Hematüri (idrarda kanama) nedir? Nedenleri ve belirtileri nelerdir?

İdrardan kan gelmesi olarak bilinen hematüri, genel olarak sadece takip edilen bir hastalık olsa da bazı durumlarda olası sağlık problemlerine işaret edebilir. Peki, hematüri nedir? Belirtileri ve tedavi yöntemleri nelerdir?

Hematüri Nedir?

İdrarda kan hücrelerinin bulunması ve idrar eşliğinde kanın gelmesi durumuna “hematüri” denir. Bu çoğu zaman gözle görülebilen bir durum olsa da kimi zaman yalnızca mikroskop ile fark edilebilir. Bu bakımdan hematüri iki farklı şekilde görülür. Bunlar;

Mikro hematüri: İdrarda bulunan kanın gözle görülmesini güçleştirir. Bu durumda idrarda bulunan kırmızı kan hücreleri yoğun ve tehlikeli olsa da idrar normal renginde görülebilir. Bu nedenle sadece mikroskobik inceleme ile tespit edilir. Bu duruma kanser, enfeksiyonlar, böbrek hastalığı ve ender kan bozuklukları gibi durumlar neden olabilir.

Makro hematüri: Kan hücrelerinin idrarda görülebilmesidir. Görülen rengin yoğunluğu kan hücreleriyle doğru orantılıdır. Bu durumda kan pembe, kırmızı, kahverengi veya bordo olabilir.

Hematüri Nedenleri Nelerdir?

Hematüri nedenleri arasında bulunan faktörler şöyle sıralanabilir:

• İdrar yolunda yaşanan enfeksiyonlar
• Böbrekte yaşanan enfeksiyonlar
• Böbrek taşı
• Mesane sorunları
• Prostat büyümesi
• Böbrekte yaşanan hasarlar
• Kanser
• Kalıtsal sorunlar
• Aşırı egzersiz
• İlaç kullanımı

Tedavi gerektiren önemli nedenler:

• Böbrek taşı
• VUR (Vezikoüreteral Reflü)
• Bakteriyel sistit
• Mesane taşı
• UP darlık
• Renal parankimal hastalık
• Semptomatik BPH
• Üretral darlık ya da mea darlığı
• Mesane papillomu
• Mikobakteriyel sistit
• Piyelonefrit
• Hidronefroz
• Üreter taşı
• Renal arter darlığı
• Renal ven trombozu

Takip gerektiren nedenler:

• Radyasyon sistiti
• Mesane divertikülü
• Atrofik böbrek
• Mesane boynu darlığı
• İnterstisyel sistit
• Asemptomatik BPH
• Papiller nekroz
• Renal A-V fistül
• Renal kontüzyon
• Polikistik böbrek
• Prostatit
• Sistosel
• Nörojenik mesane
• Sistitis sistika/glandularis
• Üreterosel
• Eozinofilik sistit
• Fimozis

Yaşamı tehdit eden nedenler:

• Mesane kanseri
• Renal hücreli kanser
• Prostat kanseri
• Üreter transizyonel hücreli tm
• Renal transizyonel hücreli tm
• Metastatik karsinom
• Üretral kanser
• Penis kanseri
• Renal lenfoma
• Abdominal aort anevrizması

İyi huylu prostat bezinde büyüme

40 yaş ve üzeri erkeklerde sıkça görülen prostat bezinin şişerek idrar torbasına baskı yapması durumudur. Bu durum idrarda kan görülmesi yanında, idrar yapmada zorluk ve sıklıkla idrara çıkma şikayetlerine de neden olur. Bu rahatsızlığı yaşayan erkeklerin alkol ve kafein içeren gıdaları dikkatli tüketmesi gerekir.

İdrar yollarını tutan kanserler

Erkeklerde idrarda kana rastlamak prostat kanserinin; kadın ve erkeklerde ise mesane veya böbrek kanserinin bir işareti olabilir. Erken tanı ve teşhis bu hastalıkların tedavisinde hayati önem taşır. Mesane kanserlerinin %80’inde idrarda gözle görülen ağrısız kan, bir kanser belirtisi olarak karşımıza çıkar.

Kalıtsal hastalıklar

İdrarda görülen kan kalıtsal bazı hastalıkların işareti olabilir. Bunlar arasında polikistik böbrek hastalığı, hemofili, orak hücre anemisi ve bazı kan pıhtılaşma bozuklukları mevcuttur. Ailesel iyi huylu hipokalsiürik hiperkalsemi ise sadece çubukla yapılan idrar testinde ortaya çıkan daha zararsız bir kalıtsal hastalıktır.

Diyet veya ilaç

Bazı gıdalar; örneğin pancar yemek idrar rengini pembemsi-kırmızımsı yapabilir. Bu tamamen zararsız bir durumdur. Diğer yandan rifampisin ve nitrofurantoin gibi antibiyotikler veya müshil, idrarda kanamaya neden olmadan idrarı kırmızımsı-kahverengimsi bir renge dönüştürebilir. Eğer kullanılan başka ilaçların yan etkisi olarak kanama görünüyor ise doktora başvurulmalıdır.

Hematüri Belirtileri Nelerdir?

İdrarda kan görülmesi çoğu zaman hastalık belirtisi olmayabilir. Ancak bazı durumlarda idrarda kan bulunması önemli bir hastalığı işaret edebilir. Bu nedenle böyle bir gözlemin bir uzman tarafından araştırılması önemlidir. İdrarda kan görülmesi ile birlikte aşağıdaki belirtiler varsa mutlaka uzmana başvurulmalıdır. İşte hematüri belirtileri;

• Kusma
• Yüksek ateş
• Sık sık idrara çıkma
• İdrar sırasında ağrı yaşama
• Karında ağrı

Hematüri Risk Faktörleri Nelerdir?

• Sigara
• Geçirilmiş idrar yolu enfeksiyonu
• İrritatif işeme semptomları
• Pelvik radyasyona maruz kalma
• Siklofosfamid tedavisi almış olmak
• 40 yaşın üstünde olmak
• Kimyasallara (Benzenler, aromatik aminler) maruz kalmak
• Önceden makroskopik hematüri hikayesi
• Kontrolsüz analjezik kullanımı

Hematüri Tanısı

İdrardan kan gelmesinin fark edilmesi durumunda uzman bir doktora gitmek oldukça önemlidir. Uzmana başvurulduğunda hastanın sağlık geçmişi öğrenilir ve muayene yapılır. Bunun dışında hastadan bazı testler istenebilir. Bu testler:

• İdrar tahlili
• İdrar kültürü
• Sistoskopi
• İdrar sitolojisi
• Bilgisayarlı tomografi

Hematüri Nasıl Tedavi Edilir?

Hematüri sebepleri hastalığın ne şekilde tedavi edileceğini belirler. Hastada idrar yolu enfeksiyonu gözlemlenmesi halinde, doktor bu enfeksiyona neden olan bakteriyi yok etmek adına antibiyotik tedavisini uygun görür. Bunun yanında hastada idrarda kan ile birlikte böbrek taşları gözlemlenmesi halinde reçeteli ilaçlarla taşların dökülmesi sağlanır. Doktor ayrıca bu taşlar için ekstrakorporeal şok dalgası uygulamayı tercih edebilir. Bu tedavi ile böbrek taşları ufak parçalara ayrılır ve idrardan kolaylıkla geçebilir. Hafif anestezi ile yapılan bu tedavi ortalama bir saat sürer.

Hematüri İçin Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?

İdrarda kan bulunmasının bazı nedenleri ciddi problemlere işaret edebilir; bu nedenle kan görülmesi halinde tıbbi bir yardım alınmalıdır. Bunun dışında idrarda kan görülmese bile sık idrar isteği ve idrar sırasında zorluk çekme, karında ağrı, böbrekte ağrı gibi sorunlar görülüyorsa doktora gidilmelidir. Kanlı idrara aşağıdaki belirtilerden biri veya daha fazlası eklenmiş ise vakit kaybetmeden doktora gidilmelidir;

• Kusma
• Bulantı hissi
• Titreme
• Yanlarda ağrı
• Sırt ağrısı