Güneş yanığı: Neden olur, nasıl geçer?

Açık tenli, sarı veya kızıl saçlı ve renkli gözlü kişiler yanığa karşı daha hassastır. Ancak koyu tenli kişiler de yeterince uzun süre UV ışınlarına maruz kalırsa yanıklar oluşabilir. 6 yaş altı çocuklar ve 60 yaş üstü bireylerde de risk daha fazladır. Güneş yanmasının belirtileri ise şöyledir; deride kızarıklık ve ağrı, aşırı sıcaklık ve gerginlik, kaşıntı, pullanma ve soyulma, şiddetli yanıklarda üşüme, yüksek ateş, deride ödem ve halsizlik.

Güneş Yanığı Neden Olur?

Vücudumuzda yanık oluşmasının nedeni fazla miktarda ultraviyole ışınlarına maruz kalmamızdır ve bu ışınların 3 farklı türü vardır.

1. UVA ışınları

Ozon tabakasının geçmesine izin verdiği bu ışınlar, UVB ışınlarından daha az etkili olsa da derinin daha alt kısımlarına kadar nüfuz edebilir. Bunun sonucunda da deriye elastikiyet kazandıran ve dermis olarak bilinen orta tabakayı tahrip eder. Uzun süre bu ışınlara maruz kalmak derinin çabuk yaşlanmasına yol açar.

2. UVB ışınları

Oldukça tehlikeli olan UVB ışınları, epidermis adı verilen en üst tabakayı etkiler. Bu ışınlara fazla miktarda maruz kalmak, yanmayla birlikte deride kızarıklık ve ağrıya yol açar. Ozon tabakası bu ışınların bir kısmının bize ulaşmasını engeller.

3. UVC ışınları

Normalde sağlığımız için en tehlikeli ışınlardır. Ancak ozon tabakası bu ışınların bize ulaşmasını önler. Bu yüzden herhangi bir koruma mekanizmasına gerek duyulmaz.

4. Solaryum

Solaryum, UV ışınlarının yapay bir şekilde vücuda nüfuz ettiği bir ortamdır. Dolayısıyla güneş yanıklarına sebep olduğu gibi cilt kanseri riskini de yükseltir ve erken yaşlanmaya yol açar. Bu yüzden doğal yollarla bronzlaşmaya çalışmak en sağlıklısıdır.

Güneş Yanığı Nasıl Geçer?

Güneşten dolayı oluşan yanık, yetişkinlerde olduğu gibi bebeklerde de görülür. Yetişkinlerin bu yanığın nasıl geçirebileceğine aşağıda yer vereceğiz. Bebekler için ise; bebeklerin ve çocukların derileri daha ince olduğundan daha hassastır. Bu nedenle çocuklar dışarı çıkarılmadan önce mutlaka koruyucu krem sürülmelidir ve bu kremler mineral filtre içermeli, anti alerjen olmalı ve hem UVA hem de UVB ışınlarına karşı korumalıdır. 1 yaş altı bebekler daha hassas oldukları için krem tercihi konusunda mutlaka doktora danışılmalıdır. Çok açık tenli, renkli gözlü çocuklar ve 1 yaş altı bebekler için 50 faktörlü kremler kullanılabilir.

Biraz daha koyu tenli çocuklarda 30 faktör tercih edilebilir ve uzun süre dışarıda kalınacaksa kremler yenilenmelidir. 6 aydan küçük bebeklerin doğrudan güneşe maruz kalmaları tavsiye edilmez. Ancak 6 aydan sonra mutlaka çantada bir krem taşınmalıdır. Ayrıca şapka ve güneş gözlüğü de unutulmamalıdır. Cilt kanserinin ortaya çıkmasının en önemli nedeni çocukluk çağında olan yanıklardır. Bir kere bile su toplamış yanığa yakalanan çocuk, iki kat daha fazla risk altındadır ve her yanık ile beraber bu risk artar.

1. Kremler

Orta ve hafif şiddetteki yanmalar için eczanelerden nemlendirici losyon veya yanık kremleri alabilirsiniz. Güneş yanığı kırmızılığı nasıl geçer sorusunun cevabı da bu kremlerdedir. Bu losyon ve kremler derideki gerginlik hissini ve kızarıklığı giderir. Kortizonlu ve antibiyotikli kremler de derideki yanma hissini alır, derinin tahriş olmasını engeller. Bu kremler yanık iyileşene kadar günde 3 defa kullanılabilir.

2. Su

Soğuk banyo yapılabilir veya yanan alanlar ıslak ve steril bir bezle nazikçe silinebilir. 15-20 dakika boyunca bu işlemi uygulayabilirsiniz. İçeriğinde yulaf unu bulunan ürünler de cildin rahatlamasını sağlar. Yanık sonrası sıvı kaybı olduğundan bolca su tüketmek de yararlıdır ve dehidrasyonu önler. Güneş yanığı su toplaması şeklinde olduğu durumlarda patlatmaya çalışmamak ve bir sağlık kuruluşuna gitmek en doğrusudur. Bu kabarcıkları patlatmak enfeksiyon riskini artırır.

3. Ağrı kesici

Yanıklar ağrı ve ateş yapabilir. Bu sebeple de ağrı kesici alınabilir. Bu ağrılar ve yanma hissi genelde 48 saat sonra geçer. Ayrıca güneş yanığı kaşıntısını engellemek için antihistaminik ilaçlar da kullanılabilir.

4. Aloe vera

Krem veya ilaç haricinde güneş yanığına ne iyi gelir derseniz, doğal yöntemleri de deneyebilirsiniz. Aloe vera bitkisinin içinde bulunan jel cildinizi yumuşatır, rahatlatır ve kızarıklıkları giderir. Bitkinin içindeki jeli çıkarın ve avucunuzla cildinizde yanık olan bölgeye yedirin. Tamamen emilene kadar bekleyin ve suyla yıkayın. Bunun yerine aloe vera içeren losyonları da kullanabilirsiniz.

5. Karbonat

Karbonat da yanıklarınızın iyileşmesi için kullanabileceğiniz doğal bir maddedir. Kaşıntıları ve iltihaplanmayı önler. Küvetinizi soğuk ya da ılık bir suyla doldurun ve içine 1 bardak karbonat dökün. 20 dakika kadar bu suyun içerisinde oturun. Eğer sadece bölgesel bir yanıksa derin bir kap içerisine 3-4 kaşık karbonat koyup karıştırın. Bir pamuk yardımıyla etkilenen bölgelere bu karışımı sürün. 10-15 dakika kadar sonra ılık ya da soğuk su ile yıkayın.

Güneş Yanığı Kaç Günde İyileşir?

Yanık oluştuktan sonra yanma ve kaşıntı genellikle 48 saat sonra ortadan kaybolur. Ancak tamamen iyileşmesi 5 ile 7 gün arasındadır. Güneş yanığı soyulması da iyileşme sürecinde oluşur. Soyulma aynı zamanda cilt kanserine karşı cildin bir savunmasıdır. Zarar görmüş hücreler atılır ve deri kendini yeniler. Bu durumda deriyi nemlendirmek ve kesinlikle soymamak gerekir. Yanık tam anlamıyla iyileştiği zaman soyulma da kendiliğinden biter.

Güneş Yanığını Önleme Yolları Nelerdir?

• Özellikle beyaz tenliyseniz ve cildiniz hassas ise güneş altında fazla kalmamaya özen gösterin.
• Güneşe çıkmadan evvel koruyucu faktörlü bir krem sürmeye çalışın. En az 15 faktörlü, eğer cildiniz hassas ise 30 faktörlü krem kullanabilirsiniz. Eğer yüzecekseniz güneş kremini 1-2 saatte bir tekrar sürmeniz gerekli. Waterproof (su geçirmeyen) güneş kremlerinden alırsanız etkisi daha uzun sürecektir.
• Özellikle 10:00 ve 16:00 arasındaki zaman dilimi güneş ışınlarının en yoğun olduğu ve dik bir biçimde düştüğü vakitlerdir. Bu saatler arasında dışarıda bulunmamaya dikkat edin.
• Güneş ışınları gözlerinizi de olumsuz yönde etkiler. Bu yüzden dışarı çıkarken yanınıza mutlaka UV ışınlarına karşı korumalı bir gözlük alın.
• Eğer vücudunuzda yanık oluşursa kesinlikle yoğurt ve diş macunu gibi maddeler sürmeyin, bilinenin aksine bunlar yanığı geçirmez ve deriyi tahriş eder.
• Yüksek rakımlı veya tropikal bir bölgede bulunmak da yanık riskini artırır. Ayrıca güneş ışınları su, kum, asfalt ve beton gibi yüzeylerden yansıma yaptığı için yine korunmayı ihmal etmemelisiniz.