Hz. İsa'nın konuştuğu Süryanice'nin dilbilgisi kitabını hazırladılar

Manisa Celal Bayar Üniversitesi (CBÜ) Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Çelik, Artuklu Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Süryani Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Sait Toprak'la birlikte Hz. İsa (AS)'nın konuştuğu dilin gramerini kitap haline getirdi. Birlikte yazdıkları "Süryanca Dilbilgisi" isimli kitabın, İslâm dünyasına ve tarihe ışık tutacağı belirtiliyor.

Prof. Dr. Çelik, Hz. İsa'nın da konuştuğu dil olarak bilinen Süryanice'nin dilbilgisini anlatan eserin Türkiye'de ilk olduğunu, uzunca bir çalışmanın ardından tamamlandığını söyledi. Doç. Dr. Toprak'la birlikte hazırladıklarını dile getiren Çelik, tarihten günümüze birçok gerçeğin ortaya çıkmasını sağlayacak önemli bir eser olduğunu ifade etti. Çelik, kadim tarihten günümüze birçok gerçeğin ortaya çıkmasının tek yolunun kadim dilleri bilmekten geçtiğini, Süryanice'nin de Hz. İsa’nın konuştuğu ve İncil’in vahyedildiği dil olduğunu anlattı: "Hristiyan literatürünün, Türk tarihinin, Ortaçağ dönemlerinin birçok yönü Süryani kaynaklarında yer almaktadır. Bu dil, ülkemizde sadece manastırlarda, Süryaniler arasında ibadet için kullanılıyordu ve bugüne kadar bir gramer kitabı da yoktu. 1980’de Morgabriyel Manastırı’na Süryanca öğrenmek ve Hristiyan ilahiyatı üzerine çalışmalar yapmak üzere gittiğimde bu gerçekle tanıştım. Bu bizim hayalimizdi. Süryaniler tarafından yapılmamıştı ve Türkiye’de hiç yoktu. Bu dilin gramerinin kitabını hazırlamak, bizim için adeta kızıl elma oldu.” dedi. Mardin Artuklu Üniversitesi’nde Süryanca Dili ve Edebiyatı Bölümü açılması için bir hazırlık olduğunu aktaran Mehmet Çelik, eserin burada ders kitabı olarak da okutulacağını vurguladı.

Süryanice'nin grameriyle bilinmesinin İslâm dünyası açısından da önemli olduğunu, Sami dillerinden olan Süryanice'den Arapça'ya da çok miktarda kelimeler girdiğini belirten Prof. Dr. Çelik, bilimsel çalışmalarla birlikte Kur’ân üzerinde yapılacak çalışmalarda da bu dilin bilinmesinin önemli faydalarının görüleceğini söyledi. Kur’ân'ın ayetinde, "Zenginin Cennet’e girmesi, devenin iğne deliğinden geçmesinden daha zordur." dendiğini aktaran Çelik, Süryani kaynaklarında da böyle bir ifadeye rastladığını, orada "Zenginin Cennet’e girmesi, halatın iğne deliğinden geçmesinden daha zordur." şeklinde karşısına çıktığını ifade etti.

Süryanice dilbilgisi kitabının, Hz. İsa (AS)'nın gerçek mesajına ulaşmada da önemli bir klavuz olacağına dikkat çekerek, "Bu dile Aramca veya Aramice de diyorlar. İncil, bu dille vahyedilmiş. Hz. İsa’nın konuştuğu dil budur. Bugün de Süryani kiliselerinde ibadet dili olarak kullanılmaktadır. Hz. İsa’nın gerçek mesajına sadece bu dil yoluyla ulaşabiliriz, çünkü özellikle İncil'lerin ve klasik ilahiyat kaynaklarının tercümesinde birçok nokta batılılar tarafından farklı anlamlara çekiliyor. Mesela 'şeriat' kelimesi, hep 'gelenek' diye tercüme edilmiş. Hz. İsa’nın misyonunu doğru anlamak için Müslümanlar, ipuçlarını bu dilde ve bu dille yazılan kaynaklarda bulabilir.” şeklinde konuştu.

Doç. Dr. Toprak’ın kitabın İngilizce'ni de hazırladığını aktaran Mehmet Çelik, “Öyle zannediyorum bu kitap, Batı ülkelerindeki şarkiyat enstitülerinde ders kitabı olarak da okutulacaktır. 30 yıllık bir birikimin sonucu, bu açıdan bilimsel değeri son derece üstün. Özellikle bizim dinî ilimlerimizde, gerek tefsir gerek hadis gerek kelâm ve bunun dışında Hristiyanlıkla ve tarihle ilgili araştırmalarda bu dil, kültürümüze çok büyük katkı sağlayacaktır. Yeni bir kaynak dili olacaktır." dedi.

Mehmet Sait Toprak da ilahiyat ve dilbilim fakültelerinde okutulabilecek, anlaşılabilecek ve rahatça üzerinde çalışılabilecek formatta bir Süryanice dilbilgisi kitabı hazırladıklarını söyledi. Doç. Dr. Toprak, şunları kaydetti: "Hz. Peygamberimiz (SAV) buyuruyorlar ki, ‘Peygamberler baba bir, anneleri farklı kardeşlerdir.’ Bu çok güzel bir tabir, yani bütün peygamberler, bir tek mesajı iletmek için gelmiş. 'Baba bir', mecazen bu anlama geliyor. Nihayetinde Hz. Musa (AS)’nın mesajını Hz. İsa, onun mesajını da Hz. Muhammed (SAV) taşımıştır. Bunun vasıtası dildir. Kanaatimce en azından o kaynakları orijinallerinden yeniden okumayla gerçek mesajlara ulaşılabilir. Elbette bu da yolu filolojik ve dilsel çalışmalarla olacağına göre yeniden bir teoloji inşasının temeli de bundan hareketle olacaktır.