Hipotansiyon (Tansiyon Düşüklüğü): Nedenleri, belirtileri, tedavisi

Tansiyonun normal değeri kişiden kişiye değişiklik gösterse de büyük tansiyonun 120-130, küçük tansiyonun 70-90 arasında arasındaki değerleri standart olarak kabul edilir.

Hipotansiyon değerleri 90/60 mmHg (9'a 6) ölçümünden daha düşük olan kan basıncıdır. Tansiyon düşüklüğü genellikle aniden ortaya çıkar. Bununla birlikte tansiyon yüksekliği sorunu yaşayan insanların sayısı daha fazladır. Doktorlar düşük tansiyonun daha sağlıklı bir durum olduğunu vurgulamalarına rağmen, altında yatan nedenin de mutlaka araştırılması gerektiğini savunurlar.

Hipotansiyon Çeşitleri

1. Ortostatik hipotansiyon

Oturma, yatma gibi pozisyonlardan aniden ayağa kalkınca hissedilen baş dönmesinin nedeni tansiyon düşüklüğüdür. Vücut birdenbire değişen yeni pozisyona uyum sağlayamazsa ortostatik hipertansiyon ortaya çıkar. Birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar etkileri sürer. Bir süre dinlenme ile geçer.

2. Postprandiyal hipotansiyon

Yemek yedikten sonra kan basıncında oluşan ani düşme sonucu ortaya çıkan tansiyon düşüklüğü postprandiyal hipotansiyon olarak adlandırılır. Genellikle yaşı ilerlemiş kişilerin karşılaştığı tansiyon çeşididir.

3. Nörokardiyojenik hipotansiyon

İki temel nedene dayanır. İlki uzun süre ayakta kalmaktır. İkincisi ise korku, üzüntü gibi istenmeyen duyguların yaşanması sonucu kan basıncının aniden düşmesidir. Tansiyon düşmesine bağlı olarak hastanın dış görünüşünde meydana solgunluk en belirgin belirtisidir. Tansiyonun düşüklüğü ile birlikte nabız da düşer. Genellikle genç yaşlarda görülür.

4. Şoka bağlı şiddetli hipotansiyon

Kaza, yanık, zehirlenme,alerji, enfeksiyon, karaciğer rahatsızlıkları, şiddetli böbrek hastalıkları, travmalar, iç kanamalar, pankreas iltihabı, ishal, bazı ilaçlara karşı gösterilen reaksiyonlar gibi durumlar sonucu aniden gelişir. Hayati organlara yeteri kadar kan gitmediği için ortaya çıkar. Düşen kan basıncının kendi kendine düzelmesi söz konusu değildir. Acil bir şekilde tedavi edilmesi gerekir. Yaşamsal risk oluşturur.

Hipotansiyon Nedenleri Nelerdir?

1. Kalp rahatsızlıkları

Kalp yetmezliği, geçmişte yaşanan kalp krizi, bradikardi, kalp kapağı hastalıkları kalbin yeteri kadar kan pompalamasını engeller ve tansiyon düşüklüğü sorununu ortaya çıkartır. Kalp rahatsızlıkları sonucu kan basıncı yeterli seviyeye ulaşmaz ve bu da tansiyonu etkiler.

2. Hormonal bozukluklar

Tiroid ve böbrek üstü bezlerinin az çalışması nedeniyle hormon salgılamasının azalması da düşük tansiyon sorununa yol açar. Tiroid bezinden salgılanan hormonlar kan basıncı ve kalp atışını düzenlemeye yardımcı olan hormonları salgılar. Yine böbrek üstü bezlerinden salgılanan hormonların düşüklüğü kan basıncının da düşmesine neden olur.

3. Gebelik

Gebelikte kan damarlarında oluşan genişleme kan basıncını doğrudan etkiler ve tansiyonun düşmesine neden olur. Gebelik sırasında hormonlardaki düzensizlikler de tansiyonun düşmesi ile bağlantılıdır. Genellikle korkulacak bir durum değildir. Doğum sonrası tansiyon normale döner.

4. Anaflaksi

İlaç ve besin alerjisi, böcek sokması gibi durumlar sonucunda ortaya çıkan anflaksi de tansiyonu düşürür. Anaflaksi, ciddi bir durumdur, aniden başlar ve bütün organları tehdit edecek düzeyde bir hal alabilir.

5. Kan kaybı

Yaralanmalar veya iç kanama nedeniyle kan kaybı yaşamak, kan miktarını düşüreceği için paralel olarak kan basıncını da düşürür. Kan kaybı sonucu da hipotansiyon sorunu oluşur.

6. Dehidrasyon

Dehidrasyon vücudun susuz kalmasına verilen isimdir. İshal, kusma, idrar söktürücü ilaçların kullanımı, aşırı terlemek, aşırı egzersiz yapmak, fazla alkol alımı gibi vücudun susuz kalmasına yol açan etkenler de tansiyon düşüklüğüne neden olur.

7. İlaçlar

Yüksek tansiyon, parkinson ve depresyon tedavisinde kullanılan ilaçlar ile diüretik ilaçlar da tansiyonun düşmesine yol açabilir.

8. Anemi

Anemi nedeniyle ortaya çıkan kan hacmindeki azalma tansiyonu düşüren etkenlerden biridir. Tansiyon düşüklüğüne bağlı olarak göz kararması, baş dönmesi, bayılma gibi sorunlar da ortaya çıkar.

9. Ani hareketler

Otururken veya yatarken kan bacaklarda toplanır. Ayağa kalkınca bu kan birden yukarı çıkamaz ve tansiyon düşer. Sık rastlanan bir sorundur. Vücut yeni pozisyonuna alışınca tansiyon da dengelenmiş olur.

10. Diyabet

Şeker hastalığı olarak da bilinen diyabet genellikle yüksek tansiyon ile ilişkilendirilir. Oysaki tansiyon düşüklüğüne de neden olan rahatsızlıklardan biridir.

Hipotansiyon Belirtileri Nelerdir?

Tansiyonun düşmesi ile ilgili belirtiler bir veya birden fazla olabilir. Aşağıdaki belirtilerin yanı sıra tansiyonun aşırı derecede düşmesi sonucunda şoka girilmesi söz konusu olabilir.

• Bayılma
• Baş dönmesi ve gözlerde kararma
• Yorgunluk
• Konsantrasyon problemi
• Mide bulantısı
• Kalp atışlarının hızlanması
• Bulanık görme
• Soğuk ve terli cilt

Hipotansiyon Tanı ve Tetkikleri

Hipotansiyon sorunu hastanın şoka girmesine neden olabileceği için tanısı mutlaka konulması gereken bir durumdur. Tanı için uygulanan bazı işlemler vardır.

• Koldan tansiyon ölçümü; uygulanan en temel yöntemlerden biridir,.
• Kan testleri; anemi ve düşük kan şekeri gibi nedenlerin ortaya çıkarılmasını sağlar.
• EKG; kalp ritmi ve hızı hakkında bilgi verir.
• Ekokardiyografi; doktor tarafından gerekli olduğu takdirde uygulanan bir yöntemdir, kalp hareketleri ve fonksiyonları hakkındaki verileri ortaya koyar.
• Holter monitörleri; kalbin hızı ve ritmi hakkında bilgi veren bir diğer yöntemdir.
• Nükleer kalp tarama testleri; ortostatik ve nörokardiyojenik hipotansiyon çeşitlerinin teşhis edilmesini sağlar.

Hipotansiyon Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hipotansiyon tedavisinde öncelikle tansiyonun düşmesine neden olan etkenin bulunması gerekir. Tedavi bu nedeni ortadan kaldırmaya yönelik yapılır. Tansiyon düşüklüğü ile dahiliye doktorları ilgilenir. Ancak tansiyon düşüklüğünün altında yatan neden, başka bir doktorun tedavi programına dahil olmasını gerektiriyorsa, çalışma birlikte yürütülür.

1. Sıvı alımının teşvik edilmesi

Vücudun susuz kalmasına bağlı ortaya çıkan tansiyon düşüklüğünün tedavisi alınan sıvı miktarının artırılmasıdır. Öncelikle her gün düzenli olarak su tüketilmesi tavsiye edilir. Sıvı alımında esas olan sudur, çay, kahve, meşrubat türü içecekler suyun yerini tutmaz. Ayrıca vücuttan suyun atılmasına neden olan alkol kullanımı söz konusu ise bu alışkanlığa son verilmelidir.

2. İlaçların düzenlenmesi

Tansiyon düşüklüğü kullanılan ilaçlara bağlı olarak ortaya çıkmış ise bu ilaçların düzenlenmesi gerekebilir. Doktor, ilaç değişikliğine giderek daha az yan etkileri olan bir ilacın kullanımını önerebilir. Özellikle hipertansiyon ilaçları dozları fazla geldiği zaman hipotansiyona neden olur. Tansiyon düşüklüğü ilaçlardan kaynaklı bir sorun ise, ilacın hekime danışılmadan kesilmesi, uygulanan diğer tedavi programını aksatacağı için tavsiye edilmez.

3. Anemi tedavisi

Kansızlık, tansiyon düşmesinin en önemli nedenlerinden biridir. Böyle bir durumda vücuttaki kan miktarının yeterli seviyeye getirilmesi tansiyonun normal seyrine dönmesini sağlar. Tedavi aneminin şiddetine bağlı olarak uygulanır. Bu tedaviler içerisinde ilaç tedavisi, beslenmenin yeniden düzenlenmesi, kan nakli gibi seçenekler vardır.

4. Dinlenme

Aniden ayağa kalkınca veya gebelikte ortaya çıkan tansiyon düşüklüğünün tek tedavisi dinlenmektir. Kısa süreli bir dinlenme sonrası tansiyon normal haline döner. Ani hareketler sırasında sürekli tansiyon sorunu yaşayan kişilerin hareket ederken daha temkinli davranmaları önerilir.

5. Hormon tedavileri

Gerek tiroid gerekse böbrek üstü bezlerine bağlı olsun, her iki durumda da hormonların düzenli çalışması için gereken tedavilerin uygulanması, tansiyonun düşmesinin de önüne geçer. Hormonlar vücudun sistemli çalışması için gerekli yapılardır. Eğer sorun hormonlardan kaynaklanıyor ise ilgili doktora yönlendirme yapılır.

6. İlaç kullanımı

Tansiyon düşüklüğünün kronik hale geldiği vakalarda tansiyon veya kan akışını düzenleyen ilaçların kullanımı yoluna gidilebilir. Bunun için bir süre tansiyon takibi yapılır. Takibin ardından çıkan tabloya göre ilaç tedavisine başlanır. Özellikle ilerleyen yaşlarda ilaç kullanımına gidilebilir.

7. Acil yardım

Kaza ya da yaralanma gibi bir nedenden dolayı aşırı kan kaybı sorunu oluşmuş ise hastanın acil bir şekilde tıbbi yardım ekiplerine ulaştırılması gerekir. Bu durumda kanamayı ilk yardım bilgileri dahilinde kesmekten ve gerisini uzman bir ekibe bırakmaktan başka çare yoktur.

8. Öğünleri küçültmek

Bu öneri yemeğin hemen arkasından tansiyon düşmesi sorunu yaşayanlar içindir. Yemeğin ardından kanın sindirim sistemine doğru hareket etmesiyle birlikte oluşan hipotansiyonu engellemek için öğünlerde tüketilen besin miktarları azaltılır. Öğünlerin porsiyonlarının küçültülmesi ile birlikte sebze yönünden zengin bir beslenme programına geçilmesi tavsiye edilir.

9. Sodyum ve potasyum alımı

Kan basıncını yükselten sodyum ve yine kan basıncını düzenleyen potasyum alımı tansiyon düşüklüğü tedavisinde tercih edilen yöntemlerden biridir. Geleneksel olarak ani tansiyon düşmelerinde tuzlu ayran içilmesinin nedeni tuzda bulunan sodyumdur. Ancak böbrek rahatsızlıkları, kortizon ilacı kullanımı gibi tuz tüketiminin yasak olduğu durumlarda bu yöntemden uzak durulması gerekir.

10. Varis çorabı giymek

Düşük tansiyon probleminin kronikleşmesi durumunda önerilen tedavilerden biri de varis çorabı giymektir. Bu çoraplar kanın bacaklara inmesini engeller ve bedenin üst kısmında kalmasını sağlar.