Ilısu Prof. Dr. Veysel Eroğlu Barajı ve HES Açılış Töreni

MARDİN (AA) - Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, bu yıl su yatırım bütçesini rekor seviyede artışla 18 milyar liraya çıkardıklarını belirterek, "2023'e kadar 150'ye ulaştırmayı hedeflediğimiz yer altı barajlarının 43'ünü bitirdik. Yıl sonunda 50 yer altı barajını da tamamlayacağız. Ülkemizin yıllık su tüketiminin üç katından fazlasını depolayan bir seviyeye ulaştık." dedi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla düzenlenen Ilısu Prof. Dr. Veysel Eroğlu Barajı ve HES Açılış Töreni'nde saygı duruşunda bulunuldu, İstiklal Marşı okundu.

Törende konuşan Bakan Pakdemirli, Cumhurbaşkanı Erdoğan liderliğinde bu ülkeye sadece bir baraj değil su alanında bir başyapıt kazandırdıklarını ifade ederek, bu dev eserin, Erdoğan'ın vizyonunun, millete hizmet aşkının ve bu kadim topraklara olan sevdasının en güzel örneklerden biri olduğunu söyledi.

Suyun, üretim, bereket ve medeniyet olduğunu ancak Türkiye'nin su konusunda zengin bir ülke olmadığını dile getiren Pakdemirli, ülkenin kişi başına düşen su miktarıyla, su stresi çeken ülkeler arasında bulunduğuna dikkati çekti.

Pakdemirli, özellikle iklim değişikliğinin etkisiyle zaten az olan su kaynaklarının üzerindeki baskının giderek arttığına işaret ederek, artık suyu daha verimli kullanmanın, tasarrufu öncelik yapmanın ve üretimi suya göre planlamanın elzem olduğu bir döneme girildiğini, "su vatandır" diyerek dün olduğu gibi bugün de yarın da imkanları seferber ettiklerini bildirdi.

- "Ülkemizde yanan üç ampulden birinin hidroelektrik enerjiyle yanmasını sağladık"

Pakdemirli, konuşmasını şöyle sürdürdü:

"84 milyona en iyisini en verimli şekilde sunmaya gayret ediyoruz. Sayın Cumhurbaşkanım, son 19 yılda sizin liderliğinizde su alanında binlerce tesisi hizmete aldık. Bu yatırımlar sayesinde ülkemizin yıllık su tüketiminin üç katından fazlasını depolayan bir seviyeye ulaştık. Sulanan tarım alanımızı Belçika'nın yüz ölçümünün 2 katından fazlasına çıkardık. İstanbul'un yıllık ihtiyacının 2,5 katına denk gelen ilave içme, kullanma suyu temin ettik. Ülkemizde yanan her üç ampulden birinin hidroelektrik enerjiyle yanmasını sağladık. Son üç yılda hızımızı artırarak 41 milyar lirayı geçen yatırımla binin üzerinde tesisi tamamladık. Hatay Reyhanlı, Gaziantep Doğanpınar, Kilis Yukarıafrin barajları gibi 72 barajı hizmete açtık. Konya Afşar Hadımi, Eskişehir Gökpınar, Erzincan Turnaçayırı, Mersin Pamukluk, Bayburt Kırklartepe ve İzmir Musacalı barajları da su tutmaya başladı."

- 2023'e kadar 150 yer altı barajı

Ülkenin en yüksek barajı olan Yusufeli Barajı'nı tamamlanma aşamasına getirdiklerini anlatan Pakdemirli, "Su ve sulama yatırımlarında hamle yılı olarak ilan ettiğimiz bu yıl, su yatırım bütçesini rekor seviyede artışla 18 milyar liraya çıkardık. 2023'e kadar 150'ye ulaştırmayı hedeflediğimiz yer altı barajlarının 43'ünü bitirdik. Yıl sonunda 50 yer altı barajını da tamamlayacağız." diye konuştu.

Pakdemirli, ülkenin kuzeyinden güneyine, doğusundan batısına kadar birçok ovada, basınçlı borulu sulama sistemiyle temin edilen suyla tarım arazilerini buluşturduklarını anlatarak, verdikleri desteklerle bugüne kadar toplam 11 milyon dekar alanda, Bursa'nın yüzölçümünden fazla bir sahada damla ve yağmurlama sulama sisteminin kurulumunu sağladıklarını dile getirdi.

"Cumhuriyet tarihinin ilk Su Şurası'nda da su alanında yol rotamızı belirledik. 7 aylık emeğin sonunda şura sonuç bildirgesi 21 Ekim'de kamuoyuna açıklandı. Şurada ülkemizin sadece 21. yüzyıldaki su ihtiyacı değil aynı zamanda 22. yüzyıldaki su ihtiyaçları, vizyonları ve bakış açısıyla planlarımızı ve alacağımız tedbirleri daha somut hale getirdik." ifadelerini kullanan Pakdemirli, Bakanlık olarak su ile ilgili her konuda hazır ve sahada olduklarını belirtti.

- "Baraj, milli ekonomiye yıllık 3 milyar lira katkı sağlayacak"

Durmadan, dinlenmeden çalışmaya, suyun gücünü milletle buluşturmaya devam edeceklerini anlatan Pakdemirli, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Bugün dünyanın kendi sınıfında en büyük barajı olan Ilısu Prof. Dr. Veysel Eroğlu Barajı ve HES'in açılışını yapıyoruz. Planlama çalışmaları 1950'li yıllara kadar uzanan ve GAP'ın en önemli tesislerinden birisi olan bu barajın temeli 2006'da atıldı. Dicle Nehri üzerinde inşa edilen bu görkemli tesis, ülkemizin en büyük 4. HES'ine sahiptir. Gövde dolgu hacmi bakımından Türkiye'nin en büyük ikinci barajıdır. Temelden 135 metre yüksekliğe, 24 milyon metreküp dolgu hacmine, 2,3 kilometre gövde uzunluğuna sahip olan baraj, ön yüzü beton kaplı kaya dolgu tipinde. Dolgu hacmi ve gövde uzunluğu bakımından dünyanın en büyük barajıdır. Ayrıca 10,6 milyar metreküplükle Beyşehir Gölü'nün 4 katından daha büyük göl hacmiyle Atatürk ve Keban barajlarından sonra ülkemizin en büyük üçüncü depolama hacmine sahiptir. 1200 megavat kurulu güçle yıllık 4 milyarın üzerinde kilovatsaat hidroelektrik enerjisi üretecek baraj, milli ekonomiye yıllık 3 miyar lira katkı sağlayacak. Bu üretimimiz de 6 milyon nüfuslu Ankara gibi bir şehrin yıllık enerji ihtiyacının karşılanması anlamına geliyor. Tamamlanan bu devasa proje, yeniden yerleşim çalışmaları, tarihi ve kültürel varlıkların korunması ve diğer inşaatlarla birlikte yaklaşık 20 milyar liraya mal olmuştur."

Bakan Pakdemirli, 19 Temmuz 2019'da su tutmaya başlayan bu barajda, 19 Mayıs 2020'de ilk üniteyi devreye aldıklarını belirterek, 5 türbinin de devreye girmesiyle tam kapasitede enerji üretimine başlandığını dile getirdi.

Barajın, işletmeye alınmasından bu yana yaklaşık 3,7 milyar kilovatsaatlik elektrik enerjisi üreterek milli ekonomiye 2,6 milyar lira katkı sağladığını ifade eden Pakdemirli, barajın sulamaya da katkı vereceğini, Cizre Barajı ile 1 milyon dekar tarım arazisinin sulanmasının mümkün olacağına kaydetti.

- "Proje kapsamında modern bir Hasankeyf'in ortaya çıkmasına vesile olduk"

Ilısu'nun, tarihi ve kültürel varlıkların korunması konusunda dünyaya örnek bir proje olduğunu vurgulayan Pakdemirli, proje kapsamında Hasankeyf yukarı şehrin yeniden düzenlenerek adeta bir açık hava müzesi haline getirildiğini, baraj gölünden etkilenen Hasankeyf aşağı şehirde yer alan tarihi ve kültürel varlıkların son derece titiz metotlarla taşınarak baraj göl alanından çıkarıldığını, nihai yerine konumlandırıldığını aktardı.

"Proje kapsamında modern bir Hasankeyf'in ortaya çıkmasına vesile olduk. Çarpık kentleşmenin hakim olduğu bu bölgede her yönüyle örnek yerleşim yerlerinin korunmasını sağladık. Hasankeyf ilçesinin 51 hektar olan yerleşim alanı yaklaşık 6 katı artışla 295 hektara çıkarılmıştır. Hasankeyf'te kamu binaları, yeşil ve sosyal donatı alanları ise eskiye oranla 10 kat daha fazladır." diyen Pakdemirli, hak sahiplerinin de görüşleri alınarak inşa edilen toplam 785 konut sayesinde her bir aileye ayrı konut verilerek yaşam standartlarının yükseltildiğini bildirdi.

Araçların zorlukla geçtiği Midyat-Dargeçit yolunun baraj inşaatı nedeniyle yeniden yapıldığını, 52 kilometrelik ulaşım yolunun yanında Dicle Nehri üzerinde 250 metre uzunluğunda nehirden sallarla geçen vatandaşlar için köprü inşa edildiğini kaydeden Pakdemirli, baraj inşaatı kapsamında Batman, Siirt, Şırnak ve Diyarbakır'a ait köylerde 250 kilometre asfalt yol yapıldığını ifade etti.

Ilısu Projesi zaman zaman hain terör örgütünün menfur saldırılarına maruz kalsa da çalışmaların hiçbir zaman durmadığını söyleyen Pakdemirli, barajın inşasında hayatını kaybedenlere Allah'tan rahmet, ailelerine başsağlığı diledi.

Pakdemirli, Cumhurbaşkanı'nın liderliğinde 19 yılda 600'den fazla baraj, KKTC'ye su temini ve GAP gibi büyük yatırımlara imza atıldığını, dünyanın en iddialı yollarının, köprülerinin, havalimanlarının bu millete kazandırıldığını anlatarak, bugün de Ilısu Barajı'nın açılışının yapılmasının mutluluğunu yaşadıklarını ifade etti.

- "Bu barajlar olmasaydı kuraklık döneminde Türkiye susuz kalacaktı"

Eski Orman ve Su İşleri Bakanı, TBMM Küresel İklim Değişikliği Araştırma Komisyonu Başkanı ve AK Parti Afyonkarahisar Milletvekili Veysel Eroğlu, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "Su medeniyettir, yol medeniyettir." sözünden hareketle İstanbul'dan başlayarak bütün Türkiye'yi suya kavuşturduklarını söyledi.

İstanbul'un 2071 yılına kadar suyunun bulunduğunu dile getiren Eroğlu, Türkiye'de 76 ilde, 240 ilçede su yok iken Cumhurbaşkanı'nın talimatıyla yürütülen çalışmalarla yerleşim yerlerinde suyun aktığını belirtti.

Eroğlu, "Salgın döneminde suyun önemi çok daha iyi anlaşıldı. Barajların inşası, Türkiye'de bir zaruretten kaynaklanmaktadır. Çünkü Türkiye, yarı kurak iklim bölgesindedir ve baraj yapmadığımız zaman ne içme suyu ne de sulama suyu verebiliriz. Dolayısıyla barajlar Türkiye'ye hayat veriyor. Bu yüzden şu ana kadar Sayın Cumhurbaşkanım 600 baraj açarak liderliğinizde Türkiye'de bir destan yazıldı. Bu barajlar olmasaydı, şu kuraklık döneminde Türkiye susuz kalacaktı." şeklinde konuştu.

Hidroelektrik santrallerinin önemine işaret eden Eroğlu, Türkiye'nin, enerjisinin büyük kısmını yurt dışından temin ettiğini aktardı.

- "GAP'ta bu barajla birlikte barajların yüzde 90'ı tamamlandı"

Eroğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Dolayısıyla cari açığın hemen hemen tamamı enerji ithalatından kaynaklanıyordu. Ama bize, 'Su akıyor, siz bakıyorsunuz.' diyorlardı. Biz, 'Su akar ama biz baraj yaparız dedik.' ve Allah'ın izniyle bu barajları yaptık. Şu anda yaklaşık 590 hidroelektrik santrali var. Bu hidroelektrik santralleriyle daha önce 26 milyar kilovat saat olan enerji üretimini 104 milyar kilovat saate yükselttiniz. Gerçekten bugün Türkiye'de enerji sıkıntısı yoksa bunun tamamını sizin vizyonunuza ve aynı zamanda yapılan bu baraj ve hidroelektrik santrallerine borçluyuz."

"Burası GAP bölgesi. GAP dünyanın en büyük kalkınma projesidir. GAP bölgesinin kalkınması gerekiyordu." diyen Eroğlu, Cumhurbaşkanı'nın, 2008 yılında Başbakanlığı döneminde GAP Eylem Planı'nın talimatını verdiğini ve yatırımların hız kazandığını belirtti.

Eroğlu, "Şu anda GAP'ta bu barajla birlikte barajların yüzde 90'ı tamamlandı. Özellikle GAP bölgesinde içme sularının tamamını ikmal ettik. Ayrıca 6 milyon dekar araziyi GAP bölgesinde suyla kavuşturduk. İnşallah GAP bittiği zaman bu bölgede büyük bir kalkınma gerçekleşecek. 6 milyar 700 milyon dolarlık bir yıllık gelir artışı olacak." dedi.

İçme suyunun önemine değinen Eroğlu, şunları kaydetti:

"Mardin'in suyu yoktu, Sayın Cumhurbaşkanım, ilk defa Beyazsu ile Mardin'e, Kızıltepe'ye, Nusaybin'e, Midyat'a su götürdük. Siirt'in suyu yoktu, talimat verdiniz. Özellikle Siirt ile ilgili bir hususu belirteyim, eski CHP dönemlerinde demişler ki; Siirt'e su getirmenin maliyeti, burayı başka yere taşımaktan daha pahalıdır.' Yıllarca su getirmemişler. Ne zaman ki Sayın Cumhurbaşkanımız Siirt'e su gelecek deyince, 3 koldan Kezer Çayı'ndan, Botan Çayı'ndan ve Hesko kaynaklarından Siirt'e, Kurtalan'a ve o bölgenin tamamına su getirdik. Şırnak'ta su yoktu. O zaman gerçekten çok zor şartlarda suyu getirdik. Bunlar çok önemli yatırımlar ve buranın kalkınmasında su, lokomotif olacaktır."

- "Baraj yılda 4 milyar 200 milyon kilovatsaat enerji üretecek"

"Bu barajın yapılmaması için bütün şer güçler, adeta 7 düvel, PKK vesaire hepsi büyük bir gayret içinde oldular. Hatta öyle olmuş ki Sayın Cumhurbaşkanı'mızın başbakanlığından önceki dönemde dava açılmış, Ilısu Barajı'nın yapılmaması konusunda Danıştay'dan karar çıkmış ancak Dava Daireleri Kurulu'nda bu kararı iptal ettirdik ve neticede barajın önü açıldı. Ancak maalesef bizden önceki hükümetler zamanında Ilısu dahil 30 büyük baraj ve hidroelektrik, diğer ülkelere, konsorsiyumlara pazarlıkla ve krediyi hazine garantili olarak getirmek kaydıyla bunlar ihale edilmiş fakat yapılamıyordu. Biz bunların, başlayanlar hariç olmak üzere tamamını iptal ettik." ifadelerini kullanan Eroğlu, yap-işlet-devret benzeri su kullanma hakkı anlaşması yoluyla tamamen öz kaynakla devlete, hazineye hiçbir yük yüklemeden bu hizmetleri yaptıklarını aktardı.

Eroğlu, "Allah'a şükür şimdi gerçekten Türkiye bu konuda dünyada ilk 3'e giren bir ülke haline geldi. Bu baraj yılda 4 milyar 200 milyon kilovatsaat enerji üretecek." dedi.

Türkiye'de en güzel köyün Ilusu, en güzel ilçenin Hasankeyf olduğunu dile getiren Eroğlu, şöyle konuştu:

"Bu çalışmalar sırasında çok şey yaşadık. Bunların kitabını yazdık. Dolayısıyla Cumhurbaşkanı'nın marifetiyle bu Ilısu kitabını basarsak bütün dünyaya bu eserlerin ne derece zorlu şartlarda yapıldığını, ne tür engellemelerle karşı karşıya kaldığını anlatmak açısından çok önemli. Sayın Cumhurbaşkanım, Irak'la alakalı hususu belirtmek istiyorum, bu barajı 2018 haziran ayında bitirmiştik. 'Su tutun' talimatı verdim DSİ'ye, su tutulmaya başladı. O sırada Irak Cumhurbaşkanı 'Irak'ta su sıkıntısı var. Barajdaki su tutma işini tehir edin.' deyince siz beni aradınız ve dediniz ki, 'Veysel Hoca, ramazanda su tutulur mu? Onlar da bizim kardeşimiz. Suyun kapaklarını kaldır.' dediniz. Kapakları kaldırdık. 31 Temmuz 2019 tarihinde gittiğim zaman orada anlattım. Onlar da dediler ki, 'Tamam, suyu tutabilirsiniz.' O tarihte su tutuldu ve enerji üretilmeye başladı. Dolayısıyla buradan Irak'a bir mesaj vermek istiyorum. Biz bu suları, komşu ülkelerin kalkınmasında lokomotif olarak kullanmak istiyoruz."

Törende, sanatçı Berdan Mardini'nin verdiği konserin ardından Ilısu Prof. Dr. Veysel Eroğlu Barajı ve HES'in yapım aşaması, proje kapsamında yapılan diğer çalışmaları anlatan, yeni Hasankeyf'i tanıtan sinevizyon gösterimi yapıldı.

Daha sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan, törene katılan protokol üyeleri ile kurdele keserek, Ilısu Prof. Dr. Veysel Eroğlu Barajı ve HES'in açılışını gerçekleştirdi.

Bu sırada baraj çalışanları da bulundukları bölgeden büyük bir kurdele kesti.