Güldürürken düşündüren bilge insan: Nasreddin Hoca

ANIL KURU - Konya'nın Akşehir ilçesinde bu yıl 60'ıncısı düzenlenen Uluslararası Akşehir Nasreddin Hoca Şenlikleri kapsamında, dünyaca ünlü mizah ustası Hoca Nasreddin'in çağları aşan mesajları, hazır cevap kişiliği, güldürürken düşündüren sözleri ve hikayeleri, bu yıl da geniş kitlelere ulaştırılmaya çalışılacak.

Kültürel miras içinde büyük önemi olan nükteden ve halk filozofu Nasreddin Hoca, bu yıl da Konya'nın Akşehir ilçesinde düzenlenen şenlikle anılmaya devam edilecek.

Bu yıl 60'ıncısı düzenlenen Uluslararası Akşehir Nasreddin Hoca Şenlikleri 5-10 Temmuz tarihlerinde kutlanacak. Şenlikler kapsamında, Akşehir'de vaizlik, kadılık, medrese hocalığı yaptığı bilinen Hoca Nasreddin'i konu alan çok sayıda tiyatro ve sinema gösterimi, resim, fotoğraf ve karikatür sergisi açılışı, yarışma ve dans gösterileri yapılacak.

Selçuk Üniversitesi Nasreddin Hoca Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Dr. Öğretim Üyesi Kadir Öztaş, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Nasreddin Hoca'nın Türk tarihinde hazır cevaplığı, kıvrak zekası ve nüktedanlığı ile en büyük değerlerden birisi olduğu söyledi.

Nasreddin Hoca'nın fıkra kahramanı gibi görülmemesi gerektiğine dikkati çeken Öztaş, şöyle konuştu:

"O bir halk kahramanıdır. Sözlü edebiyatımızın en önemli değerlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Hocamızın anlatılagelen hikayeleri halkın ihtiyaçlarına verdiği hazır cevaplardan ortaya çıkmıştır. Bunlara biz 'güldüşün' diyoruz. Güldüşünler insanları düşündürürken gülümsetmekte ve ders almaların sağlamaktadır. Nasreddin Hoca'nın günümüzde de yaşamasının en önemli sebebi sözlerinin anlamını yitirmemiş, hala anlam taşıyor olmasıdır. Nasreddin Hoca'da açık gözlülük, üç kağıt, olumsuz ve bel altı ifadeler yoktur. O döneminde halkın karşılaştığı problemlere tercüman olmuş bir insandır. Hoca sürekli halkla iç içedir. Onlara her daim kapısını açmıştır."

- "Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasındaki en önemli değerlerdendir"

Öztaş, Hoca'nın 800 yıl öncesinden bugüne dersler verdiğini vurgulayarak, şunları kaydetti:

"Anadolu'nun Türkleşmesindeki ve İslamlaşmasındaki en önemli değerlerdendir. Hazreti Mevlana, Hacı Bektaş Veli, Pir Sultan Abdal ve diğer Horasan Erenleri hangi görevleri yerine getirmişlerse Nasreddin Hoca da nükte bazında bu görevleri yerine getirmiştir. Göle maya çalması, karşılaştığımız sıkıntıların karşısında 'umutsuzluğa düşmeyin' mesajı verilmektedir. O, 'bindiğin dalı kesersen düşersin' demiştir. Kendisine atfedilen binlerce fıkrası var ama gerçekte 100 kadar 'güldüşün' olduğunu düşünüyoruz."

Ünlü nüktedanın Türk dilinin gelişmesine de çok büyük katkı sağladığını ifade eden Öztaş, "Çünkü her bir güldüşünün sonunda söylediği ifadeler, dilimize yerleşmiş, kalıplaşmış bir atasözü ve deyim halindedir. 'Ya tutarsa, düşmesem de inecektim, parayı veren düdüğü çalar, bana mı inanacaksın, eşeğin sözüne mi inanacaksın' sözleri çok değerli ifadelerdir. Dilimize yaptığı katkıyı gözardı edemeyiz. 'Hoca' sözü medrese hocalığı anlamı taşımaktadır. Yani günümüzün fakültesi gibi, bir üniversite hocası gibidir. Halkın o dönemde önderi olmak, karşılaştıkları sıkıntılara çözüm bulmak anlamında hocamızın değeri büyüktür." diye konuştu.

- Ünü sınırları aşmış bir değer

Orta Asya Türk Cumhuriyetlerine gidildiğinde Nasreddin Hoca'nın bilinen bir şahsiyet olduğunun görüleceğini anlatan Öztaş, şu bilgileri aktardı:

"Oralarda Molla Nasreddin, Molla Nasır isimleriyle bilinmektedir. Hatta Arap dünyasında 'Cuha' denilen bir karakteri vardır ve onun anlattıkları da aynı hocamızın güldüşün olarak ifade ettiğimiz sözleridir. Balkan coğrafyasında bulunan 'Itar-Peder' karakteri de Nasreddin Hoca'nın birebir güldüşünlerinin alınmasıyla oluşmuş bir halk kahramanıdır. Balkan coğrafyasında da halen yaşayan soydaşlarımız var. Nasreddin Hocamız yaşayan bir değer olarak geçmişte olduğu gibi bugün de değerini sürdürüyor. Gelecekte de bu güldüşünleriyle bizlere ders vermeye, bizleri gülümsetirken düşündürmeye devam edecektir."