Hakim ve savcılar: Yeni bir anayasaya ihtiyaç var

İstanbul - Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı'nca (TESEV) hakim ve savcılardan oluşan 51 kişiyle hazırlanan rapora göre, hakim ve savcıların yüzde 67'si Türkiye'de yeni bir anayasaya ihtiyaç duyulduğu görüşünü taşıyor.

TESEV tarafından hazırlanan "Yargıda ve Yargıya Dair Algı ve Zihniyet Kalıpları" raporunun ilk aşamasının sonuçları açıklandı.

Aytar, hazırlanan raporun saha çalışmasının 4-5 ay sürdüğünü, hakim ve savcılardan oluşan 51 kişiyle toplam 80 saatlik görüşme yapıldığını vurgulayarak, çalışmanın tüm yargıdaki eğilimin analizi olarak değil, bu konuda başka bir çalışmaya başlangıç olarak algılanmasını istedi.

Prof. Dr. Sancar da, çalışmada "yargının röntgenini" nasıl çekeceklerine yönelik veriler ortaya çıkarmaya çalıştıklarını belirtti.

Raporda, "Devlet çıkarları mı, adaletin gerekleri mi? Demokrasi mi, güvenlik mi?" başlıklı bölümde "Hakim ve savcılar arasında yargılama faaliyeti sırasında adalet ile devletin çıkarı veya demokrasi ile devletin güvenliği arasında bir karşıtlık çıkabileceği ve bu durumda devletin çıkarlarının korunması gerektiği kanısının yaygın olduğunu gördük" ifadesine yer verildi.

Raporda, "(İnsan hakları devletin güvenliği açısından tehdit oluşturabilir mi?) sorusunu 'Evet' diye yanıtlayanların oranı yüzde 51 oldu. Bu soruya 'Hayır' diye yanıt verenlerin oranı ise yüzde 28'de kaldı" denildi.

Raporda, devlete karşı işlenmiş suçlar ile devlet görevlileri tarafından işlenmiş suçlara yargının yaklaşımında bir farklılaşma olduğu eleştirileri hatırlatılan görüşmecilerin, "Sizce yargıda böyle bir eğilimden söz edilebilir mi?" sorusuna da yüzde 45'lik bir kesimin "Evet maalesef var" yanıtını verdiğine işaret edildi.

Raporda, Anayasa'nın 90'ıncı maddesine eklenen temel hak ve özgürlüklere ilişkin uyuşmazlıklarda milletlerarası hükümlerin esas alınması" şeklindeki düzenlemeyi görüşmecilerin çoğunluğunun "olumsuz bulduğu" ifade edilirken, bu görüşte olan hakim ve savcıların bazıları bu durumu "egemenliğin sınırlandırılması", "içişlerine müdahale" olarak yorumladığı bildirildi.

Aynı raporda, AİHM kararlarından dolayı yargılamanın yenilenmesi imkanı tanıyan düzenlemeyi görüşmecilerin yüzde 49'unun olumsuz değerlendirdiği, görüşmecilerin yüzde 63'ünün de AİHM'in kararlarında Türkiye'ye karşı önyargılı olduğunu düşündüğünü söyledikleri ifade edildi.

Raporda, AB'ye uyum çerçevesinde yapılan değişiklikler de sorulan görüşmecilerin yüzde 58'inin yapılanları insan haklarının gelişimi açısından olumlu bulduğu kaydedildi.

Raporda, yargı bağımsızlığı, 301'inci madde gibi diğer konular hakkındaki yorumlar da "görüşmecilerimizin yüzde 82'si bu düzenleme ve uygulamaların hakim savcılara yeterli güvenceyi sağlamadığını düşündüğünü söyledi" denildi.

AA