İğne Oyası Için Yollara Düşen Japon Yazar

Antalya'da yaşayan Japon yazar İkumi Nonaka, yok olmak üzere olduğunu düşündüğü iğne oyaları için Türkiye'nin dört bir yanını gezerek yapılışı ve hikayeleriyle ilgili video çekimi yapıyor. Nonaka, yaptığı çekimleri ülkesindeki televizyonlarda yayınlamaya planlıyor.

Yaklaşık 20 yıl önce Antalya'ya yerleşen, daha sonra Türk vatandaşı ile evlenen Japon yazar İkumi Nonaka, hemen hemen 15 yıl önce Japon geleneksel el sanatlarına benzeyen Türk iğne oyalarının ilgisini çekmesi üzerine, konu üzerinde araştırma yapmaya başladı.

Bugüne kadar Türk iğne oyalarını araştırmak için Türkiye'nin çeşitli kentlerine giden, gittiği yerlerden topladığı yüzlerce iğne oyası ile koleksiyon oluşturan Nonaka'nın çalışmaları, geçen yıl Japon dergi ve gazetelerinde yer aldı. Çalışmalarının oldukça ilgi görmesi üzerine geçen yıl Japonya'da Türk iğne oyaları üzerine birkaç kez seminer ve konferans verdi.

Nonaka, Japon kadınların ilgisini çekmesi üzerine Türk iğne oyaları üzerine video çekimi yapmaya karar verdi. Daha önce gittiği kentlere yeniden giden Nonaka, iğne oyası yapan kadınlarla görüşmeler yapıyor, oya işlemesinin detaylarıyla ilgili kadınlardan bilgi alıyor.

Son olarak İzmir'in Ödemiş ilçesine giden Japon yazar, Türkiye'nin en büyük el sanatları pazarları arasında gösterilen Ödemiş Belediyesi Kadın El Sanatları Pazarı'nda çekim yaptı. Nonaka, daha sonra ilçedeki köylerde kızların çeyiz sandığı hazırlıklarını inceledi.

-"Kızların çeyiz sandıklarında artık el örgüsü işler bulunmuyor"-

Japon yazar İkumi Nonaka, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 15 yıldan bu yana Türk el sanatlarıyla ilgili araştırmalar yaptığını belirterek, yaptığı araştırmalar sonucunda iğne oyası konusunda en ünlü bölgelerin Bursa, İznik, Ankara'nın Nallıhan ilçesi, Mersin'in Çamlıyayla ilçesi, Hatay'ın Samandağ ilçesi ile Ödemiş ilçesi olduğunu tespit ettiğini söyledi.

Söz konusu kentlere defalarca giderek araştırma yaptığını anlatan Nonaka, "Yaptığım araştırmalara göre eski dönemlerde oya işlemeciliği, kadınlar tarafından yoğun şekilde yapılıyordu. Ama son yıllarda oya işleyen kadın sayısı oldukça azaldı. Bugün iğne oyası yapımı genellikle ticari amaçla yapılıyor. Eskiden Türk kızlarının çeyizlerinde iğne oyası mutlaka bulunurken, bugün gittiğim köylerdeki kızların çeyiz sandıklarında iğne oyası veya emek verilmiş bir el örgüsü pek göremedim. Genç kızlar artık bu işi pek yapmıyor. Maalesef bu kültür çok uzun süre geçmeden yok olacak gibi görünüyor" dedi.

Nonaka, ince bir çalışma gerektiren Türk iğne oyasının Japon geleneksel el sanatlarına benzediği için Japonya'da oldukça ilgi çektiğini dile getirerek, "Türkiye'de yaptığım araştırmalar, geçen yıl Japonya'nın ünlü el işi dergisi Keitodama ile ekonomi gazetesi Nihon Keizai'de yer aldı. Araştırmalarının yayınlanmasının ardından ülkemde konferans ve seminerler verdim" diye konuştu.

Daha önceki araştırmaları sırasında video çekimi yapmadığını, ancak iğne oyalarının Japonya'da gördüğü ilgi üzerine video çekimi de yapmaya karar verdiğini ifade eden Nonaka, şunları söyledi:

"Bunun için daha önceden gezdiğim bölgeleri yeniden gezerek bu işi yapan kişiler varken video çekimleri yapıyorum. Gittiğim yerlerde özellikle iğne oya yapan yaşlı kadınları bularak görüşüyorum. Titizlik isteyen ince el sanatını nasıl yaptıklarıyla ilgili bilgiler alıyorum. Bu sanatın incelikleriyle ilgili çekimler yapıyorum. İlk fırsatta da bu çekimleri program veya film şeklinde Japon halkının ilgisine sunacağım."

-Ödemiş Belediye Başkanı Bekir Keskin ile röportaj yaptı-

Ödemiş Belediye Başkanı Bekir Keskin ile de röportaj yapan İkumi Nonaka, Ödemiş'teki el sanatlarından çok etkilendiğini belirtti.

Türkiye'nin birçok bölgesinde oya yapım merkezlerini gezdiğini, ancak Ödemiş'in iğne oyalarının hem çok eski, hem de ipekten yapılmaları nedeniyle çok daha ilgi çekici olduklarını vurgulayan Nonaka, "Ancak bu güzel kültür bu bölgede de yok olmaya başlamış. Bunun önüne geçilmesini ve bu kültürün yeniden canlandırılmasını diliyorum" diye konuştu.

Ödemiş Belediye Başkanı Bekir Keskin de, sanayileşmeyle geleneksel el sanatlarının giderek azaldığını söyledi. Bunun doğal bir süreç olduğunu ifade eden Keskin, yok olmaya başlayan bu sanatın hafızalarda kalması, unutulmaması için Yıldız Kent Müzesi'nde oluşturdukları özel bir odada, el sanatları ve yöredeki diğer kültürel birikimleri bir araya getirdiklerini, bu şekilde bu sanatların unutulmamasına çalıştıklarını söyledi.

Müzedeki bölümde son yıllarda yapılan örneklerin yanı sıra hemen hemen 150 yıl önceki oya örneklerinin de bulunduğunu bildiren Keskin, "Oyaların yeniden üretilmesi için çalışmalar yapıyoruz. Türkiye genelinde iğne oyacılığını canlandırmak istiyoruz" dedi.

Japon yazar İkumi Nonaka'ya Türk iğne oyalarına gösterdiği ilgiden dolayı teşekkür eden Keskin, "Yok olmaya yüz tutan sanatımızı canlandırmak için gösterdiğiniz çabalar, özellikle kültürümüzü tanıtmak için yaptıklarınızdan dolayı teşekkür ediyorum" diye konuştu.