HDP'li milletvekili Leyla Zana geçersiz sayılan yeminini tekrar etmedi

1991 yılında yine milletvekili yemin töreni sırasında sarf ettiği Kürtçe cümleyle o dönemde tartışmalara sebep olan Leyla Zana 26. Dönem milletvekili yemin töreninde de gündeme oturdu. Leyla Zana yemin metnindeki ''Türk milleti'' ifadesini ''Türkiye milleti'' olarak değiştirince Meclis Başkanı Deniz Baykal duruma müdahele etti ve yeniden yemin etmesi için Zana'yı kürsüye çağırdı. Ancak Zana geri dönmeyince HDP'li Leyla Zana'nın yemini geçerli sayılmadı.

HDP Ağrı Milletvekili Leyla Zana, TBMM'de yemin ederken "Türk milleti" yerine "Türkiye milleti" deyince geçici TBMM Başkanı Deniz Baykal yemini geçersiz saydı. Zana, ayrıca yeminine başlamadan önce Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'a dönerek Kürtçe "Onurlu ve kalıcı bir barış umuduyla" dedi.

Baykal da bunun üzerine milletvekilliği yemini metninin olduğu gibi okunması gerektiğini söyledi. Baykal’ın bu sözleri üzerine milletvekillerinin ailelerine ayrılmış olan izleyici locasından yoğun alkış ve tezahürat geldi. Bu kez de Baykal izleyicilere uyarıda bulunarak iç tüzük gereği sessizce izlemeleri gerektiğini anlattı.

26. Dönem milletvekilleri yemin töreninde yemin ederken, metnin dışına çıkıp Kürtçe konuşan ve metni birebir aynı okumayan HDP'li Leyla Zana'nın yemini geçerli sayılmadı. Yeniden yemin etmesi için geri çağrılan Leyla Zana gelmedi.

''X'' OLARAK GEÇTİ

HDP Ağrı Milletvekili Leyla Zana'ın yemin metnini okumadan hemen önce Kürtçe söylediği “Onurlu ve kalıcı bir barış umuduyla” sözleri yoğun tartışmalara neden oldu. Yemin törenine ilişkin tutanaklar TBMM sitesine konuldu. Hem Zana’nın hem Aslan’ın Kürtçe ve Arapça açıklamaları tutanaklara "…"(x) şeklinde yansıdı.

Leyla Zana 1991'de milletvekilliği yemin töreni sırasında Meclis kürsüsünde ilk kez Kürtçe bir cümle sarf etmişti ve bu olay Meclis’te krize dönüşmüştü. Leyla Zana, yemin ettikten sonra "Bu yemini Türk ve Kürt halklarının kardeşliği için yapıyorum" anlamına gelen Kürtçe sözler sarf edince Meclis karışmıştı. Zana, 2011’deki Meclis’teki milletvekili yemin töreninde de yine ‘Türkiye milleti’ ifadesini kullanmıştı.

MECLİS BAŞKANLIĞI SEÇİMİNDE DE ETMEDİ

TBMM Başkanlık seçimi öncesi yeminini etmeyen milletvekilleri için yemin töreni düzenlendi. HDP Ağrı Milletvekili Leyla Zana, geçersiz sayılan milletvekili yeminini tekrarlamadı. HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş da rahatsızlığından dolayı yemin etmedi.

Leyla Zana kimdir?

Leyla Zana (d. 3 Mayıs 1961; Silvan), Kürt asıllı Türk vatandaşı siyasetçi. TBMM 26. dönem milletvekilidir. Leyla Zana, 14 yaşında iken bölgenin büyük ailelerinden birinin oğlu olan Diyarbakır Belediye Başkanı Kürt kökenli Mehdi Zana ile evlendi ve Diyarbakır'a yerleşti. 12 Eylül 1980 Darbesi sonrasında tutuklanarak cezaevine giren Mehdi Zana Diyarbakır, Aydın, Afyon ve Akşehir cezaevlerinde 14 yıl kalırken, bu yıllar Leyla Zana için okuma yazmayı da öğrendiği bir eğitim süreci oldu.

1991 Türkiye genel seçimleri'nde, bölge kadınlarının büyük desteğini aldığı bir seçim çalışması sonrasında zamanın Sosyaldemokrat Halkçı Parti listesinden Diyarbakır milletvekili olarak TBMM'ye girdi. 6 Kasım 1991'de, TBMM 19. Yasama Dönemi için yapılan yemin töreninde, başında Kürt bayrağının renkleri olan bir bantla, Türkçe başladığı yemini Kürtçe ''Bu yemini Türk ve Kürt halklarının kardeşliği adına ediyorum'' cümlesiyle tamamlaması nedeniyle meclis salonunda tepkiyle karşılaştı. 2 Mart 1994'te, ABD'de yaptığı bir konuşma yüzünden, TBMM Genel Kurulu'nda yapılan oylamada, Orhan Doğan, Hatip Dicle, Ahmet Türk, Sırrı Sakık ve Mahmut Alınak'la beraber milletvekilliği dokunulmazlığı kaldırıldı. Ertesi gün dokunulmazlıkları kaldırılmış olan diğer 5 milletvekiliyle birlikte gözaltına alındı.

17 Mart 1994'te, grup arkadaşları Hatip Dicle, Selim Sadak ve Orhan Doğan ile birlikte tutuklanarak cezaevine gönderildi. 8 Aralık 1994'te yasadışı örgüt üyeliği suçundan mahkûm olarak 15 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Hapishaneden yazdığı mektuplar önce bir gazetede yayımlandı, daha sonra kitap haline getirildi.

Tartışma Oluşturan Sözleri

21 Mart 2007 tarihinde Diyarbakır'da ki etkinliklerde sarfettiği, "Kürtlerin 3 lideri var. Bu üç lidere minnet borçluyuz" sözleri nedeniyle Diyarbakır 6. Ağır Ceza Mahkemesi heyeti, Zana'yı Terörle Mücadele Kanunu'nun "Terör örgütünün propagandasını yapmak" suçunu kapsayan 7. maddesi uyarınca 2 yıl hapis cezasına çarptırdı.

Çeşitli tarihlerde yaptığı 9 ayrı konuşma nedeniyle Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi'nde "Terör örgütünün propagandasını yapmak" ve "Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek" suçlarından yargılanan Leyla Zana'ya mahkeme 10 yıl hapis cezası ve seçme-seçilme ehliyetinden ve diğer siyasi hakları kullanmaktan yoksun bırakılmasına da karar verdi.

Ancak Yargıtay 9. ceza dairesi "sanığın eksik savunma" yapması sebebiyle kararı bozdu. Yeniden görülen davada "sanığın terör örgütü PKK üyeliği boyutuna ulaştığı" gerekçesiyle aynı ceza verildi. Tekrar temyize gönderilen dosya yine bozularak yerel mahkemeye gönderildi. İlgili Diyarbakır 5’inci Ağır Ceza Mahkemesi, Yargıtay’ın kararına uydu. Mahkeme, son yasal düzenlemeleri dikkate alarak Zana hakkındaki ’terör örgütü propagandası yapmak’ suçundan kovuşturmanın ertelenmesine; ’örgüt adına suç işlemek’ suçundan da ceza verilmesine yer olmadığına karar vererek davayı düşürdü.
Hapishane yılları boyunca uluslararası barış kuruluşlarının ve insan hakları derneklerinin ilgisi ve desteğiyle karşılaştı. Avrupa Birliği süreciyle birlikte yoğunlaşan çabalar sonucunda ve AİHM kararı doğrultusunda yeniden yargılanan Zana ve arkadaşları, 10 yıl önce verilen 15'er yıllık hapis cezaları olduğu gibi onaylanarak cezaevinde kaldılar. Ancak 8 Haziran 2004'te Ankara Merkez Kapalı Ceza ve Tutukevi'nden serbest bırakıldı. TBMM 24. Dönem Diyarbakır, 25.ve 26. Dönem Ağrı milletvekilidir.