Güzellik ne zaman dezavantaja dönüşür?
İnsan gereğinden fazla güzel olabilir mi? Çoğumuz böyle bir konumda olmayı diler, bunun sorun yaratabileceğini bile düşünmeyiz.
İnsan gereğinden fazla güzel olabilir mi? Çoğumuz böyle bir konumda olmayı diler, bunun sorun yaratabileceğini bile düşünmeyiz.
(BBC Türkçe)
Oysa güzelliğin avantaj ve dezavantajları konusunda psikologlar uzun zamandır araştırma yapıyor. Simetrik yüz hatları ve çarpıcı fizikleriyle güzeller bulutların üstünde mi yaşıyor, yoksa sıradan olmak bazen daha mı çok işe yarıyor?
Kuzey Carolina Üniversitesi'nden sosyal psikologlar bu alanda yıllardır toplanmış verileri inceleyerek ilginç sonuçlara varmış.
‘Güzel olan iyidir' yanılgısı
En basit şekilde ifade edecek olursak güzelliğin başın üstünde bir hale gibi taşındığına inanılır.
Onun iyi bir özellik olduğu, bu nedenle güzel insanın başka iyi özelliklerinin de olduğu düşünülür. Bir insanla ilgili edindiğimiz ilk izlenim görünüşüyle ilgilidir. Psikologlar buna "güzel olan iyidir de sanrısı” diyor.
Araştırmalar güzellerin etrafındaki bu halenin gerçek olduğunu, örneğin öğretmenlerde güzel öğrencilerin daha zeki olduğu algısının oluştuğunu, bunun notlara da yansıdığını gösteriyor.
Ayrıca bu halenin etkisi zamanla daha da artıyor.
İş hayatında fiziksel bakımdan güzel olarak algılanan insanlar başarı basamaklarını daha hızlı tırmanıyor.
Bir araştırma, en fazla ve en az çekici insanlar arasındaki ücret farkının ömür boyunca 230 bin dolara kadar tırmandığını gösteriyor.
Mahkemede bile güzelliğin etkili olduğu, çekici sanıklara karşı daha ılımlı davranıldığı, hatta ceza almaktan bile kurtuldukları, güzel davacıların davayı kazanma ve fazla ödeme ödeme alma şanslarının daha büyük olduğu görülmüştür.
Uzmanlar güzelliğin etkisinin her yerde hissedildiğini ifade ediyor.
Dezavantajlı durumlar
Fakat çoğu durumda böylesine işe yarayan güzellik bazı durumlarda da dezavantaja dönüşebiliyor.
Çekici erkekler daha iyi bir lider olarak algılanmakla birlikte, cinsiyetçi önyargılar güzel kadınların aleyhine işleyip, otorite gerektiren üst düzey görevlere onların getirilmesinde engelleyici bir faktör olabiliyor.
Ayrıca işe alan kişi kadın ise kendilerinden daha güzel olarak düşündükleri başka bir kadını işe alma konusunda daha acımasız davranabildikleri belirtiliyor.
Daha da önemlisi, daha güzel ya da daha yakışıklı olmak tıbbi bakım açısından da dezavantaj olabilir.
Güzel görünümü sağlıklı olmakla bir tutma eğilimi yüzünden, güzel insanların hastalıklarının daha az ciddiye alındığı, örneğin ağrı tedavisinde doktorların çekici insanlara karşı daha az özen gösterdiği ifade ediliyor.
Güzellik yalnızlığa da neden olabilir. 1975'te yapılan bir araştırmada, yolda rastlanan güzel bir kadından, belki de saygı göstermek amacıyla daha uzak durulduğu, böylece insanlar arası etkileşimin daha mesafeli olduğu görülmüştü.
Uzmanlar çekiciliğin görünür alanda kişiye daha fazla güç verdiğini, fakat bunun aynı zamanda karşıdaki insanın onlara yaklaşımını zorlaştırabildiğini belirtiyor.
İnternet üzerinden sevgili bulma siteleri, daha güzel insanların sevgili bulma ihtimalinin daha düşük olduğunu, aşırı güzelliğin karşıdaki insanın gözünü korkutabileceğini ifade ediyor.
Rekabet ile ilişkilendirme
Kısacası güzellik birçok durumda işe yarasa da, her türlü mutluğun kapısını açan bir tılsım değil. Uzmanlar güzellik algımız gibi, güzelliği dezavantaj kılabilecek bu tür etkilerin de yüzeysel olduğunu, yani insanın biyolojisinde yatan bir özellik olmadığını vurguluyor.
Güzel ve çekici insanlar rekabet ile ilişkilendiriliyor.
Bu hızlı değerlendirmeyi sağlayan algısal bir kestirme yol olarak düşünülebilir. Fakat birçok kestirmeler gibi bu da fazla güvenilir değil. Bu tür kestirme çıkarımların etkisini azaltmak için örneğin insan kaynakları bölümü adayın başarılarıyla ilgili bilgilere iş görüşmesinden önce dikkat çekebilir.
Görünüşe fazla odaklanmanın güzel görünümlü insanlar için bile gereksiz stres ve endişeye neden olduğunu ifade eden uzmanlar bunun insanlar arası etkileşimi de olumsuz etkilediğini belirtiyor.
Belki klişe olabilir ama hiçbir güzellik kötü kişiliğin üstünü örtemez.
