Hava yoluyla dış ticaret işlemlerinde kolaylık

DENİZ ÇİÇEK - Hava yoluyla gerçekleştirilen dış ticarette işlemleri yavaşlatan fiziki belge kullanımının ve mükerrer işlemlerin ortadan kaldırılmasının hedeflendiğyen "Mobil Uygulamalarla Desteklenerek Hava Yolu İşlemlerinin Dijitalleştirilmesi Projesi"nin gelecek yıl tamamlanması planlanıyor.

AA muhabirinin, 2023 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'ndan yaptığı derlemeye göre, gümrük hizmetlerinde bürokrasinin ve maliyetlerin azaltılması, ticaretin kolaylaştırılması, etkin kontrol yöntemleri uygulanarak kaçakçılığın önlenmesi ile işlemlerde şeffaflığın ve öngörülebilirliğin esas alınması temel amaç olarak belirlendi.

Türkiye'de mevcut durumda, 19 gümrük ve dış ticaret bölge müdürlüğü faaliyet gösterirken bunlara bağlı 154 faal gümrük müdürlüğü bulunuyor. Gerekli görülen müdürlüklerde modernizasyon çalışmaları devam ediyor.

Modernizasyon çalışmaları süren gümrük müdürlükleriyle güvenli ticaret, işlem sürelerinin kısaltılması, kaçakçılığın önlenmesi gibi konularda iyileşme sağlanarak gümrük hizmetlerinde sürecin daha etkin bir yapıya kavuşturulması amaçlanıyor. Bu kapsamda, Türkgözü, Gürbulak ve Pazarkule gümrük kapıları ile Erzurum Gümrük Müdürlüğünün inşaat çalışmaları devam ediyor. Bunlardan Gürbulak Gümrük Kapısı dışındakilerde inşaat çalışmalarının 2023 yılında tamamlanması planlanıyor.

2021 yılında işlem yapılan toplam gümrük beyanname sayısı, bir önceki yıla göre yüzde 15,4 artarak 12 milyon 659 bin 526'ya yükseldi. Bu yılın ocak-temmuz döneminde ihracat ve ithalat yapan toplam firma sayısı 126 bin 557 oldu.

İhracatta Kağıtsız Gümrük Projesi ile ihracat sürecinin hızlandırılarak maliyetlerin düşürülmesi ve arşiv maliyetlerinin ortadan kaldırılması bekleniyor. Proje, tüm gümrük müdürlüklerinde uygulanırken kağıtsız gümrük idareleri hedefi doğrultusunda antrepo beyanname eklerinin de kağıtsız ve e-imzalı olarak tüm gümrük müdürlüklerinde işlem görmesi sağlandı.

- Mobil sistemler geliştirilecek

Diğer yandan, 2014 yılında başlatılan Tek Pencere Sistemi'ne ağustos ayı itibarıyla dahil olan kurum sayısı 22'ye ulaşırken belge sayısı 170'e yükseldi. Sanayi üretiminde katma değerin artırılması ve dışa bağımlılığın azaltılmasına yönelik son yıllarda yüksek miktarda yatırım yapılan tarama sistemlerinin ülkede geliştirilmesi amacıyla yürütülen Yerli ve Milli Tarama Sistemi Projesi kapsamında üretilen ilk yerli tarama sistemi testlerden geçirildi ve nihai kurulum sahasında faaliyete alındı. Sistemin teminine devam edilerek, yarı sabit sistemlerin yanı sıra mobil ve geri yansıma teknolojili sistemlerin de geliştirilmesi konusunda çalışmalar sürdürülüyor.

Uluslararası ticaretin yasal zeminde gerçekleşmesini sağlamak için yürütülen risk analizi faaliyetleri kapsamında Risk Analizi Teknik Altyapısının Güçlendirilmesi (Veri Madenciliği) Projesi ile yakalama oranları yükselirken kaçakçılıkla daha etkin mücadele edilmeye başlandı. Ayrıca, kırmızı hat oranlarının en iyi ülke uygulamaları seviyesine ulaşmasını hedefleyen proje kapsamında gümrüklerde daha hızlı ve etkin kontrollerin gerçekleşmesi sağlanırken buna bağlı olarak zaman ve maliyetlerden tasarruf edildi.

Hava yoluyla gerçekleştirilen dış ticaret süreçlerinde işlemleri yavaşlatan fiziki belge kullanımının ve mükerrer işlemlerin ortadan kaldırılmasını hedefleyen Mobil Uygulamalarla Desteklenerek Hava Yolu İşlemlerinin Dijitalleştirilmesi Projesi ile de paydaşlar arasında bilgi alışverişinin elektronik olarak gerçekleştirilmesi sağlanacak. Projenin 2023 yılında tamamlanması öngörülüyor.

- Kapılarda 7/24 denetim

Programa göre, hudut kapılarında görev yapan tüm kurumlarda 7/24 çalışma uygulamasına geçilecek. Tarım ve Orman ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği bakanlıkları tarafından Türkiye gümrük bölgesi giriş kapılarında yapılacak denetimlerin 7/24 çalışma esasına uygun olacak şekilde yürütülmesi amacıyla söz konusu bakanlıklarda yeterli sayıda personel görevlendirilecek.

Güvenilir firmalara gümrük işlemlerinde kolaylık sağlayan ve 2013 yılında uygulamaya konulan yetkilendirilmiş yükümlü statüsü kapsamında yetki verilen firma sayısı da ağustos ayı itibarıyla 635'e ulaştı. Yetkilendirilmiş yükümlü statüsü sahibi firmalara ilave kolaylıklar sağlanması da planlanıyor. İhracatta yerinde gümrük izninin, koşullara bağlı kalmadan tüm yetkilendirilmiş yükümlü statü sahibi firmalara yaygınlaştırılması faaliyeti kapsamında bürokrasinin azaltılmasına yönelik analiz ve mevzuat çalışmaları tamamlanacak.