HDP 'dokunulmazlık' için Anayasa Mahkemesi'ne gidiyor

HDP milletvekilleri, dokunulmazlıklarını düzenleyen Anayasa değişikliğinin iptaline ilişkin yarın saat 14:00'te Anayasa Mahkemesi'ne, bireysel başvurularda bulunulacak.

Tuğluk, AA muhabirine yaptığı açıklamada, hakkında dosya bulunan milletvekillerinin dokunulmazlıklarını kaldıran anayasa değişikliğinin iptali için, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapma kararını yeniden değerlendirdiklerini ve başvuru tarihini 26 Mayıs Perşembe saat 14.00 olarak kararlaştırdıklarını bildirdi.

Aysel Tuğluk, HDP Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ adına da bireysel başvuruların yapılacağını belirtti.

Kendisinin de parti avukatları ve Ankara'da bulunan milletvekilleri ile Anayasa Mahkemesine yapılan başvuruya katılacaklarını anlatan Tuğluk, başvuru sonrasında basın açıklaması yapacaklarını kaydetti.

Dünyada dokunulmazlıklar neden kaldırılıyor?

Dokunulmazlıkların kaldırılması konusu farklı ülkelerde de dönem dönem siyasi gündem konusu oluyor. Peki konu, dünyada hangi nedenlerle gündeme geliyor, nasıl tartışılıyor, sonuçları ne oluyor?

Türkiye'de son dönemin en önemli gündem maddelerinden 'dokunulmazlıklar', dünyanın dört yanındaki parlamentolarda da tartışılan bir mesele. Konu, farklı ülkelerde değişik nedenlerle gündeme gelebiliyor ve farklı sonuçlar doğurabiliyor.

Kimi ülkelerde dokunulmazlıkların kaldırılması doğrudan hükümeti 'hedef alıyor' ve talep, muhalefetten ya da yargıdan geliyor. Bazı ülkelerde ise hükümet partileri, muhalefetteki milletvekillerinin yargılanabilmeleri için onların bu zırhtan mahrum kalmalarını istiyor.

Bu ikinci durumda muhalifler, genellikle hükümetlerin kendilerini siyasi olarak saf dışı bırakmaya çalıştığı eleştirisini yapıyor. Hükümetlerin, muhalefetten bazı milletvekillerinin dokunulmazlıklarını kaldırmak isterken, kendi hükümet üyelerinin dokunulmazlıklarını güçlendirmeye çalıştığı durumlar da yaşanıyor.

Ancak tüm bu farklı durumlarda, genel olarak dokunulmazlıkların kaldırılma talepleri, özellikle bir siyasi parti üzerinden değil tek tek milletvekilleri üzerinden tartışılıyor. Son yıllarda dünyada yapılan bazı önemli dokunulmazlık tartışmalarından bazıları şunlar...

Mavi Marmara'ya katılan İsrailli milletvekillinin dokunulmazlığının kaldırılması

İsrail parlamentosunda son yıllarda, Arap milletvekillerinin dokunulmazlıklarının kaldırılması sık sık tartışılıyor. Örneğin Arap milletvekili Azmi Bishara'nın dokunulmazlığı, 2010'da Suriye'yi ziyaret ettiği ve bu ziyarette İsrail karşıtı yorumlar yaptığı için kaldırıldı.

Bu olay ardından Bishara, 'İsrail'deki demokrasinin sadece Yahudiler için geçerli olduğunu, yönetimin Araplara karşı olduğunu' söyledi.

İsrail, 2010'da Türkiye'den Gazze'ye yardım götürmek isteyen, ordunun operasyonu sonucu dokuz kişinin öldüğü Mavi Marmara gemisinde yer alan İsrail vatandaşı Arap milletvekili Hanin Zuabi'nin de dokunulmazlığını kaldırdı.

Meclisteki sağcı partiler, bu olay ardından 'Zuabi'ye parlamento çatısı altında yer olmadığını' belirtti.

Zuabi meclisteki oylama ardından, "Arap vatandaşlarının bir milyonunu en temel haklarından mahrum bırakan bir devletin, seçmenlerini sadık şekilde temsil eden bir milletvekilinin haklarını da elden almasına şaşmamalı" dedi.

Bu dönemde Arap partilerinin yanında bazı Yahudi partileri de Zuabi'nin cezalandırılmasının demokrasiye zarar getireceği eleştirisinde bulundu.

'Teröristin evine ziyaret' suçlamasıyla dokunulmazlıkların kaldırılması talebi

İsrail'de üç Arap milletvekilinin, 2015 Ekim'de Kudüs'te bir belediye otobüsünde saldırı gerçekleştiren ve sonra vurulan bir Filistinli'nin ailesini, İsrail'in cenazeyi aileye teslim etmemesi üzerine, olaydan beş ay sonra ziyaret etmesi büyük tartışma yarattı.

Siyasetçiler, "Teröristin ailesini ziyaret edenlerin mecliste olmaması gerektiği" yönünde açıklamalar yaptı.

Başbakan Binyamin Netanyahu, "İsraillileri öldüren teröristlerin ailelerine taziyede bulunan Knesset (İsrail Parlamentosu) üyeleri, Knesset'te görev yapmaya uygun değildir" dedi.

Hem meclis içinde hem de meclis dışında milletvekillerinin dokunulmazlıklarının kaldırılması çağrıları yapıldı. Vekillere, parlamentodaki Etik Komite'den çeşitli sürelerle men edilmeleri gibi cezalar verildi. Dokunulmazlıkların kaldırılması oylanmadı.

Bu ve bunun benzeri dokunulmazlık tartışmaları Arap partileri tarafından, "İsrail'in Arap düşmanlığının bir sonucu" olarak yorumlandı.

İtalya'da 'Temiz Eller' operasyonu ve Berlusconi üzerinden tartışmalar

Avrupa ülkeleri arasında dokunulmazlıkların son yıllarda en fazla tartışıldığı ülkelerden biri İtalya oldu. Dokunulmazlıkların kaldırılması talepleri ağırlıklı olarak milletvekillerinin mafya ile ilişkileri ve yolsuzluk suçlamaları kapsamında gündeme geldi.

Ülkede 1990'larda siyasi yolsuzlukların ve siyaset-mafya ilişkilerinin ortaya çıkarılmaya çalışıldığı 'Temiz Eller' operasyonu sırasında, dokunulmazlıklarla ilgili yargının elini kolaylaştıracak yeni düzenlemeler yapıldı.

Bu dönemde ayrıca bazı milletvekillerinin dokunulmazlıkları tamamen kaldırıldı ve bu kişiler yargılandı. İlerleyen yıllarda Başbakan Silvio Berlusconi'nin devreye sokmak istediği özel dokunulmazlık yasaları da tartışma yarattı.

Berlusconi'nin amacının, hakkındaki yolsuzluk soruşturmalarından kaçmak olduğu iddia edildi. Berlusconi 2003'te; Cumhurbaşkanı, Başbakan, Senato ve Temsilciler Meclisi Başkanları için özel dokunulmazlık içeren bir yasa düzenlemesini hayata geçirmek istedi ancak Anayasa'ya takıldı.

Eski İtalyan lider, 2008 yılında da meclisteki çoğunluğu kullanarak özel bir dokunulmazlık yasasını hayata geçirdi. Ancak 2009'da Anayasa Mahkemesi dokunulmazlık imkânı veren yasayı iptal etti ve yargı yolunu açtı. Berlusconi, bu durumla ilgili 'Anayasa Mahkemesi'ndeki solcuları' suçladı:

"Hiç bir şey umurumda değil. Dokunulmazlık olsa da olmasa da yola devam. Beş yıl boyunca iktidarda olacağız. Anayasa Mahkemesi solcuların elinde. 11 üyenin solcu olduğu bir mahkemenin dokunulmazlık yasasına onay vereceğine zaten inanmıyordum iç bir şey umurumda değil.

"Yaşasın İtalyanlar, yaşasın Berlusconi, İyi ki Berlusconi var. Eğer İtalyanların yüzde 70'inin desteklediği Berlusconi hükümeti olmasa, ülke solun eline geçecek. Bizdeki solun ülkemizi ne hale getireceğini de gayet iyi biliyorsunuz."

Moldova'da eski başbakana mecliste gözaltı

Moldova'nın eski başbakanlarından Vladimir Filat'ın dokunulmazlığı, milletvekilli olarak siyasete devam ettiği 2015'te kaldırıldı. Bu dönem yoğun sokak protestolarının düzenlendiği bir dönemdi.

Filat, büyük bir yolsuzluk suçlamasıyla karşı karşıyaydı. Dokunulmazlıkların kaldırılması ardından Filat, mecliste gözaltına alındı. Mahkeme tarafından tutuklanan Avrupa yanlısı siyasetçi Filat, 'Avrupa karşıtlarının kendisine karşı bir komplo kurduğunu' iddia etti.

Guatemala'da Devlet Başkanı'nı parmaklıklar ardına götüren süreç

Latin Amerika ülkesi Guatemala'da da bir devlet başkanını hapise gönderen bir süreç yaşandı. 2015'te Kongre, aylar süren sokak protestoları ardından dönemin devlet başkanı Otto Fernando Perez Molina'nın dokunulmazlığını kaldırdı. Amaç, Molina'nın karşı karşıya kaldığı yolsuzluk suçlamalarıydı.

Bu sırada görevinden istifa eden Molina kısa bir süre sonra yargılanmaya başlandı ve tutuklanarak cezaevine gönderildi.

Karadağ'da sokak gösterisine katılım ardından kaldırılan dokunulmazlıklar

Karadağ'da 2015 yılında dokunulmazlıklarla ilgili büyük bir tartışma yaşandı. Muhalefetten üç milletvekili, Ekim 2015'te başkent Podgorica'daki hükümet karşıtı sokak gösterilerine katıldı. Polisin müdahale ettiği gösteride seçimlerle ilgili yolsuzluk iddiaları da protesto edildi.

Milletvekillerinin dokunulmazlıkları, 'hükümet karşıtı gösteride suç işledikleri' gerekçesiyle kaldırıldı.

Milletvekilleri, bu durumu 'otokratik, diktatoryal bir yönetimin adımı' olarak değerlendirdi. Benzer suçlamalar hükümet cephesinden muhaliflere de yöneltildi. İlerleyen dönemlerde ise milletvekilleri hakkındaki suçlamalar düştü.