İlk rapor 27 Ocak'ta

BAĞDAT (İHA) - Birleşmiş Milletler silah denetçilerinin Irak'taki çalışmaları ile ilgili son teknik ayrıntıların ele alındığı görüşmelerde ilerleme sağlandığı bildirildi.

Birleşmiş Milletler Silah Denetim Komisyonu Başkanı Hans Blix, Bağdat'ta Irak hükümet temsilcileri ile yaptığı ilk toplantının ardından görüşmelerin bugün de süreceğini vurguladı. Hans Blix ile birlikte Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Muhammed el Baradei ve yaklaşık 30 teknik eleman dün Bağdat'a varmış ve burada silah denetimleri için hazırlık çalışmalarına başlamışlardı.

Silah denetçilerinin bu ayın sonunda görevlerine başlamaları bekleniyor. Irak, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1441 sayılı kararı uyarınca bütün silahlarını müfettişlere beyan etmek zorunda bulunuyor.

Heyet, ilk aşamada denetimlerin başlaması için gereken düzenlemeleri yapacak. İletişim ağının kurulması, teknik donanımlarla ilgili ön hazırlıkların ardından 27 Kasım'da teftişlere başlaması beklenen heyet, 27 Ocak 2003'te de ilk raporunu BM Güvenlik Konseyi'ne sunacak. Yıl sonuna kadar, Irak'ta 100 uzmanın görev yapması planlanıyor.

Uzmanlar, biyolojik, kimyasal ve hatta nükleer silah peşinde Irak'ı köşe bucak arayacak. Helikopter ve arazi taşıtlarıyla yollarda, gizli depolar ya da silah üretildiği tahmin edilen 700 yerde araştırma yapacaklar. Bazı noktalarda zayıf noktaları olmasına karşın, ileri teknolojiden faydalanacaklarını ve bunun denetimleri kolaylaştıracağını söyleyen Blix, yeni uydu tekniği sayesinde Irak'taki her türlü hareketlenmeyi izleyebileceklerini ifade ediyor.

DENETÇİLERİ ZOR BİR GÖREV BEKLİYOR Denetim ekibinin zehirli gaz depoları, füze rampa ve üsleri ile silah fabrikalarını ortaya çıkarmak için başvurabilecekleri araçlar, istihbarat kaynakları, Iraklı muhbirler, uydu ve uçaktan çekilen görüntülerle sınırlı.

BM'nin yeni Irak kararına göre, silah denetimcileri ayrıca tanıkları ülke dışına çıkarıp orada dinlemek ya da Iraklı yetkililerin eşliği olmaksızın Irak'ta sorgulamak gibi yetkilere de sahip. Ancak görevleri sona erdiğinde silah denetçilerinin gerçekten de her şeyi ortaya çıkarıp çıkarmadıkları, yoruma açık kalacak.
İsveçli biyolojik silah uzmanı ve Irak'taki eski silah denetçilerinden Britta Haeggström bu konuya dikkat çekerek, "Bence silah denetçilerinin önünde çok zorlu bir görev var. Ama en azından bizim geçen sefer ulaştığımız kadarına ulaşacaklarını umuyorum. Bununla birlikte silah denetçilerinin ABD'yi her şeyi gördüklerine ikna edebileceklerine de inanmıyorum. Tıkanılan nokta şu: Mevcut tüm silahların bulunduğuna dair ikna edici kanıt nasıl sunulabilir ki! İnanmak istemeyene bu kanıtlanamaz" dedi.

IRAK'TA GERGİN BEKLEYİŞ Irak'ta ise gergin bir bekleyiş var. Denetçileri ağırlamaya hazırlanan Iraklı yetkililer ise kitle imha silahlarına sahip olmadıklarını her fırsatta dile getirirken, kontrollerin ABD'yi tatmin edip etmeyeceğine kuşkuyla yaklaşıyorlar. Irak Başbakan Yardımcısı Tarık Aziz, BM silah denetçileriyle tam işbirliği planladıklarını, ancak bunun ABD ile savaşı önleyeceğinden emin olmadıklarını söyledi.

Amerika'nın saldırma olasılığının tamamen ortada kalktığına inanmadıklarını kaydeden Aziz, 1998 öncesi Irak'ta çalışan denetçileri ülkenin silah programı hakkında yalan söylemekle suçladı.

Washington'nun ise Irak'ın BM kararını kabul etmesinin ardından takındığı temkinli tavır devam ediyor. ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld, Irak'ın hatalı bir tutum sergilemesi durumunda gereken kararların alınacağını söyledi. Diğer Amerikalı yetkililer de topun Saddam Hüseyin'de olduğunu ve Bağdat rejiminin BM Güvenlik Konseyi kararını ihlal etmesi durumunda askeri müdahale zemini doğacağını kaydettiler.

Washinton'daki bazı gözlemciler, ABD'nin de Irak'ın kitle imha silahlarına ilişkin kendi istihbaratıyla elde ettiği bilgileri Bağdat'ın sunacağı listeyle karşılaştıracağını ve önemli fark çıkması durumunda ihlal duyurusunda bulunacağı görüşünü savunuyorlar. Ancak böyle bir durumunda BM'nin nasıl bir tutum belirleyeceği ve ABD'nin bu tutuma uymayı kabul edip etmeyeceği belirsiz.