Guantanamo, hukuk platformunda

WASHINGTON - BERLİN (İHA) - ABD'nin Yüksek Mahkemesi'nde, Guantanamo ilk kez hukuk platformuna taşındı. Almanya'nın Bremen Kenti'nde yaşayan Rabia Kurnaz'ın mücadelesi, davanın bugünkü noktaya gelmesinde önemli rol oynadı.

ABD'de dün bugüne kadar benzeri görülmemiş bir dava başladı. Davada, Amerika Birleşik Devletleri'ne ait Guantanamo üssündeki tutukluların, askeri mahkemede yargılanabilirlikleri sınanıyor. Tutuklu yakınları Washington'daki en üst düzey Amerikan mahkemesine, suçları henüz katılanamamış tutuklulara, şimdiye kadar yargı yolunun açılmadığı gerekçesiyle başvurmuştu. Amerikan hükümeti ise, söz konusu kişilerin sıradan tutuklular değil "yabancı ülke vatandaşı düşman savaşçılar" statüsünde olduğunda ısrar ediyor. Federal Anayasa Mahkemesi'nin Haziran ayında açıklaması beklenen kararının, ABD'nin terörle mücadele politikasını da etkileyebileceği belirtiliyor.

Mahkeme önünde toplanan protestocu grup, koro halinde Amerikan Anayasası'nda yer alan temel hakları hatırlatıyor. Duruşma salonu ise yargıçlar, hükümet temsilcileri ve davacılar arasında zaman zaman sertleşen söz düellolarına sahne oluyor. Tartışmaların odak noktası ise Guantanamo'daki askeri üssün statüsü.
Anayasa Mahkemesi Yargıcı Ruth Gingsberg, "Guantanamo, yabancı bir ülkedeki Amerika'ya ait bir toprak mı? Değilse konumu nedir? Şahsen, ABD ile başka bir ülkenin toprağındaki bölge arasındaki ilişkiyi bilmek istiyorum" diyor.

Amerikan hükümeti, tutuklulara yargı yolunun açılmamış olmasını, Guantanamo'nun ABD değil, Küba topraklarında bulunması ile gerekçelendiriyor. Davacı makamı ise buna karşı çıkıyor. Davacıların avukatlarından John Gibbons, şunları söylüyor:

"Bu, Anayasa Mahkemesi'nde son yıllarda görülen en önemli davalardan. Bush hükümeti burada aşırı bir pozisyon aldı. ABD, sınırları dışında hukukun işlemediği, yabancıların keyfi biçimde muamele gördüğü bir bölge oluşturulmuş durumda"

Avukat Gibbons, mahkeme salonunda yaptığı konuşmada, ABD'nin Guantanamo üssünde, fiilen egemen güç olarak sınırsız şiddet uyguladığını kaydetti.
Guantanamo'da halihazırda 44 ülkeden 600'ün üzerinde kişi kafes tipi hücrelerde tutuluyor. Bu kişilerin çoğunun, Afganistan'da, bazılarının ise Pakistan ve savaşın yaşandığı bölgeler dışında yakalandıkları bildiriliyor. Bush hükümetinin avukatları, savunmalarını, devlet başkanının, savaş anında askeri yargının da bağlı olduğu en üst düzey komutan olmasına dayandırıyor. Avukat Jay Sekulow, "Yargıçların kendi işlevlerinin ne olduğunu fark edeceklerini umuyoruz. Teröristlere karşı savaşan onlar değil. Ama Başkan Bush, başkomutan olarak bu savaşları komuta ediyor. Yoksa federal mahkemelerin 800 yargıcı değil" diye düşünüyor.
Dava Almanya'da da büyük yankı buluyor. Bunda, Bremenli Türk Murat Kurnaz'ın da Guantanamo'da olmasının ve annesi Rabia Kurnaz'ın verdiği mücadele büyük rol oynuyor. Rabia Kurnaz'ın Alman avukatı Berhard Docke, Amerikan Federal Anayasa Mahkemesi'nde görülen davaya ilişkin şunları söylüyor;
"Biz davanın gidişatını izlemek ve karşılıklı sunulan gerekçeleri öğrenmek üzere buradayız. Aslında gelişmeler olumlu. Mahkumların, artık, denetimin bulunmadığı, hukukun işlemediği bir bölgede tutulmasının mümkün olmadığı yavaş yavaş anlaşılıyor"
Federal Anayasa Mahkemesi'nde görülen dava, Bush hükümetinin, terörle mücadele uygulamaları açısından da önemli. Çünkü duruşma sırasında dinlenecek ifadelerde, söz konusu uygulamaların hukuki meşruiyetinin de sınanması bekleniyor.