Hak-İş, çalışanlara pozitif ayrımcılık getirecek bir anayasa istiyor

Hak-İş tarafından hazırlanan ve Meclis Anayasa Komisyonu'na sunulan, Hak-İş Konfederasyonu Anayasa Önerisi, çalışma hayatı konusunda önemli düzenlemeler içeriyor. Kıdem tazminatının kazanılmış bir hak olduğu belirtilen öneride, devletin bu hakkı güvence altına aldığı ifade ediliyor. Öneride, devletin istihdamı artırması, çalışanların yaşama ve çalışma koşullarını iyileştirmesi ve çalışma barışının sağlanması için gerekli tedbirlerin alınması hükme bağlanıyor.
Hak-İş Genel Merkezi'nde pakete ilişkin değerlendirmelerde bulunan , Konfederasyon Başkanı Mahmut Arslan; yeni, katılımcı, çoğulcu bir anayasa yapmak istediklerini belirtti. 1982 Anayasası'nın süreçlerinin her birinde bu sürece karşı demokratik mücadelenin yürütülmesini talep eden bir anlayışa sahip olduklarının altını çizen Arslan, “5 bin üyemize gönderdiğimiz anket çalışmalarına göre değerlendirilmiştir. Komisyonumuz bunlar üzerinde uzun ve ayrıntılı olarak çalışma yapmıştır.” dedi.
Üyelerinin yüzde 78.6’sının yeni bir anayasa talebinde bulunduklarını belirten Arslan'ın açıkladığı öneri paketinde yer alan “Sosyal ve Ekonomik Haklar” başlığını taşıyan bölüm çalışma hayatını yakından ilgilendiren önerileri kapsıyor. Çalışma Hakkı, Zorla Çalıştırma Yasağı, Çalışma, Teşebbüs ve Sözleşme Özgürlüğü, Sendikal Haklar, Ekonomik ve Sosyal Denge başlıkları bu bölümde yer alıyor. Öneride, çalışanların, kıdem tazminatının kazanılmış bir hak olduğu ve devletin bu hakkı güvence altına aldığı ifade ediliyor. Devletin, istihdamı artırmak, çalışanların yaşama ve çalışma koşullarını iyileştirmek ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alacağı hükme bağlanıyor. Önceden izin almaksızın; çalışanların sendika ve üst kuruluşlarını, işverenlerin işveren örgütü ve üst kuruluşlarını kurma; bunlara üye olma ve üyelikten çekilme haklarına sahip olduğu vurgulanıyor. Emeklilerin sendikalara üye olma ve üyelikten çekilme hakkına sahip olduğu belirtiliyor. Herkesin eğitim, sağlık, beslenme, gıda güvenliği, temiz suya erişim, barınma ve konut, istihdam, özgürlük, güvenlik, sosyal koruma ve sosyal güvenlik haklarına sahip olduğu ifade ediliyor. Devletin, bu hakları uluslar arası hukuktan kaynaklanan yükümlülüklerle paralel olarak güvence altına almakla ve geliştirmekle yükümlü olduğu belirtiliyor. Ekonomik ve sosyal politikaların oluşturulmasında ve uygulanmasında Ekonomik ve Sosyal Konsey'i etkin şekilde işletilmesine yönelik düzenlemeye yer veriliyor.
Anayasa önerisinin giriş bölümünde “Anayasanın Bağlayıcılığı ve Üstünlüğü” maddesini birinci bölümde ilk madde olarak düzenlemiş. Bu madde ile Anayasa’nın; yasama, yürütme ve yargı organlarını içeren devlet yönetimi ile diğer tüm kurum ve kuruluşları ve kişileri bağlayan temel hukuk kuralları olduğu vurgulanıyor. Önerilerin ikinci bölümünü “Devletin Temel Esasları” oluşturuyor. Temel haklar ve özgürlükler, devletin şekli ve nitelikleri, devletin temel amaç ve görevleri, egemenlik ve kullanımı, vatandaşlık, ayrımcılık yasağı, eşitlik ve adalet başlıkları altında toplanan esaslar bölümünde, 1982 anayasasında olduğu gibi, “Değiştirilemez”, “değiştirilmesi teklif dahi edilemez” gibi ifadeler ve hükümlere yer verilmemesi dikkat çekiyor. Temel Haklar ve Özgürlükler, başlığı altında bulunan Madde 2’de ise insan olma onurunun gereği olarak dokunulmayacağı, devredilmeyeceği, ve vazgeçilemeyecek temel hak ve özgürlüklere sahip olduğu vurgusu yapılıyor.

EŞİTLİĞİN KAPSAMI GENİŞLETİLMİŞ
Madde 7’de eşitlik ilkesinin kapsamı genişletiliyor. Kanun önünde herkesin eşi olduğu vurgulanan maddede, “Dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefi inanç, din, mezhep gibi sebeplerle ayırımcılık yapılamaz.” Deniliyor. Kişilerin eşit muamele görme hakkının güvence altına alınmasına, ayrımcılığa karşı korunmasına ilişkin kanun çıkarılmasına da işaret ediliyor.

KADIN HAKLARINA ÖZEL ÖNEM
Önerinin üçüncü bölümümde “Birey Hak ve Özgürlükleri” başlığı altında haklar düzenleniyor. Kadın hakları ayrı bir madde olarak kapsamlı şekilde düzenleniyor. Eğitim ve öğretim dilinin ise Türkçe olarak belirleniyor. Ancak Türkçeden başka dillerde eğitim ve öğretim yapılması ile ilgili esaslar, demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olarak kanunla düzenlenmesi imkânı getiriliyor. Laiklik meşruiyetini insan haklarından alan; din, vicdan, düşünce ve ibadet hürriyetinin teminatı olarak ifade ediliyor. Göçmen ve Sığınmacı Hakkına yer veriliyor. Örgütlenme özgürlüğü geniş bir biçimde kaleme alıyor. İnsan Hakları İhlalleri ve Ayrımcılıkla Mücadeleye yönelik olarak ayrı bir madde yazılmıştır. Katılımcı bir yapıda “İnsan Hakları İhlalleri ve Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Kurulu” oluşturulmasına yönelik düzenlemeye yer veriliyor.
Önerinin sekizinci bölümünü düzenleyen “Savunma ve Güvenlik” başlığı altında ise, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin sevk ve idaresinden sorumlu olan Genel Kurmay Başkanlığı’nın Savunma Bakanlığına bağlı olması gerektiği dile getiriliyor.