GRAFİKLİ - Kriket oyunculuğundan iktidar yoluna İmran Han

BEHLÜL ÇETİNKAYA - Pakistan'da 25 Temmuz'da yapılan seçimin açıklanan sonuçlarına göre önde giden Pakistan Adalet Hareketi'nin (Pakistan Tahrik-i İnsaf - PTI) lideri İmran Han, partisinin milletvekili sayısını önemli ölçüde artırdı.

PTI, son seçim sonuçlarına göre, 272 üyeli parlamentoda açıklanan 260 sandalyenin 115'ini aldı. PTI, eyalet seçimlerinde de 4 eyaletten birinde en yüksek sandalye sayısına sahip parti konumunda bulunuyor.

Teamüllere göre, 66 yaşındaki Han'ın mecliste en fazla sandalyeye sahip partinin lideri olarak hükümeti kurmakla görevlendirilmesi bekleniyor.

Hükümeti kurmakla görevlendirilmesi durumunda Han, 1970'ten bu yana Pakistan Halk Partisi (PPP) ve Pakistan Müslüman Ligi-Navaz (PML-N) liderleri dışında iktidara gelen ilk kişi olacak.

- Sporculuktan siyasetçiliğe

Han, 1952'de Pencap eyaletinin başkenti Lahor'da Peştun kökenli bir anneyle babanın tek oğlu olarak dünyaya geldi.

Han'ın annesi tarafından üyesi olduğu Peştun Burki kabilesi, çıkardığı başarılı kriket sporcularıyla tanınıyor.

Lahor'un kalbur üstü ailelerinden birinin çocuğu olarak şehrin en kaliteli okullarından Aitchison Kolejinde eğitim hayatına başlayan Han, daha sonra İngiltere'nin en eski okullarından Worcester Kraliyet Gramer Okuluna devam etti.

Kriket oynamaya Worcester Kraliyet Gramer Okulunda başlayan Han, Worcester ve Lahor takımlarında oynadı.

Oxford Üniversitesi Felsefe, Siyaset ve Ekonomi Bölümü'ne kabul edilen Han, aynı zamanda kriket takımında oynadığı üniversiteden onur derecesiyle mezun oldu. 1976'da ülkesine dönerek milli takıma katılan Han, 1978'de 140 kilometre hıza ulaşan atışıyla kriket tarihine adını yazdırdı.

Han'ın kaptanlığını yaptığı Pakistan milli takımı, 1992'de Avustralya'daki Dünya Kupası'nda şampiyon oldu. Bu, Pakistan'ın aldığı ilk ve tek dünya kupası oldu.

- PTI'yı 1996'da kurdu

Han'ın siyaset yolculuğu, Dünya Kupası zaferinin ardından başladı.

Zirvedeyken spor kariyerini sonlandıran Han, 1996'da PTI'yı kurdu.

1997 seçimlerinde sadece yüzde 1 oy alarak meclis dışı kalan PTI, seçimlerinde de meclise sadece 1 milletvekili sokabildi.

Han, 1999'da Pervez Müşerref'in yaptığı askeri darbeyi yolsuzlukları bitireceği düşüncesiyle destekledi ancak kendi iddiasına göre, Müşerref'in başbakanlık teklifini geri çevirdi.

2008 seçimlerini boykot eden Han, Müşerref'in Genelkurmay başkanlığından istifa etmeden devlet başkanlığı görevine devam etmesi ve yeniden aday olmasına tepki olarak diğer partilerden 85 milletvekiliyle istifa etti.

Gelişmeler üzerine olağanüstü hal ilan eden Müşerref, Han'ı cezaevine yolladı.

ABD'nin insansız hava araçlarıyla (İHA) düzenlediği operasyonları, yolsuzluğu ve ABD'nin Afganistan politikalarını eleştiren mitingler ve gösteriler düzenleyen Han'ın, 2013 seçimleri öncesinde Lahor ve Karaçi'de yaptığı mitinglere yüz binleri aşkın insan katıldı.

PTI, 2013 seçimlerinde yüzde 17'ye yakın oy alarak 35 milletvekiliyle meclise girdi ve ana muhalefet partisi oldu. Aynı zamanda ülkenin kuzeyindeki Hayber Pahtunhva eyaletinde de iktidara gelen PTI, seçimde usulsüzlük iddialarının hedefi olan PML-N ve eski lideri Navaz Şerif'in istifa etmesi için kamuoyu baskısını oluşturan 2014 protestolarını düzenledi.

Han, Panama Belgeleri'nin ortaya çıkmasının ardından yolsuzluk suçlamaları yöneltilen Şerif ve PML-N'nin soruşturulması için de Anayasa Mahkemesi'ne baskı yaptı.

- Orta sınıf ve gençlere hitap ediyor

Analistler, gerek kariyeri gerekse söylemleriyle diğer liderlerden ayrılan Han'ın başarısını orta sınıf ve gençlere hitap etmesine bağlıyor.

Wilson Center Düşünce Kuruluşu Güney Asya Uzmanı Michael Kugelman, "Ünlü bir sporcu olarak gençler arasında popüler bir figür. Yolsuzluklara karşı duruşu ise orta sınıfın dikkatini çekiyor. Han, ülkenin en büyük eyaleti Pencap'ta da başarılı bir şekilde kırsalda yaşayanı da, muhafazakarı da, genci de orta sınıfı da yanına çekebildi. Han'ın başarısı ayrıca aile bağları ya da güçlü ittifaklar olmadan da seçimin kazanılacağını gösteriyor." değerlendirmesinde bulundu.

- Askerlerle ilişkisi

1999'daki darbeyi destekleyen Han, daha sonra darbe yönetimiyle ters düştü ve birkaç günlüğüne hapse girdi. Buna karşın 2018 seçimleri öncesinde diğer partiler, Han'ı ve PTI'yı ordunun desteğini almakla eleştirdi.

Her ne kadar kesin bir açıklama olmasa da Pakistan ordusunun desteklediği iddia edilen bazı örgütler, Han'a destek verdiklerini açıkladı. Bunlar arasında ABD tarafından terör örgütü olarak tanınan Ümmetin Ensarları ve Mücahit Hareketi de bulunuyordu.

Destek açıklamaları, ülkede ve uluslararası medyada Han'ın en büyük rakibi olan Şerif'in partisi PML-N'nin önünün kesilmesi ve PTI'nın önünün açılması olarak yorumlanıyor.

Rakip partiler, seçim günü sandıkları koruyan askerlerin PTI dışındaki parti müşahitlerini oy sayma işlemine almadığını ya da dışarı çıkardığını iddia etti.

Han ise bu iddiaları ve eleştirileri "Ordu Pakistan'dır" diyerek reddetti ve ordunun sadece tarafsız ve şeffaf seçim yapılması için çalıştığını belirtti.

- Dış politikada masaya oturma çağrısı

2018 seçim kampanyasını yolsuzluk karşıtı söylemler ve "Neya Pakistan" (Yeni Pakistan) sloganı üzerine kuran Han, dış politikada da dikkat çekici açıklamalarda bulunuyor.

ABD'nin Afganistan politikalarını eleştiren Han, Afganistan ile iyi ilişkiler kurulmasından ve Taliban'la barış görüşmeleri yapılmasından yana olduğunu söyledi. Rakipleri, açıklamalarını "Taliban Han" diyerek eleştirdi.

Han, Keşmir sorununun çözümü için de BM kararlarını esas almak şartıyla Hindistan'la masaya oturulması gerektiğini savunuyor.

Han, dün yaptığı zafer konuşmasında öncelikle komşular olmak üzere "geleneksel ortaklar" diye tabir ettiği ABD ve Suudi Arabistan'la ilişkilerin ilerletileceğini kaydetti.