HEP, DEP ve HADEP kapatılmıştı
Demokratik Toplum Partisi (DTP) her ne kadar kısa bir siyasi geçmişe sahip bir parti olsa da izlediği siyasi çizginin yaklaşık 20 yıllık bir geçmişi var.
[**
**](https://www.mynet.com/dtp-kapatildi-2689784-myvideo)
[
****](https://www.mynet.com/yabanci-ajanslar-karari-boyle-duyurdu-110100484613)
1989 yılında Halkın Emek Partisi'nin (HEP) kurulmasıyla başlayan siyasi gelenek ÖZEP, ÖZDEP, DEP, HADEP, DEHAP ve DTP ile devam etti.
Kurulan partiler kendini ya feshetti ya da kapatıldı.
İşte o geleneğin partileri:
Ekim 1989’da Paris’te toplanan Kürt Konferansı’na katılan SHP milletvekilleri Kenan Sönmez, İsmail Hakkı Önal, Ahmet Türk, Mehmet Ali Eren, Adnan Ekmen, Mahmut Alınak, Salih Sümer 16 Kasım’da partiden ihraç edildi.
İhraç kararını protesto eden Abdullah Baştürk, Fehmi İşıklar, Cüneyt Canver, Mehmet Kahraman, Arif Sağ ve İlhami Binici 23 Kasım’da, Kemal Anadol, Hüsnü Okçuoğlu ve Tevfik Koçak 1 Aralık’ta, Kamil Ateşoğlu ve Aydın Güven Gürkan da 13 Aralık’ta partiden istifa ettiler. Bunu diyarbakır örgütündeki toplu istifalar izledi. Aralarında istifacı 10 milletvekilinin de bulunduğu bazı eski SHP’liler 7 Haziran 1990’da Halkın Emek Partisi’ni (HEP) kurdular.
Fehmi Işıklar, genel başkan seçildi. 1991 seçimlerinde SHP ile seçim ittifakına giren HEP 18 milletvekiliyle Meclis'e girdi.
"Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozma amacını taşımak ve bu yolda faaliyette bulunmak” iddiasıyla kapatılması istendi. Anayasa Mahkemesi 11 üyenin oybirliği ile 14 Temmuz 1993'de HEP’in kapatılmasına karar verdi.
25 Haziran 1992’de kurulan partinin kurucuları arasında SHP’den istifa eden HEP kökenli 18 milletvekili bulunuyordu. Aynı yıl parti HEP’e katılarak kendini feshetti.
HEP'in kapatılma ihtimaline karşı 19 Ekim 1992'de kuruldu. Ardından kapatma davası açıldı.
ÖZDEP’li yöneticiler davanın sonuçlanmasını beklemeden 30 Nisan 1993’te fesih kararı aldılarsa da, bu karar Anayasa Mahkemesi’ne ulaşmadan partinin kapatılmasına karar verildi.
HEP'in kapatma davası sürerken 7 Mayıs 1993'de kuruldu. Genel Başkanlığı’na Yaşar Kaya getirildi. Ancak kısa süre sonra Yaşar Kaya ve yedi parti yöneticisi tutuklandı. SHP’den siyasete giren ancak partiden ihraç edilen Kürt milletvekilleri bir süre sonra DEP’e katıldı.
4 Eylül 1993’te DEP milletvekili Mehmet Sincar, Batman’da öldürüldü.
Meclis 2 Mart 1994 tarihinde DEP milletvekilleri Hatip Dicle, Orhan Doğan, Leyla Zana, Ahmet Türk, Sırrı Sakık ve Bağımsız Şırnak Milletvekili Mahmut Alınak’ın dokunulmazlıklarını kaldırdı. Aynı gün Meclis’ten çıkan Hatip Dicle ve Orhan Doğan gözaltına alındı. Diğer milletvekilleri, arkadaşları serbest bırakılana kadar Meclis’ten ayrılmamaya karar verdi. Ertesi gün DEP milletvekili Selim Sadak’ın da dokunulmazlığı kaldırıldı.
Meclis’te bekleyen milletvekilleri 4 Mart’ta Ankara DGM’ye giderek teslim oldu ve kararın iptal edilmesi için Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. Mahkeme Selim Sadak’ın dokunulmazlığını kaldıran kararı iptal ederken DGM’nin 16 Mart’ta tutukladığı miletvekilleri cezaevine konuldu. 3 Ağustos’ta başlayan dava 8 Aralık’ta toplam 89.5 yıl hapis cezası verilmesiyle sonuçlandı.
Anayasa Mahkemesi, Demokrasi Partisi hakkında 16 Haziran 1994’te kapatma kararı aldı.
11 Mayıs 1994'de bu kez Murat Bozlak ve bazı eski DEP’li milletvekili tarafından Halkın Demokrasi Partisi kuruldu.
1995 yılındaki milletvekili genel seçimlerinde 1 milyon 171 bin 623, 1999 yılındaki milletvekili genel seçimlerinde 1 milyon 482 bin 196 oy aldı. 1999 yılındaki yerel seçimlerinde 37 belediye başkanlığı kazandı.
Partinin kongresinde PKK bayrakları ve Öcalan posterleri açılması, Türk bayrağının indirilmesi nedeniyle gözaltına alınan Bozlak ve bazı parti yöneticileri tutuklandı.
13 Mart 2003 tarihinde parti kapatıldı. Anayasa Mahkemesi Başkanı Mustafa Bumin, kapatma kararının oy birliğiyle alındığını belirtti ve gerekçeyi şöyle açıkladı:
"Partinin PKK'ya yardım yataklık ettiği ve yasadışı eylemlerin odağı haline geldiği anlaşıldığından Anayasa'nın 68. ve 69. maddeleri ile 2820 sayılı siyasi partiler kanununun 101 ve 103. maddeleri gereğince kapatılmasına karar verilmiştir."
Bumin, alınan karar gereği beyan ve eylemleriyle partinin kapatılmasına neden olan kurucuları dahil üyelerinden 46'sının da "Anayasanın 69. maddesinin 9 fıkrası gereğince gerekçeli kararın resmi gazetede yayınlanmasından başlayarak 5 yıl süre ile bir başka partinin kurucusu, üyesi, yöneticisi ve denetçisi olamayacaklarına" karar verildiğini açıkladı.
24 Ekim 1997'de kuruldu. 2002'de Anayasa Mahkemesi'nde, "örgütlenmesini tamamlamadan seçimlere girdiği" iddiasıyla hakkında kapatma davası açıldı.
DEHAP, 19 Kasım 2005'de kendini feshetti.
9 Kasım 2005 tarihinde kurulan DTP, Türkiye'de ilk defa eşbaşkanlık sistemini uygulayan siyasi parti oldu. Buna göre Aysel Tuğluk ile Ahmet Türk partinin eşbaşkanları olarak belirlendi. Yüksek Seçim Kurulu'nun aldığı karar doğrultusunda, eşbaşkanlık sistemine son verilerek, partinin genel başkanlığı görevine geçici olarak tek başına Ahmet Türk seçildi.
Demokratik Toplum Partisi ilk seçim deneyimini 2007 Genel Seçimleri'nde yaşadı. DTP, "Bin Umut Adayları" adıyla seçimlere bağımsız adaylarla girdi.
"Bin Umut Adayları" adayları arasından 22 kişi miletvekili seçildi. Milletvekili seçilen SDP Onursal Başkanı Akın Birdal DTP'ye katılırken, seçimlere bağımsız aday olarak giren Ufuk Uras ise tekrar ÖDP'ye geçti.
Hakkâri bağımsız milletvekili Hamit Geylani siyasi partilere üye olamama cezasından dolayı, seçimlerden bir yıl sonra yapılan DTP Olağanüstü Kongresi'nde, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde grubu olan bu partiye geçerek milletvekili sayısının 21 olmasını sağladı.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, 16 Kasım 2007'de DTP hakkında kapatma davası açtı. Davanın ana gerekçesi partinin "devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü aleyhine eylemlerin odağı haline gelmesi."
121 sayfalık Başsavcılık iddianamesinde partinin kapatılması istemine dayanak olarak 141 neden sıralandı. Partinin eylemleri ile üyelerinin beyanlarına dayandırılan iddianamede bölücü nitelikteki fiillerin partinin genel başkan dahil bütün organlarınca açıkça benimsendiği savunuluyor.
DTP'nin terör örgütü tarafından kurdurulduğu ve yönetildiğine dair bilgiler, parti üyelerinin açıklamaları ve eylemleri, kesinleşmiş mahkeme kararları ve yerel savcılıkların açtığı soruşturmalar davaya delil olarak gösterildi.
DTP milletvekilleri Ahmet Türk, Aysel Tuğluk, Fatma Kurtulan, İbrahim Binici, Osman Özçelik, Sebahat Tuncel, Selahattin Demirtaş ve Sevahir Bayındır ile DTP Genel Başkanveki Nurettin Demirtaş ve Biyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Baydemir'in de aralarında bulunduğu 221 parti üyesine beş yıl siyaset yasağı istendi.
İddianamedeki suçlamalardan biri de partinin Abdullah Öcalan'dan talimat aldığı iddiasıydı.
Gerekçeler arasında bazı parti yöneticilerinin terörist cenazelerine katılmaları, milletvekilleri Fatma Kurtulan ve Sevahir Bayındır'ın terör örgütü kampında eğitim almaları da bulunuyordu.
