Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem: 6 muhalefet partisinin belirlediği yol haritasında neler var?

2023 seçimlerine "Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem" vaadiyle gitmeye hazırlanan 6 muhalefet partisi, bu konudaki ilkeleri belirlemek ve ortak bir metin hazırlamak için Meclis'te üçüncü kez bir araya geldi.

Ayrı ayrı öneriler hazırlayan CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi, Demokrat Parti, Gelecek Partisi ve DEVA Partisi'nin hukukçu genel başkan yardımcılarının katılımıyla gerçekleştirilen toplantıda, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem için yapılması öngörülen konu başlıkları netleştirildi.

"Güçlü parlamento, tarafsız cumhurbaşkanı, bağımsız ve tarafsız yargı" başlıklarla ilgili düzenlemeler için yol haritası belirlendi.

6 partinin temsilcileri, olağanüstü bir durum olmaması halinde, çalışmalar tamamlanana kadar her hafta Salı günü düzenli olarak bir araya gelecek.

CHP Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek, İYİ Parti Hukuk ve Adalet Politikaları Başkanı Bahadır Erdem, DEVA Partisi Hukuk ve Adalet Politikaları Başkanı Mustafa Yeneroğlu, Saadet Partisi Seçim İşleri Başkanı Bülent Kaya, Demokrat Parti Genel Başkan Yardımcısı Bülent Şahinalp, Gelecek Partisi Seçim ve Hukuk İşleri Başkanı Ayhan Sefer Üstün'ün katılımıyla gerçekleşen ve dün akşam geç saatlere kadar süren toplantıda, siyasi partilerin ayrı ayrı hazırladıkları parlamenter sistem önerisinin, "tek metin" haline getirilmesi benimsendi.

Ayrıca yazım çalışmalarında görev almak üzere bir sekreterya oluşturulması da kararlaştırıldı.

Çalışmanın tamamlanması için şimdilik süre sınırı da konulmadı.

BBC Türkçe'nin edindiği bilgiye göre 6 muhalefet partisinin temsilcileri ilkesel olarak "tarafsız cumhurbaşkanı", güçlü parlamento ve "bağımsız ve tarafsız yargı" başlıkları altında yapılacak değişikliklere ilişkin yol haritasını belirledi.

Bu kapsamda "yasama" başlığı altında parlamentonun yasama, denetleme ve bütçe hakkının yeniden düzenlenmesi öngörüldü.

Bu çalışma başlığı altında, başkanlık sistemine geçilmesi ile birlikte kaldırılan "gensoru", sözlü soru, güvenoylaması mekanizmalarının yeniden getirilmesi, ayrıca Meclis içtüzüğünün de buna göre düzenlenmesi öngörülüyor.

'Tarafsız cumhurbaşkanlığı'nda uzlaşma

Yürütme başlığı altında cumhurbaşkanının yetkileri ve seçim usulünün yeniden düzenlenmesi konusunda partiler arasında görüş birliği bulunuyor.

6 muhalefet partisi, "partili cumhurbaşkanlığına son verilmesi" konusunda uzlaşırken seçim usulü ve yetkileri konusunda bazı farklılıklar bulunuyor.

Bu kapsamda cumhurbaşkanının Meclis tarafından mı, mevcuttaki gibi halk tarafından mı seçileceği ve yetkilerinin nasıl olacağı konusu ilerleyen toplantılardaki müzakerelerle netleştirilecek.

Ayrıca yeni sistemde Başbakan ve Bakanlar Kurulu'nun yetkileri ve güvenoyu esasları da çalışılacak konu başlıkları arasında yer alacak.

Bu kapsamda hükümet kurmayı kolaylaştıracak ancak düşürülmesini zorlaştıracak "yapıcı güvenoyu" sisteminin esas alınması öngörüldü.

Yüksek yargının seçim esasları ve görevleri yeniden tanımlanacak

"Tarafsız ve bağımsız yargı" başlığı altında ise yüksek yargı organlarının görev yetki ve seçim usulleri ele alıncak.

Parti temsilcilerinin Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK), Anayasa Mahkemesi, Sayıştay'ın denetim yetkisinin güçlendirilmesi ve yürütmenin etkisi altında kalmaması için üyelerinin büyük çoğunluğunun Meclis ve ilgili yargı kurumları tarafından seçilmesini sağlayacak bir sistem konusunda temel olarak uzlaşırken, bu oranların nasıl olacağı ise sonraki toplantılarda ayrıntılı olarak ele alınacak.

Partiler arasında HSK'nın ayrı ayrı kurumlar olarak düzenlenmesi konusunda ise ilkesel olarak görüş birliğinin bulunduğu ancak üyelerinin seçim yöntemi ve yetkilerinin yeniden düzenleneceği belirtiliyor.

• 6 muhalefet partisi, parlamenter sistem için ortak metin arayışında
• DEVA Partisi: Cumhurbaşkanı, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'de 7 yıllığına bir dönem için seçilsin
• AKP, yeni anayasa için muhalefete 'sistem revizyonu' önerisiyle gitmeye hazırlanıyor
• İYİ Parti Genel Başkanı Akşener nasıl bir parlamenter sistem önerdi?
• CHP ve DEVA Partisi, güçlendirilmiş parlamenter sistem için ortak çalışma yürütecek

Siyasi etik ve basın özgürlüğü için yasal düzenleme

Muhalefet partileri parlamenter sisteme ilişkin anayasa değişikliği konusundaki temel ilkelerin yanı sıra, şeffaflık ve demokratikleşmeyi sağlayacak bazı temel yasalar üzerinde de ortak ilkeleri belirleme kararı aldı.

Bu çerçevede, basın özgürlüğü, siyasi etik yasası, seçim ve siyasi partiler yasasına dönük yapılması istenen değişikliklere ilişkin ilkelerde de uzlaşma aranacak.

Seçim barajının düşürülmesi ve seçim güvenliğinin sağlanması için Yüksek Seçim Kurulu'nun yapısı ve üye seçimine ilişkin de değişiklik önerilerinin ele alınması kararlaştırıldı.

Liderlere sunulacak

6 partinin temsilcileri, parlamenter sistem ve demokratikleşmeye dönük yasal değişiklikle ilgili önerileri üzerinde varılan uzlaşmayı liderlere sunacak ve çalışmanın tamamlanmasının ardından da bu ilkeler liderler tarafından kamuoyuna açıklanacak.