bozkır delicesinin bu süreçte saatte ortalama 86 kilometre hız yaptığı anlaşıldı.

KuzeyDoğa Derneği Başkanı da olan, Koç ve Utah üniversiteleri Öğretim Üyesi Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu ve ekibi ile Iğdır DKMP görevlilerinin yoğun çalışmasıyla takip altına alınan birçok kuştan olan Bozkır delicesi, şu anda Kazakistan'ın kuzeyindeki üreme alanında bulunuyor.

Burada beslenen Bozkır delicesinin bugünlerde yeniden göç için yola çıkması bekleniyor.

Aras Kuş Halkalama İstasyonu sorumlusu Kayahan Ağırkaya, AA muhabirine, uydu takip cihazıyla izledikleri kuşlardan elde edilen verilerin kuş bilimi açısından oldukça önemli olduğunu söyledi.

Aras Kuş Cenneti'nin birçok türe ev sahipliği yaptığını belirten Ağırkaya, "Aras Vadisi'ni kullanan önemli kuş türlerinden biri de Bozkır delicesidir. Geçen yıl nisan ayında yakaladığımız ve uydu vericisi taktığımız delicelerden bir tanesi hızlı şekilde önce Ermenistan, Gürcistan, Rusya ve ardından Kazakistan'da yer alan Rusya sınırına yakın bölgedeki üreme alanına ulaştı." dedi.

Ağırkaya, Bozkır delicesinin uygun zamanın gelmesinin ardından üreme alanından kışı geçireceği Afrika'ya doğru göçe başlayacağını anlatarak, "Kazakistan'dan geçen yıl Türkiye'den gittiği yolu tekrar kullanarak geri dönen Bozkır delicesi Kars'tan ülkemize girip sırasıyla Irak, Suriye, Ürdün, Mısır, Sudan, Çad, Nijer rotasını takip ederek Nijerya'daki kışlama noktasına gitti." bilgisini paylaştı.

Uydu vericisi takılan tüm kuşların düzenli olarak takip edildiğini ve elde edilen verilerin kayıt altına alınarak birçok çalışma yapıldığını aktaran Ağırkaya, "Uydu vericilerimizden aldığımız verilere göre takip ettiğimiz bu Bozkır delicesi, Türkiye'den Afrika'ya gittiği yoldan tekrar geri dönerek şu anda üreme bölgesi olan Kazakistan'ın Rusya sınırındaki bölgesinde yaşamını sürdürüyor." ifadesini kullandı.

- Nesli tükenme riski olan türler arasında kırmızı listede yer alıyor

Uluslararası Doğayı Koruma Birliğinin Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi'nde yer alan ve her sene on binlerce kilometre yol kateden bozkır deliceleri, yolculukları sırasında bir süre Aras Kuş Cenneti'nde konaklayıp, beslenip, dinlenip ardından göçlerine devam ediyor.

Bozkır deliceleri, Aras Kuş Halkalama İstasyonu'nda kuş bilimciler ve doğa koruma görevlilerince halkalanıp uydu vericileriyle izleniyor.

Kuş gözlemcilerinin ilgisini çeken ve yırtıcı türlerinden olan bu kuş, yazın Afrika'dan dönerken Türkiye'den geçip Orta Asya'ya hatta Sibirya'ya kadar uzanan üreme alanlarına gidiyor, sonbaharda tekrar geri dönüp Iğdır'dan geçerek Orta Afrika ile Doğu Afrika'ya giderek kışı geçiriyor.