Cumhuriyet tarihinin çok partili siyasal yaşama geçişteki ikinci denemesi Serbest Cumhuriyet Fırkası (SCF), 12 Ağustos 1930'da kuruldu.
Paris Büyükelçisi Ali Fethi (Okyar) Bey, Türkiye'ye dönüşünde, Atatürk'ün isteğiyle SCF'yi kurdu. SCF, Terakkiperver Cumhuriyet Partisi (17 Kasım 1924 - 5 Haziran 1925) denemesinden sonra, Cumhuriyet tarihinde kurulan ikinci muhalefet partisiydi. SCF'nin kuruluşu, Türkiye'nin çok partili siyasal yaşama geçişinde önemli deneme olarak kabul ediliyor.
SCF'nin programında, cumhuriyet ilkelerine bağlılık vurgulanıyor, özellikle ekonomik ilkeler konusunda Cumhuriyet Halk Fırkası'ndan (CHF) ayrılıyordu. Programda özel girişimciliğe ağırlık verilirken, yabancı sermayeyi teşvik ön plana çıkıyordu. Fethi (Okyar) Bey'in başkanlığında örgütlenen parti, özellikle kıyı bölgelerinde ilgi gördü. Partideki bazı isimler daha sonra Demokrat Parti'nin (DP) kuruluşunda da yer alacaktı. Bunlar arasında Aydın il başkanlığını üstlenen Adnan Menderes de bulunuyordu.
SCF'nin gördüğü ilgi, başta CHF yönetimi olmak üzere değişik çevrelerde rahatsızlık yarattı, Atatürk karşıtlarının bu partide toplanmaya başladığı tartışmaları başladı. SCF yönetimi, bu sürecin sonunda, 17 Kasım 1930'da partinin feshini kararlaştırdı.
Programında, partinin cumhuriyetçi, milliyetçi ve laiklik ilkesine bağlı olduğu vurgulanıyor, yabancı sermayenin ülkeye girmesinin özendirilmesi isteniyor, ekonomik yaşamda sürekli devlet müdahalesine karşı çıkılıyordu.
- AK Parti 19 yılı geride bıraktı
Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde oluşturulan "Erdemliler Hareketi", 2001'de "AK Parti" adıyla siyaset sahnesindeki yerini aldı.
Belli başlı diğer olaylar:
9 Ağustos
1543- Osmanlı orduları Estergon Kalesi'ni fethetti.
1915- Anafartalar Grubu Komutanı Miralay Mustafa Kemal Paşa komutasındaki ordu, Conkbayırı'nda İtilaf Devletleri ordularını yendi. Birinci Anafartalar Zaferi kazanıldı.
1915- Barbaros Hayrettin zırhlısı, Bolayır önlerinde E-11 düşman denizaltısı tarafından batırıldı.
1928- Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal, İstanbul Sarayburnu Parkı'nda CHP'nin düzenlediği gecede yeni Türk harflerini tanıttı.
1936- Berlin Olimpiyatları'nda milli güreşçi Yaşar Erkan, 62 kiloda şampiyon oldu.
1945- ABD, ikinci atom bombasını Nagazaki'ye attı, 37 bin kişi öldü, 40 bin kişi yaralandı.
1954- Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya arasında "Balkan Paktı" adı verilen ittifak kuruldu.
1974- ABD Başkanı Richard M. Nixon, "Watergate" skandalının yarattığı kamuoyu baskısı sonucu istifa etti. Nixon, istifa eden ilk ABD Başkanı oldu. Başkanlık görevini, yardımcısı Gerald Ford devraldı.
1976- Çin Halk Cumhuriyeti lideri Mao yaşamını yitirdi.
1980- Kahramanmaraş olayları davası sonuçlandı, 22 kişiye idam cezası verildi.
1997- Elli dört gazeteci cemiyeti ile derneğinin oluşturduğu Gazeteciler Federasyonu kuruldu.
2009- İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi, ikinci "Ergenekon" davası ile, iddianamesini 5 Ağustos'ta kabul ettiği üçüncü "Ergenekon" davasının birleştirilmesini kararlaştırdı.
2011- Akdeniz Üniversitesi, dünyanın ilk rahim naklini gerçekleştirdiklerini duyurdu.
2013- Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta bir Türk pilot ve yardımcısı kaçırıldı. Türk pilot ve yardımcısını kaçıranlar, Suriye'de rehin tutulan 9 Lübnanlının serbest bırakılması talebinde bulundu.
2015- Gazeteci-yazar, ressam Fikret Otyam, Antalya'da tedavi gördüğü hastanede 89 yaşında hayatını kaybetti.
2016- Ankara Büyükşehir Belediye Meclis toplantısında alınan kararla Kızılay Meydanı'nın ismi "15 Temmuz Kızılay Milli İrade Meydanı", Genelkurmay Kavşağının ismi de "15 Temmuz Şehitler Meydanı" olarak değiştirildi.
10 Ağustos
1876- Padişah V. Murat, akli dengesini yitirdiği gerekçesiyle tahttan indirildi.
1914- İngiliz donanmasından kaçan Alman zırhlıları "Goeben" ve "Breslau", Çanakkale'den geçerek Osmanlı devletine sığındı. Satın alındığı açıklanan bu zırhlılara "Yavuz" ve "Midilli" adları verildi.
1920- İstanbul Hükümeti ile İtilaf Devletleri arasında Sevr Antlaşması imzalandı.
1920- Ankara'da "Yenigün" gazetesi yayımlanmaya başladı.
1950- Bulgaristan'da uygulanan asimilasyon politikası üzerine Türkiye'ye göç başladı. 1951'e kadar 150 binden fazla Türk göç etti.
1954- Murat Güler, Manş Denizi'ni yüzerek geçen ilk Türk yüzücüsü oldu.
1982- Ermeni asıllı Türk vatandaşı Artin Penik, terör örgütü ASALA'yı protesto etmek için Taksim Meydanı'nda kendini yaktı.
1994- Türkiye'nin ilk uydusu Türksat 1B, Fransız Guyanası'ndaki Kourou Üssü'nden fırlatıldı ve geçici yörüngesine oturdu. Böylece Türkiye, uzayda uydusu olan 18 ülke arasına girdi.
2006- DİSK'in kurucularından ve eski Genel Başkanı Kemal Nebioğlu vefat etti.
2007- TBMM Genel Kurulunda, CHP'den Güldal Mumcu ile MHP'den Meral Akşener, 38 yıl aradan sonra kadın başkan vekilliği görevine seçildi.
2011- "Kamuoyunu yönlendirme amaçlı internet siteleri" davasında, haklarında yakalama emri çıkarılan 14 sanıktan 1. Ordu Komutanı emekli Orgeneral Hasan Iğsz, çıkarıldığı mahkemece tutuklandı.
2011- Çin'in ilk uçak gemisi "Varyag", ülkenin kuzeydoğusundaki Dalian Limanı'nda deneme seferine çıktı.
2015- Bakanlar Kurulu, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel'e "Devlet Şeref Madalyası" verilmesini kararlaştırdı.
2015- Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından, haklarında "örgüt kurma" iddiasıyla yakalama kararı çıkarılan eski savcılar Zekeriya Öz ile Celal Kara, Gürcistan üzerinden Ermenistan'a geçti. Firari savcıların daha sonra Almanya'ya gittikleri öğrenildi.
2016- Gözaltına alındıktan sonra adli kontrol kararıyla serbest bırakılması sonrası Bulgaristan'a kaçan FETÖ'nün "para kasası" olarak nitelenen örgüt üyesi Abdullah Büyük, Türkiye'ye iade edildi.
2017- Uluslararası Göç Örgütü'nün (IOM) açıklamasına göre, Yemen açıklarında denize atılarak ölüme terk edilen, çoğunluğu genç, Somalili ve Etiyopyalı 120 kişiden 51'i boğularak hayatını kaybetti.
2018- ABD Başkanı Donald Trump, Türkiye'ye yönelik çelik ve alüminyum için gümrük vergilerini iki katına çıkardığını duyurdu.
2018- BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği görevine eski Şili Devlet Başkanı Michelle Bachelet getirildi.
11 Ağustos
1473- Fatih Sultan Mehmet'in komuta ettiği Osmanlı ordusu, Otlukbeli Savaşı'nda Uzun Hasan komutasındaki orduyu yenerek Akkoyunlu Beyliği'ne son verdi.
1480- Gedik Ahmet Paşa komutasındaki Osmanlı donanması, İtalya'nın Otranto Limanı'nı zapt etti.
1923- İsmet İnönü, Lozan Anlaşması'nı imzaladığı kalemi, İstanbul Üniversitesine armağan etti.
1929- Türk Yerli Mallar Sergisi, Galatasaray Lisesi'nde açıldı.
1934- "Alkatraz Kuşçusu" filmine konu olan, ABD'de San Francisco'daki Alkatraz Adası hapishanesi hizmete girdi.
1952- Ürdün Meclisi, şizofreni hastalığı nedeniyle tahtta kalması sakıncalı görülen Kral Tallal'ın yerine oğlu Veliaht Prens Hüseyin'i kral seçti.
1961- Yassıada duruşmaları 9 ay 25 gün sonra sona erdi.
1961- İstanbul'da 92 yıldır hizmet veren tramvaylar kaldırıldı.
1980- Çin'de Mao dönemi resmen tarihe karıştı. Komünist Partisi Merkez Komitesi, Mao ile ilgili tüm resim, demeç ve afişleri yasakladı.
1999- Bin yılın son güneş tutulması gerçekleşti.
2005- Çanakkale'deki Troya Antik Kenti'nin 18 yıllık kazı heyeti başkanı Prof. Dr. Manfred Osman Korfmann, 63 yaşında Almanya'da öldü.
2009- Sinema ve tiyatro oyuncusu 67 yaşındaki Aykut Oray, Köyceğiz'de kaldığı otelde ölü bulundu.
2012- İran'ın batısında 6,0 ve 6,2 şiddetinde meydana gelen depremlerde 306 kişi hayatını kaybetti.
2015- Yunan hükümetinin 86 milyar avroluk "Üçüncü Kurtarma Paketi"yle ilgili Avrupalı kurumlarla sürdürdüğü müzakerelerde anlaşmaya varıldı.
2015- Uluslararası Atletizm Federasyonu (IAAF), 2005 ve 2007'de düzenlenen dünya şampiyonalarına katılan 28 sporcunun yeniden yapılan doping testlerinde "olumsuz bulgulara" rastlandığını ve haklarında disiplin soruşturması başlatıldığını açıkladı.
2016- Sakarya'da, FETÖ'nün darbe girişimine ilişkin soruşturma kapsamında eski milletvekili Hakan Şükür hakkında "silahlı terör örgütüne üye olmak" suçundan resen yakalama kararı çıkarıldı.
2016- Niğde'de Kınık Höyük'te yapılan kazı çalışmalarında Pers dönemine ait 2 bin 500 yıllık tapınak bulundu.
2017- Trabzon'un Maçka ilçesi kırsalında, 16 yaşındaki Eren Bülbül, evden erzak çalan teröristlerin yerini güvenlik güçlerine gösterirken bölücü örgüt mensupları tarafından vurularak şehit edildi. Bülbül, özellikle sosyal medyada yaptığı "Biri de demiyor ki 'İyi ki varsın Eren" paylaşımının ardından, eli kanlı teröristlerin çocuk kurbanları arasında sembol bir isim olarak yerini aldı.
2017- ABD'nin Kaliforniya eyaletinde federal mahkeme, başörtüsü nedeniyle dini ayrımcılığa uğrayan Müslüman kadına 85 bin dolar tazminat ödenmesine karar verdi.
2020- Belarus'ta cumhurbaşkanlığı seçimini Aleksandr Lukaşenko'nun kazanmasının ardından başlayan protestolarda 2 binden fazla kişi gözaltına alındı.
12 Ağustos
1851- İlk düz dikiş makinesini 1850'de Boston'da imal eden Isaac Singer, buluşunun patentini aldı.
1877- Thomas Alva Edison, "Edisonphon" adını verdiği ilkel gramofonu geliştirdi.
1908- Ford marka ilk otomobil üretildi.
1910- İstanbul Moda'da ilk tenis kortu açıldı.
1930- Eski başbakanlardan Paris Büyükelçisi Ali Fethi (Okyar) Bey, "Serbest Cumhuriyet Fırkası"nı kurdu.
1953- Sovyetler Birliği ilk hidrojen bombasını gizlice denedi.
1955- Çağdaş Alman edebiyatının önde gelen isimlerinden yazar Thomas Mann 80 yaşında hayata veda etti.
1960- İlk Amerikan haberleşme uydusu "Echo One", Cape Canaveral'dan fırlatıldı.
1964- "007 James Bond"un yaratıcısı, yazar Ian Fleming 56 yaşında öldü.
1998- Devlet İstatistik Enstitüsü, 30 Kasım 1997'de yapılan genel nüfus sayımının sonucunun 62 milyon 870 bin 30 olduğunu açıkladı.
1999- Şair Can Yücel, 73 yaşında İzmir'de yaşama veda etti.
2000- Rus Kursk denizaltısı, Barents Denizi'nde 112 mürettebatıyla battı.
2000- Tiyatro ve sinema sanatçısı Güzin Özipek 75 yaşında hayatını kaybetti.
2008- Terör örgütü DHKP/C'nin elebaşı Dursun Karataş'ın avukatı Taylan Tanay, müvekkilinin 11 Ağustos'ta Hollanda'da öldüğünü açıkladı.
2015- Çin'in kuzeyindeki Tiencin kentinin liman bölgesinde bulunan lojistik firmasının deposunda meydana gelen patlamada 164 kişi hayatını kaybetti, yaklaşık 700 kişi yaralandı. Patlamada 9 kişi kayboldu.
2017- Trabzon'un Maçka ilçesi kırsalında 11 Ağustos'ta bölücü terör örgütü mensuplarıyla sağlanan sıcak temas sırasında şehit olan 16 yaşındaki Eren Bülbül, ailesi, yakınları, vatandaşlar ile İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun katıldığı cenaze töreniyle son yolculuğuna uğurlandı.
2018- Avrupa Artistik Cimnastik Şampiyonası'nda Milli Sporcu İbrahim Çolak, halka aletinde gümüş madalya kazanarak ilke imza attı. Milli sporcu, şampiyonada Türkiye'ye tarihindeki ilk gümüş madalyayı getirdi.
2020- İçişleri Bakanlığınca Hatay'da 1448 personelin katılımıyla "Yıldırım-5 Amanoslar Operasyonu" başlatıldı.
13 Ağustos
1910- Modern hemşireliğin kurucusu Florence Nightingale, İngiltere'de 90 yaşında hayatını kaybetti.
1923- Mustafa Kemal, yeniden Büyük Millet Meclisi Başkanı seçildi.
1961- Doğu Almanya yönetimi, Batı'ya kaçışları önlemek için Berlin sınırını dikenli tellerle kapattı. 20 Ağustos'ta bu tellerin yerine daha sonra "Utanç Duvarı" denilecek beton duvar örülmeye başlandı.
1966- Çin'de Mao, "Kültür Devrimi"ni ilan etti.
1993- Eski Cumhuriyet Senatosu başkanlarından Tekin Arıburun 90 yaşında öldü.
1999- Uluslararası tahkim yolunu açan anayasa değişikliği kabul edildi.
2003- Sinemanın karakter oyuncusu Kazım Kartal 67 yaşında yaşamını yitirdi.
2007- Dünyanın en yaşlı insanı olarak bilinen, 4 Ocak 1893 doğumlu 114 yaşındaki Japon Yone Minagava "yaşlılıktan" öldü.
2011- Türkiye, 2020 Olimpiyat Oyunları'nı düzenlemek için adaylığını resmen açıkladı.
2015- DEAŞ, Irak'ın başkenti Bağdat'ta, Şiilerin yoğunlukta yaşadığı Sadr semtinde pazar yerine bomba yüklü tırla saldırı düzenledi. Saldırıda 45 kişi öldü, 105 kişi yaralandı.
2017- Yeşilçam'ın unutulmaz oyuncuları arasında gösterilen Kuzey Vargın, Marmaris'te tedavi gördüğü hastanede 77 yaşında hayatını kaybetti.
2018- İsrail, 2010'dan bu yana dünyanın farklı ülkelerinden Filistin'e gönderilen ancak alıcılarına ulaşmasına izin vermeyerek el koyduğu tonlarca postayı yıllar sonra Filistin hükümetine teslim etti.
2020- Muharrem İnce, 4 Eylül'de Sivas'tan "Bin Günde Memleket Hareketi" başlatacağını açıkladı.
14 Ağustos
1893- Dünyada ilk kez Fransa'da otomobillere plaka takıldı.
1908- Türk Basın Birliği kuruldu.
1908- İngiltere'nin Folkstone kentinde, dünyada ilk kez uluslararası güzellik yarışması düzenlendi.
1934- Türkiye Selüloz ve Kağıt Fabrikaları Genel Müdürlüğü (SEKA) kuruldu. Paşabahçe Cam Fabrikasının temeli atıldı.
1941- ABD Başkanı Franklin Roosevelt ve İngiltere Başbakanı Winston Churchill, Atlantik Sözleşmesi'ni yayımladı.
1945- II. Dünya Savaşı sonunda Japonya, kayıtsız şartsız teslim oldu. İmparator Hirohito, ülkesinin teslim olduğunu açıkladı.
1947- İngiltere, Hindistan'a bağımsızlık verdi. Hindistan'daki Müslüman Birliği lideri Muhammed Ali Cinnah ve Kongre Partisi lideri Pandit Nehru'nun Hindistan'ın paylaşımına ilişkin İngiliz planını kabul etmesinin ardından ülke ikiye ayrıldı ve bağımsız Pakistan devleti kuruldu.
1956- Alman yazar Bertolt Brecht 58 yaşında hayatını kaybetti.
1974- İkinci Kıbrıs Barış Harekatı başladı.
1974- Rumlar, ANKA Ajansı muhabiri Adem Yavuz'u tutsak aldı. Gözleri bağlıyken ateş edilerek yaralanan Yavuz, 26 Ağustos'ta Adana'da hastanede hayatını kaybetti.
2001- Recep Tayyip Erdoğan liderliğindeki "Erdemliler Hareketi", "AK Parti" adıyla siyaset sahnesine girdi.
2005- SKY Türk televizyonu ana haber spikeri Mehmet Tacettinoğlu, Uşak'ın Pınarbaşı beldesi yakınlarındaki trafik kazasında 37 yaşında vefat etti.
2005- 121 kişinin bulunduğu, Boeing 737 tipi Kıbrıs Rum kesimi yolcu uçağı Atina yakınlarında, iki gün sonra da 152 yolcu taşıyan Kolombiya uçağı Venezuela'nın kuzeybatısında düştü. İki kazadan da kurtulan olmadı.
2015- ABD, 54 yıl sonra Küba'nın başkenti Havana'daki büyükelçiliğini resmen açarak bayrağını yeniden göndere çekti.
2016- Takipsizlikle sonuçlanan "17 Aralık soruşturmasında usulsüzlük yapıldığı ve kumpas kurulduğu" iddiasıyla yürütülen soruşturma sonucunda, aralarında Fetullah Gülen ve eski emniyet müdürlerinin de bulunduğu 67 şüpheli hakkında hazırlanan iddianame, mahkemece kabul edildi.
2016- Yemen'in Saada kentinde bir okula düzenlenen hava saldırısında, yaşları 8 ila 15 arasında değişen 10 çocuk öldü, 28 çocuk yaralandı.
2017- Batı Afrika ülkesi Mali'de FETÖ ile iltisaklı tüm okullar, Mali Milli Eğitim Bakanlığı ile imzalanan anlaşma çerçevesinde Türkiye Maarif Vakfına devredildi.
15 Ağustos
MÖ 30- Kraliçe Kleopatra intihar etti, Mısır Romalıların eline geçti.
1461- Trabzon'u fetheden Fatih Sultan Mehmet, Trabzon Rum İmparatorluğu'na son verdi.
1826- Mehmet Reşit Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Atina'ya girdi.
1869- Akdeniz ve Kızıldeniz'i birbirine bağlayan, Avrupa ile Hint Okyanusu ve Büyük Okyanus arasındaki en kısa mesafe olan Süveyş Kanalı açıldı.
1914- Atlas Okyanusu ile Büyük Okyanusu birbirine bağlayan Panama Kanalı açıldı.
1951- Nazım Hikmet, Bakanlar Kurulu kararıyla Türk vatandaşlığından çıkarıldı.
1969- Woodstock müzik ve sanat festivali başladı.
1971- Üretimine Türkiye'de Şubat 1971'de başlanan "Renault 12" marka otomobiller altı ay sonra satışa sunuldu.
1994- Roman ve filmlere konu olan terörist "Çakal Carlos" Sudan'da yakalandı. Carlos, daha sonra Paris'te mahkeme önüne çıkarıldı.
2004- Atatürk Ödülü sahibi ilk Türk kadın opera sanatçısı ve ressam Semiha Berksoy 94 yaşında İstanbul'da vefat etti.
2016- Diyarbakır-Batman Karayolunun Bismil ilçesi yol ayrımında bulunan Şehit Emniyet Amiri Murat Uçar Bölge Denetleme İstasyonu'nda güvenlik güçlerini hedef alan bombalı saldırıda 5'i polis, biri çocuk, biri sivil olmak üzere 7 kişi şehit oldu, 45 kişi yaralandı.
2016- Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink'in öldürülmesine ilişkin soruşturma kapsamında gözaltına alınan, dönemin Trabzon İl Jandarma Komutanı Albay Ali Öz'ün de aralarında bulunduğu 4 şüpheli tutuklandı.
2018- ABD menşeli bazı ürünlerin ithalatında ek mali yükümlülük oranlarının yüzde 100 artırılmasına dair Cumhurbaşkanı Kararı, Resmi Gazete'de yayımlandı.
Anadolu Ajansı ve İHA tarafından yayınlanan yurt haberleri Mynet.com editörlerinin hiçbir müdahalesi olmadan, sözkonusu ajansların yayınladığı şekliyle mynet sayfalarında yer almaktadır. Yazım hatası, hatalı bilgi ve örtülü reklam yer alan haberlerin hukuki muhatabı, haberi servis eden ajanslardır. Haberle ilgili şikayetleriniz için bize ulaşabilirsiniz