Hekimlerin hasta haklarına bakışı

Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Şennur Dabak, Adli Tıp Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Ahmet Turla ve Adli Tıp Ana Bilim Dalı Araştırma Görevlisi Dr. Bekir Karaarslan tarafından, "Hekimlerin 'Aydınlatılmış Onam' Konusundaki Bilgi ve Tutumları" konulu bir araştırma yapıldı.

Yapılan araştırmada, OMÜ Tıp Fakültesi'nde görev yapan hekimlerin, hasta hakları çerçevesinde "Aydınlatılmış Onam" konusundaki bilgi ve tutumları sorgulanarak elde edilen veriler değerlendirildi. Bu çerçevede, OMÜ'de 371 hekime "Aydınlatılmış Onam" konusunda hazırlanan anket uygulandı. Uygulanan ankette, yaş, cins, mezun olunan tıp fakültesi ve yılı, hasta hakları ile ilgili genel bilgiler, 'aydınlatılmış onam' konusundaki tutumlar, yasal düzenleme dışında ötenaziye nasıl bakıldığı, hastalara aydınlatma ve onam amacıyla ne kadar süre ayrıldığı, bu konuda hukuksal bir sorun yaşanıp yaşanmadığı konularında sorular yöneltildi.

Ankete katılan 371 hekimden 72'sinin (yüzde 19,4) öğretim üyesi, 299'unun (yüzde 80,6) araştırma görevlisi olarak çalıştığı kaydedildi. Ankete katılanların yüzde 63,1'inin Türkiye'de hasta hakları ile ilgili yasal bir düzenlemenin varlığından haberdar olduğu ortaya çıkarken; hekimlerin yüzde 35,8'i yapacakları tıbbi işlem öncesi sözel izin aldığını, yüzde 29,4'ü kurumlarınca düzenlenmiş matbu belge kullandıklarını, yüzde 1,1'i ise hiçbir şekilde rıza almadığını ifade etti. Daha önceki hekimlik uygulamalarında, hekimlerin yüzde 15,9'u idari veya hukuki bir sorun yaşadığını kaydetti. Çalışmayı yapan akademisyenler araştırmada şu sonuca vardı:

"Çalışmamız, hekimlerin çoğunluğunun, günümüzde değişen ve gelişen hasta-hekim ilişkisinin yasal zorunlulukları ile bunun vazgeçilmez unsuru olan 'Aydınlatılmış Onam' konusunda yeterli bilgiye sahip olmadıklarını göstermektedir. Genelde hasta haklarının, özelde ise 'Aydınlatılmış Onam' işleminin önümüzdeki yıllarda dünyadaki ve ülkemizdeki insan haklarının gelişimi sürecinde daha da önem kazanacağı ve yasal yaptırımlarının daha titizlikle uygulanacağı gözönüne alındığında bu konuda hekimlerin bilgilendirilmesi ve davranış modeli haline getirmelerinin sağlanması için eğitim çalışmaları ve denetimin arttırılması gerekmektedir."

Aydınlatılmış Onam; riskleri, yararları ile alternatifleri ve onların da risk ve yararları dahil olmak üzere, müdahalenin nasıl bir müdahale olduğunun hekim tarafından yeterli biçimde açıklanmasının ardından, bu tıbbi müdahalenin hasta tarafından gönüllülükle kabulü olarak tanımlanıyor. Hastanın tercihlerinin genel ifade aracının 'aydınlatılmış onam' işlemi olduğu belirtiliyor.

SAMSUN (İHA)