Husilerden 3 yıl önce kurtarılan Aden'in sorunları sürüyor

ADEN (AA) - ŞÜKRİ HÜSEYİN - Yemen'in geçici başkenti konumundaki Aden, 3 yıl önce Husilerden kurtarılmış olmasına rağmen kent sakinleri huzurlu bir hayata kavuşmuş değil.

Yemen'in kuzeyinden ayrı bağımsızlık arayışında olan Güney Hareketi'nin kurduğu Siyasi Geçiş Konseyi ile meşru hükümet güçleri arasında yaşanan gerginlikler, Aden'de huzur ve refah ortamının oluşmasına müsaade etmedi.

Husilerin başkent Sana'yı 21 Eylül 2014'te işgal etmesinin ardından Şubat 2015'te "geçici başkent" olarak belirlenen Aden'in nüfusu resmi verilerde 731 bin olarak geçiyor, ancak çatışma bölgelerinden gelen göçmenlerle bu sayının 1 milyon 200 bine yükseldiği ifade ediliyor.

AA muhabirine konuşan Yemenli yazar Fadl Ali Mübarek, ayrılıkçı Güney Geçiş Konseyi mensupları ile hükümet güçleri arasındaki çekişmenin yeniden hareketleneceğine dair emareler olduğunu belirtti.

Mübarek, taraflar arasındaki çekişmenin, geçen ocak ayında Güney Geçiş Konseyi mensuplarının, Birleşik Arap Emirlikleri'nden (BAE) aldığı destekle Aden'deki meşru hükümet güçlerine saldırarak resmi kurumları ele geçirmeye çalışmasıyla zirveye çıktığına dikkati çekti. Söz konusu olaylar nedeniyle hükümet güçlerinin bazı bölgelerde kontrolü sağlayamadığını söyleyen Yemenli yazar, bunun güvenlik ve ekonomik olarak insanların hayatını olumsuz etkilediğini kaydetti.

Aden'de 28 Ocak'ta hükümete bağlı güçler ile Güney Hareketi'nin kurduğu Siyasi Geçiş Konseyi güçleri arasında onlarca kişinin hayatını kaybettiği ve 300'den fazla kişinin yaralandığı çatışmalar yaşanmıştı.

- Aden'de kısmen de olsa güvenlikte ilerleme kaydedildi

Siyaset uzmanı Mansur Salih ise Yemen hükümetinin, Aden'in Husilerden kurtarıldığı 2015'ten bu yana bölge halkının umudu olan "çağdaş ve sivil toplum devleti" örneğini hayata geçirme konusunda hiçbir şekilde başarılı olamadığını savundu.

Bu süre zarfında kısmen de olsa Aden emniyet birimleri sayesinde güvenlik konusunda bir ilerleme olduğuna işaret eden Salih, daha önce DEAŞ ve El-Kaide gibi terör örgütlerine çalışan ve suikastlar ile bombalı saldırılar yapan terör hücrelerinin çoğunun temizlendiğini söyledi.

Aden'in Husilerden özgürleştirilmesinin en büyük kazanımının güneylilerin başkentleri olan Aden'i geri almasıyla bağımsızlıklarına doğru yol almak üzere etkinliklerini organize edebilecek zemine kavuşmaları olduğunu savunan Salih, Aden'de 2017'de kurulan Güney Geçiş Konseyi'nin Yemen'in geleceğinde önemli rol üstleneceğini ifade etti.

Salih, Husilerin bölgeden temizlenmesiyle elde edilen zaferin hükümet tarafından iyi değerlendirilmediğini ve dolayısıyla güneydeki su, elektrik, sağlık ve eğitim gibi hizmetlere olumsuz yansıdığını öne sürdü.

- Hükümete yönelik suçlamalara yalanlama

Aden Vali Vekili Gassan ez-Zamki ise Mansur Salih'in suçlamalarını reddetti ve bölgenin Husilerden kurtarıldığı günden beri meşru hükümet yetkililerinin, başta çatışmalar nedeniyle altyapıda oluşan yıkımı iyileştirmek olmak üzere hayatı normale döndürme çalışmalarına yoğunlaştığını belirtti.

Zamki, ülkenin içinden geçtiği zor sürece rağmen Aden ve çevresindeki yolları açmanın yanı sıra elektrik ve su hizmetlerinde önemli çalışmalar yaptıklarını aktardı.

- Çatışmaların sürmesi, ülkenin tüm bölgelerini olumsuz etkiliyor

Aden Üniversitesi'nden ekonomi uzmanı Muhammed Bacane, Husiler ile hükümet güçleri arasında 2015'ten bu yana devam eden çatışmalar nedeniyle ülkeye döviz girişinin yanı sıra petrol ve doğalgaz ihracatının durduğuna, dolayısıyla gelirlerde yüzde 60-70 düşüş yaşandığına dikkati çekti.

Devletin gelirlerindeki düşüş ve Merkez Bankası'nın faaliyet göstermemesi sonucu Yemen para biriminin değer kaybettiğini ve bunun faturasının halka çıktığını söyleyen Bacane, ülkedeki likidite sıkıntısının memur maaşlarına yansımasıyla da hem geçici başkent Aden hem de diğer kentlerde insanların temel gıda ihtiyaçlarını karşılamada zorluklar çektiğinin altını çizdi.

Bacane, Yemen'deki yoksulluğun sadece bölge ülkelerini değil, tüm dünyayı endişelendirecek aşamaya geleceği değerlendirmesinde bulundu.

Yemen İnsan Hakları Araştırmaları Merkezi Başkanı Muhammed Kasım Numan da aslında Aden'de insanların güven ve onurlu bir hayat bulma yönündeki isteklerini engelleyen olumsuzlukların arkasında, hukuk ve düzeni kaldırmaya çalışan birtakım unsurlar ve bölgedeki silahlanmanın sürmesinin bulunduğunu söyledi.

Bölgedeki elektrik hizmetlerinde günde 15 saate varan kesintiler olduğunu, su kesintilerinde de durumun farklı olmadığını dile getiren Numan, Aden'in Husilerden kurtarıldığı 3 yıldan bu yana silahlı unsurlar tarafından kamu ve özel arazilerin gasbedilerek yasa dışı yapılar inşa edildiğini vurguladı.

Numan, hükümetin sorumluluklarını yerine getirememesi, yolsuzluğun yayılması ve hukuksuzluğun hüküm sürmesi dolayısıyla yoksulluğun daha da arttığının altını çizdi.
\

- Aden'de ihlaller arttı

Yemenli insan hakları aktivisti Huda es-Sarari de Aden'de son 3 yılda ihlallerin beklendiğinden fazla arttığını dile getirerek, bölgede güvenlik konusunda yaşanan aksamalar dolayısıyla vatandaşlara yönelik keyfi alıkoyma ve zorla kaybetme gibi ihlallerin aşırı artış gösterdiğine vurgu yaptı.

Siyasi Geçiş Konseyi, Yemen'in güneyinin kuzeyden ayrılması talebiyle, Husilerden geri alınan güneydeki bölgelerin idaresi için eski Aden Valisi Aydarus ez-Zubeydi liderliğinde 11 Mayıs 2017'de kurulmuştu. Söz konusu konsey, Yemen hükümeti ile Suudi Arabistan başta olmak üzere Körfez İşbirliği Konseyi ülkeleri tarafından reddedilmişti.

Yemen'in kuzeyi ile güneyi 1990'da birleşmiş ancak güneydeki güçlerin "dışlandıkları" yönündeki şikayetleri üzerine 1994'te iki ay süren çatışmalar yaşanmıştı.

Husilerin Yemen'deki ilerleyişini durdurmak amacıyla 26 Mart 2015'te Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyon tarafından başlatılan operasyon kapsamında Temmuz 2015'te güneyde yer alan Aden ve civar kentler kurtarılmıştı.