İklim nedir? İklimi belirleyen temel faktörler nelerdir? Farklı iklim tipleri

Atmosferin alt katmanlarında oluşan hava olaylarının oluşumlarını ve değişimlerini hava bilimi ya da diğer adı ile meteoroloji bilimi inceler. Tüm hava olaylarının nedenleri ve sonuçlarından sorumludur. Belli bir yerde uzun süre boyunca sıcaklık, rüzgar, yağış gibi hava olaylarını hava bilimi araştırır ve mevcut durumları değerlendirerek çeşitli tahminlerde bulunur.

İklim nedir?

Bir bölgede uzun süre boyunca gözlemlenmiş olan nem, hava basıncı, rüzgar, yağış biçimleri, nem, sıcaklık gibi durumların ortalamasına iklim adı verilir. İklim hava durumundan farklıdır çünkü belli bir bölgenin hava olaylarını uzun süreler içinde araştırır ve gözlemler. Herhangi bir bölgenin yer şekilleri, yükseltileri, kalıcı kar durumu ya da denizlerle olan mesafesi gibi durumlar iklim olaylarını etkileyen faktörlerden bazılarıdır.

İklim konusunda incelemeler yapan bilim dalına klimotoloji adı verilir. Klimiotoloji atmosfer içinde meydana gelen tüm hava olayları ile yeryüzünde gözlemlenen iklim tiplerini inceleyen bir bilim dalıdır. Konusu iklim olan iklim bilimi, geniş alanlarda uzun süre boyunca gerçekleşen hava olaylarından sorumludur. Tüm hava olaylarının o bölgedeki yaşamı nasıl etkilediği de iklim biliminin araştırma konuları içinde yer alır.

İklimi belirleyen temel faktörler nelerdir?

Çeşitli faktörler iklimi belirler ve etkiler. Her bir belirleyici faktörün ayrı bir özelliği bulunur. Bunlar şu şekilde açıklanabilir:

• Enlemler: Bir bölgenin ekvator ile olan mesafesi o bölgenin iklimini etkiler. Çünkü ekvatora yakın olan bölgeler daha sıcak bir iklime sahipken kutuplara yakın olan bölgeler daha soğuk olur.
• Rakım – Yükseklik: Rakımı yüksek olan bölgelerde sıcaklık daha düşük olur. Dağlık bölgelerde deniz seviyesinden yükseklik arttıkça hava da daha soğuk ve daha nemli olur.
• Denizler ve okyanuslar: Denizlere uzak olan bölgelerde daha çok karasal iklim görülür. Okyanusların akıntıları da sıcaklığı büyük oranda etkiler.
• Rüzgarlar ve basınç: Dünyada belli yönlerde esen rüzgarlar ile basınç sistemleri yerel iklim üzerinde etkili olur. Örnek olarak alize rüzgarlarının tropik bölgelerde görülmesi durumu gösterilebilir.
• Arazi yapısı: Vadiler, dağlar, denizler gibi doğal olan oluşumlar havanın hareketini engelleyebilir. Bu sayede de bölgedeki iklim özellikleri değişkenlik gösterir. Örnek olarak denizden gelen nemli havanın dağlar tarafından engellenmesi ve bu sayede de bölgede yağış miktarının etkilenmesi gösterilebilir.
• Bitki örtüsü: Bir bölgenin bitki örtüsü de o bölgenin iklimi üzerinde etkili olur. Ormanlar ya da çöller gibi bitki örtüsü türleri sıcaklık farkına neden olur.

Farklı iklim tipleri nelerdir?

Dünya genelinde birden fazla iklim türü bulunur. Bu iklim türleri ve özellikleri şunlardır:

• Tropikal iklim: Yüksek sıcaklık, tüm yıl boyunca yağış görülür. Savanlar ve tropikal ormanlar bu iklim türündedir.
• Çöl iklimi: Çok düşük oranda yağışlar ve büyük sıcaklık farkları görülür. Geceleri soğuk gündüzleri sıcak olabilir.
• Ilıman iklimler: Dört mevsim belirgin olur. Sıcaklık ve yağış ılımandır.
• Kutupsal iklim: Düşük sıcaklık, bol yağış ve çok soğuk hava yaşanır. Yazlar kısa kışlar uzun olur.
• Dağlık iklim: Yüksek dağlarda görülür. Hava sıcaklıkları rakıma bağlı değişkenlik gösterir. Rakım arttıkça sıcaklık düşer. Yazlar çok sıcak kışlar ise çok soğuk olabilir.