Hizmet ve imalat sanayii yatırımlarında hızlı düşüş
Yılbaşından bu yana kendisini hissettiren ve yılın sonuna doğru şiddetlenen küresel kriz koşullarında ekonomide özellikle ikinci yarıda belirginleşen yavaşlama, yurt içinde yatırım eğilimine de yansıdı.
Yılın ilk dokuz ayında teşvik belgesine bağlanan hizmetler sektörü ve imalat sanayii yatırımlarında, geçen yılın aynı dönemine göre yüksek oranlı düşüş yaşandı. Buna karşılık enerji yatırımlarında bir kattan fazla artış yaşandı. Toplam yatırım tutarında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2.4'lük bir artış oldu. Yıllık ortalama enflasyonun yüzde 10'un üzerinde olduğu dikkate alındığında, teşvikli yatırımlarda "reel" bazda ciddi bir gerileme yaşandığı dikkati çekti.
ANKA'nın Hazine verilerinden yaptığı belirlemeye göre, Ocak-Eylül döneminde, yurt genelinde gerçekleştirilecek çeşitli sektörlere yönelik toplam 22 milyar 66.4 milyon YTL tutarlı 2 bin 63 yatırım projesi için Hazine'den teşvik belgesi alındı. Bu yatırımlarla 78 bin 698 kişilik istihdam yaratılması öngörüldü. Teşvik belgesi alınan proje sayısı geçen yılın aynı dönemine göre artarken, öngörülen yatırım tutarı cari olarak adeta yerinde saydı, reel olarak ise geriledi. Bu yatırımlarda öngörülen istihdam sayısı ise geçen yılın altında kaldı.
Geçen yılın ilk dokuz ayında toplam tutarı 21 milyar 544.9 milyon YTL olan bin 865 proje için teşvik belgesi düzenlenmiş, bu yatırımlarda öngörülen istihdam sayısı da 108 bin 221 olarak gerçekleşmişti.
HİZMETLER VE İMALATA YATIRIM AZALIYOR
Toplam yatırım tutarında en büyük paya sahip olan imalat Sanayine yönelik olarak teşvik belgesi alınan yatırımların tutarı geçen yılın eş dönemine göre yüzde 11,3 azalarak 8 milyar 561.4 milyon YTL'ye geriledi. Toplam yatırımlardan aldığı paya göre ikinci sırada yer alan hizmetler ise bu yıl üçüncülüğü kaydı. Toplam yatırım tutarı yüzde 102,3 artışla 7 milyar 32.1 milyon YTL'ye ulaşan enerji, ikinci sıraya yerleşirken, hizmetler sektörüne yönelik yatırım tutarı yüzde 28.8'lik düşüşle 5 milyar 496 milyon YTL'ye geriledi. Madencilik yatırımları yüzde 64.7 artarak 683.3 milyon, tarım yatırımları ise yüzde 2.1'lik bir artışla 293.5 milyon YTL oldu.
BÖLGELER ARASI DENGESİZLİK ARTIYOR
Teşvik belgeli yatırımlar ve yaratılan istihdamın coğrafi dağılımındaki dengesizlik de giderek artıyor. Özellikle Marmara'ya yönelik yatırımlarda hızlı bir artış olurken, İç Anadolu, Akdeniz ve Karadeniz yatırımlarında tersine bir düşüş dikkati çekiyor.
Anılan dönemde Marmara Bölgesine yönelik yatırım tutarı yüzde 41 artışla 8 milyar 274.9 milyon YTL'ye, bu bölgenin toplam yatırımlardaki payı yüzde 27.2'den yüzde 37.5'e yükseldi. Teşvikli yatırım tutarı yüzde 5.2 azalarak 3 milyar 164.8 milyon YTL'ye gerileyen İç Anadolu'nun toplamdaki payı ise yüzde 15.5'ten yüzde 14.3'e geriledi.
Dokuz aylık dönemde Akdeniz bölgesine yönelik yatırım tutarı yüzde 10.6 düşüşle 2 milyar 994.5 milyon, Karadeniz'e yönelik yatırımlar yüzde 17.3 düşüşle 2 milyar 518.3 milyon YTL'ye indi.
Ege bölgesi yatırımları yüzde 18.8 artışla 2 milyar 137.5 milyon, Güneydoğu yatırımları yüzde 27.6 artışla 1 milyar 393.8 milyon, Doğu Anadolu yatırımları yüzde 19.6 artışla 858.8 milyon YTL'ye yükseldi.
Çok bölgeli yatırımlar ise yüzde 69'luk düşüşle 723.7 milyon YTL'ye düştü.
